or. i ogr. , 72 66 łąk, 2 3 nieuż. , razem 202 16 ha; czysty dochód z gruntu 5943 mrk. W 1868 r. 83 mk. , 63 kat. , 20 ew. , 14 dm. ; podatek klasowy wynosił 39 tal. 15 sbr. M. jest jedną z najstarszych osad w tutejszej okolicy. Mieszkańcy natrafiają tu bardzo często na groby skrzynkowe, które zwykle burzą a przedmioty niszczą. Wiele takich kamiennych grobów znaleziono tu jeszcze około r. 1833 ob. Ossowski, Objaśn. do Mapy archeol. Prus Zach. , str. 57. R. 1250 podaje Sambor do wiadomości, że biskup kujawski Michał dał mu 300 grzywien, gdy był na wygnaniu, za to nadaje mu prócz innych wsi i Miłobądz. ob. Perlbach, Pom. Urk. B. , str. 111. W 1257 r. odnawia Sambor ten przywilej bisk. Wolimirowi, za co mu tenże dopłaca 100 grzywien str. 140. Podobnie wystawia Mestwin r. 1286 w Gdańsku dokument, w którym powiada, że powątpiewał o wolnościach i swobodach tych majątków, które stolica biskupia posiadała od Sambora, a którymi były M. , Czarnomino i Wysin z Skrzydłowem i Skrzydłówkiem. Z tej przyczyny kazał sobie przedłożyć przywileje Sambora, które wątpliwość wszelką usunęły, gdyż majątki te miały wszelką wolność, tak, że jemu, jako panu, nie należały żadne pobory, daniny i posługi albo prawa książęce jura ducalia, niemniej, że sądownictwo wielkie i małe do biskupów samych należało. Po tych dochodzeniach potwierdził książę wymienione swobody ob. Perlbach, tamże, str. 362 i Kujot, O majątkach bisk. , str. 50. R. 1286 zezwala Mestwin wystawić w M. na strumyku między wsią a Zajączkowem młyn i jaz, oddając rzeczkę całą z obu brzegami biskupom Kujot, tamże, str. 55. R. 1299 nadaje bisk. kujawski Wisław M. prawo niem. , rezerwując dla siebie 4 włóki i młyn ob. Perlbach, tamże, str. 525. Te 4 wł, stanowiły więc folwark biskupi, należący do klucza subkowskiego. We wsi była karczma prywatnej własności; karczmarz był iednak obowiązany brać piwo z dworskiego browaru miłobądzkiego. Siedział tu i sołtys na 2 wł. , który wybierał podatki od gburów i posłańca konnego z listami wysyłał; wś posiadała 29 wł. ob. Kujot, tamże, str. 58 59. Z wizyt bisk. Rozdrażęwskiego z r. 1583 dowiadujemy się, iż z M. , obejmującego 27 wł, pobierał proboszcz pół korca żyta i tyleż owsa; tak samo dawał Mieszczyn z 20 wł. , Malenin z 26; Koloninek z 30 dawał tylko 4 1 2 korce żyta i 3 1 2 owsa; Dąbrówka z 24 wł, , Łukocin z 35, daje tylko 7 kor. żyta i 5 1 2 owsa; Rębielcz z 26 wł. już od kilku lat nic nie daje; Pszczółki z 30 włók, od 4ch lat nic nie dają; Skowarcz z 40 wł, od 13 lat już nie wypełnia swego obowiązku; Spęgawa, wś opatów pelplińskich, z 10 wł. daje tylko 3 korce żyta. Do probostwa należą obecnie tylko 2 wł. ; łąka 6 mr. obejmująca, zwana Rozgarczek, z której się zbiera około 4 fury siana. Nowa wiara luterańska znalazła tu wielu zwolenników, tak dalece, że prawie ani jeden nie był prawdziwym katolikiem Dns Plebanus neminem merum incolarum asseruit esse catholicum. Dochodził dotąd nawet predykant luterski co trzecią niedziele z kazaniem z pobliskiego Dalwina ob. , którego dziedzice byli lutrami. Wizytacya bisk. Madalinskiegó z r. 1686 donosi, że tutejszy kościół a wieżą był cały murowany i pięknego kształtu tota murata eleganter et fere basilice, zawierał 4 ołtarze; na środku kościoła spoczywała mała wieżyczka ze sygnarkiem. Do kościoła należały 4 wł. Wsiami paraf. były M. , Koling, Pszczółki, Zelisławki, Rambielcz, Dalwin, Maleniu, Łukocin, Mieszczyn, Dąbrówka, Zajączkowo i Pastwisko Sobkowskie, które wszystkie dawały meszne; dusz liczono 600. Organista płacił czynszu 2 fi. ale mu go opuszczano. Zabudowania proboszczowskie były murowane; do probostwa należał także ogród na krańcu wsi położony. Prócz owych 4 wł. posiadał proboszcz jeszcze kawał roli z łąką, zwany Grodzisko, i łąkę 6 mr. obejmującą, Popówką zwaną. Organista i nauczyciel mają każdy dom i ogród; administratorem był wówczas Korpalewski str. 69 70. Po okupacyi wydał rząd wieś dawniejszym czynszownikom na własność, a folw. biskupi puścił jako domenę w dzierżawę. W Echo sepulcralis Borka są podane następne szczegóły o M. R. 1450 był tu proboszczem Mikołaj; 1473 Jerzy Struben, zarazem oficyał gdański; 1523 Maurycy Ferber, który potem został bisk. warmińskim. R. 1664 d. 9 lut. został tu prob. Marcin Śmiglewski, był zarazem dziekanem zblewskim i prob. w Dalwinie. R. 1682 do 1690 Wojciech Józef Korpalewski; 1691 Jan Paweł Gomoliński, potem bisk. kijowski; 1727 Jan Stanisław Kitowski, um. 1723 vir doctus et authoritativus; 1734 Dominik Sienińskr, zarazem oficyał gdański, um. 1744. R. 1744 Marcin Józef Zaleski, z zgromadzenia św. Wincentego a Paulo vir eximiae pietatis, eruditionis et zeli; 1525 Achacy Cema, zazazem prob. subkowski; 1645 Jerzy Mollerus, zarazem prob. w Giemlicach. Nagrobki mają między innymi Antoni Postel, sołtys w Zajączkowie i M. , ur. 1590, 1671; dalej Stanisław Czerniewski, 1575. Prócz tego znajduje się, jak czytamy w Obrazach cudownych Fankidejskiego str. 234, łaskawy obraz ś. Walentego w bocznym ołtarzu. Ś. Walenty jest przyozdobiony srebrną wyzłacaną sukienką, na głowę dano mu niewłaściwie biskupią mitrę, bo jest tylko kapłanem. W 1728 r. mówi o nim ówczesny wizytator kś. Narzymski, iż nosił piętno wysokiego wieku. Chociaż ołtarz i

Miłków kąt