celniejszych grodów litewskich, którym nada ne były pewne swobody municypalne. Aleksander Jagiellończyk w 1496 r. nadaje temu miastu przynoszącemu zaledwie 10 kóp groszy ówczesnych dochodu skarbowi w. książę cemu prawo magdeburskie. Helena, żona tego monarchy a córka Iwana III, w. ks. moskiewskiego, zapisuje na cerkiew woźniesieńską w M. sąsiednie od miasta dobra Trościeniec, stanowiące, jak się zdaje, jej przywianek crinile donatio propter nuptias, co następnie przez Aleksandra, będącego już królem polskim po śmierci Olbrachta, zatwierdzonem zostało przywilejem z 1502 r. O ile od X do XII w. M. będąc kością niezgody chciwych władzy kniaziów waregskich, stał się widownią bratobójczych walk pomiędzy pokrewnemi sobie plemionami, o tyle później ciągle już wzrastał w dobrobyt i cywilizował się. Dwa wielkie trakty handlowe, przerzynające M. , jeden północny, wiodący przez Łohożsk dzisiejszy Łohojsk, Borysów, Orszę, Smoleńsk ku Moskwie, drugi połudn. wschodni, przez Słuck, na Wołyń, Ukrainę, Wołoszczyznę ku Caro, grodowi i w prawo przez Brześć do serca krajów koronnych i dalej, były niby dwie wielkie wciąż tętniące arterye, mające tu swój zbiornik, czynnie rozsyłający życie do koła. Tędy płynęły bogactwa, tą drogą zawiązywały się dalekie stosunki, przenikało światło, lecz zarazem przychodziły mordy, pożogi i straszne mory, które nieraz dziesiątkując ludność nieszczęsną, samo mto zamieniały w kupę popiołów. Tak w 1506 r. . podczas najazdu Tatarów spłonął M. z wyjątkiem zamku, a w parę lat później zostaje w oblężeniu wojsk nieprzyjacielskich pod dowództwem buntowniczego warchoła kniazia Michała Glińskiego, władcy Turowa i Mozyrza, który cofnął się dopiero za nadejściem Mikołaja Firleja, wojewody lubelskiego, z wojskiem królewskiem. Zygmunt I ciągnąc na wojnę moskiewską odwiedza M. i udaje się stamtąd do Borysowa. Po zwycięztwie orszańskiem kraj niebył jeszcze wolnym od nieprzyjaciela, gdyż rozproszone oddziały wojsk w. księcia Bazylego, grasując na Rusi litewskiej, nieszczędzą też M. , który w 1513 r. obowiązanym był na wojnę moskiewską wysłać tylko 10 rycerzy konnych i opłacić 10 kóp groszy podatku. Namiestnikiem mińskiem był wówczas kniaź Bazyli Iwanowicz Zasławski z władzą ograniczoną, zupełnie zależną od woli królewskiej. Nieustanna wojna z w. księciem Bazylim IV za Zygmunta I była zawsze fatalną dla M. , położonego na szlaku nieprzyjacielskim. Wojska rossyjskie, chociaż porażone pod Połockiem w 1518 r. , najeżdżają Litwę w 1519 r. i w pochodzie zamierzonym na Wilno niemijają też Mińska. W 1528 hospodar multański jadący do Moskwy tu zatrzymanym został, nawzajem wielki książę Bazyli uwięził posłów polskich przy dworze jego bawiących. Pomimo klęsk tylokrotnych dobrobyt miasta wzrastać zaczyna; jakoż w, , Ustawie wojennej z 1529 r. M. zamiast 10 płacił już 50 kóp groszy podatku. Od 1541 r. pojawia się tu nowy urząd Horodniczych celem pilnowania całości miasta a mianowicie zamku. W 1552 r. Zygmunt August potwierdza i rozszerza przywileje miejskie, ustanawia przytem jarmarki, niezbędne w owej epoce dla rozwoju stosunków handlowych z Moskwą i sam parę razy M. nawiedza. Po utracie Połocka w 1563 r. wojska litewskie pod Januszem Radziwiłłem, hetmanem w. lit. , cofąją się do M. , a w następnym roku zjeżdżają się tu Panowie Radni dla obmyślenia środków obrony w wojnie z Rossją. W tych czasach wygasa ród Jawnuty Olgierdowica na Zasławiu, dziedziczący prawdopodobnie godność namiestniczą w Mińsku, odtąd już bowiem zamiast Namiestników spotykamy tu Starostów. Pierwszym z nich był Iwan Hornostaj, słynny statysta i podskarbi z czasów jeszcze Zygmunta Starego; dalej zaś znajdujemy na tej godności Dymitra Skumina Tyszkiewicza, marszałka litewskiego, potem syna jego Teodora, a nakoniec stryja tegoż Bazylego. W 568 r. z dawnego księztwa, a późniejszego namiestnictwa tworzy się województwo mińskie. Odtąd w senacie polskim zasiadują wojewodowie mińscy między inflanckimi i pomorskimi, kasztelanowie zaś między gdańskimi i także inflanckimi. Nowomianowani senatorowie podpisują akt unii lubelskiej w 1569 r. , t. j. wojewoda Gabryel Hornostaj, kasztelan Mikołaj Talwosz wespół z dawnym starostą przeduniowym Bazylim Tyszkiewiczem, Janem Kłopotem, deputatem województwa mińskiego i wielu innymi. M. jako stolica województwa staje się siedzibą władzy administracyjnej i sądowej. Tu się odbywają sejmiki, kadencye sądów ziemskich roki trzykrólskie, trójeckie i ś. michalskie, popisy rycerstwa szlachty zwykle we wrześniu od 8 11 tego miesiąca, nareszcie od 1581 r. kadencye trybunału litewskiego sądowego i skarbowego alternative z Wilnem i Nowogródkiem. Znany w dziejach unii brzeskiej Michał Rahoza, metropolita kijoiwski, mieszkał czas jakiś w M. jako archimandryta monastyru bazylianów p. tytułem Wniebowstąpienia Pańskiego, mianowany na tę godność przez Stefana Batorego w 1576 r. Zygmunt III zaraz po objęciu rządów, a następnie w r. 1592 przywilejem swym zapewnia miastu dawne jego swobody i nadto daruje place i grunta w około leżące, dozwalając mieszczanom zbudować młyn i papiernię na Perespie tegoż nazwania od strony traktu wileńskiego znajduje się przedmieście M. , nad

Mińsk