sieniu tego klasztoru oddano parafię świeckiemu klerowi. Kościół poświęcony w r. 1779 pod wezw. Trójcy Przenaj. Do tej parafii należy 9 miejscowości Czartorya o 4 kil. z 212, Konopkówka o 4 kil. z 198, Krzywki o 4 kil. z 105, Ludwikówka o 7 kil. z 260, Ładyczyn o 4 kil. z 284, Łuczka o 3 kil. z 203, Łuka o 8 kil. z 230, Myszkowice o 8 kil. z 321, Wola mazowiecka o 4 kil. z 217 rzym. kat. parafianami. Ogólna liczba katolików 2956, akat. 426, izrael. 1815. Dek. trębowelski dyec. lwowskiej. Gr. kat. par. z cerkwią pod wez. ś. Trójcy obejmuje miejscowości Wola mazowiecka z cerkwią pod wezw. ś. Mikołaja 208 i Łuczkę z cerk. pod wezw. N. P. M, z 500 parafianami. Szkoła etat. o 3 nauczyc. należy do rady szkol. okręg. w Tarnopolu; w Konopkowce jest kasa pożyczk. z kapit. 508 zł. , w Woli mazow. z kapit. 123. W M. jest sąd powiatowy dla okręgu mającego 25445 mk. , urząd pocztowy i stacya telegraficzna, szkoła początkowa. W r. 1880 było w M. szklarzy 2, kominiarz 1, cieśla 1, kołodziej 1, w Konopkowce mechanik 1, sklepów żelaznych 2, blacharzy 2, ślusarz 1, kowali 3, kotlarzy 2, garncarzy 3, handlarzy solą 2, sprzedających wodę sodową 2, olejarz 1, mydlarz 1, rzeźników 15, wołowych stajen opasowych 2, piekarzy 9, kupców zbożowych 17, sklepów z mąką 8, młynarzy 6, kramarz korzenny 1, dzierżawca browaru 1, gorzelnia 1, dzierżawca propinacyi w Konopkówce 1, w Mikulińcach 2, szynkarzy w Konopkowce 2, w Mikulińcach 30, handel winem 1, dostawca koców 1, handlów z suknem 2, powroźnik 1, tkaczy 3, krawców 8, garbarz 1, handel skórami 1, szewców 31, kuśnierzy 9, handli futrami 6, bednarz 1, handlarzy drzewem 2, stolarzy 3, aptekarz 1, łaźnia 1, golarzy 2, furmanów 4, agent asekuracyjny 1, faktor 1, handlarzy przędziwem 15, kramarzy 26, handlarzy pro duktami 6, handlarzy końmi 2, spekulantów 5. Żydzi tutejsi zamożni prowadzą bardzo znaczny handel tak w samych M. , jako też na targach i jarmarkach po okolicznych miastach i miasteczkach, jak Tarnopol, Trębowla, Chorostków, Strusów, Janów, zbożem, jajami, koń mi, bydłem rogatem a szczególniej przędziwem konopnem, którego ilość ogromną skupują od okolicznych włościan i wywożą za granicę, jaja milionami odchodzą do Hamburga i Anglii. M. zostały miastem w końcu XVI w. Już w 1550 r. wzniosła tu zamek Anna Jordano wa. Zygmunt III w przywileju 1595 r. po wiada Gdy przełożono Nam, iż w dobrach Anny z Sieniawskich, niegdy Spytka Jordana z Zakliczyna, kaszt. krak. , małżonki, znajduje się wś M. nad rz. Szereth, a przy niej nader dogodne miejsce na założenie miasta, chętnie przeto zezwalamy niniejszem na takową lokacyą. Dla tem rychlejszego wzrostu miasta, obdarza je król prawem niem. , zaprowadza targ we wtorek, jarmarki na Zielone Świątki, św. Michał i niedz. środop. ; osiadających i już zamieszkałych uwalnia na lat 10 od wszelkich poborów i ciężarów publicznych. Majętność ta następnie weszła w dom Zborowskicli, od których nabył ją 1637 r. Stanisław Koniecpolski, kaszt. krak. , hetm, w. kor. Oblężony zamek 1674 r. przez Turków po 15 dniowej walecznej obronie poddał się pod warunkiem, iż załoga i mieszkańcy wolno puszczeni zostaną; niewierni nie dotrzymali umowy, część mieszkańców i załogi wyrżnęli, drugą część jako brańców uprowadzili. W r. 1688 komendantem twierdzy M. był Jan Samuel Chrzanowski, wsławiony obroną zamku trębowelskiego w r. 1675. Późniejszymi dziedzicami byli Sieniawscy i Lubomirscy, od których kupiła te dobra Ludwika z Mniszchów Potocka, kasztel. krak. , hetm. w, kor. , która oprócz kościoła zbudowała obecny pałac. W czasie wojen tureckich zaginął prawdopodobnie przywilej nadany miastu przez Zygmunta III w r. 1595, gdyż na prośbę tejże Ludwiki z Mniszchów Potockiej, August III nadaje przywilejem wystawionym w Warszawie 16 grudnia 1758 r. , a wciągniętym do aktów grodzkich trembowelskich, miastu M. , w wojew. ruskiem, ziemi halickiej, pow. trębowelsldm, położonemu, prawo magdeburskie i równa je z innemi miastami Polski i Litwy. Potocka darowała M. bratankowi swemu hr. Mniszchowi. Od Mniszchów przeszły M. w posiadanie bar. Konopki, który urządził w Konopkowce, przy źródle siarczanem tam się znajdującem odkrytem w 1647 r. , w r. 1820 wielkim nakładem zakład kąpielowy. Zakład ten cieszył się czas jakiś wielkiem powodzeniem, całe Podole galicyjskie, odcięte od zachodu brakiem komunikacyi, zjeżdżało do M. , częścią szukając ulgi w cierpieniach, częścią dla rozrywki. Po wybudowaniu kolei żelaznych upadł zakład i obecnie ściąga ledwie kilkudziesiąt chorych rocznie. Od Konopków przez wiano otrzymał M. Mieczysław hr. Rej, poseł sejmowy. W zamku urządził Konopka fabrykę sukna, która jednak nie mogła wytrzymać konkurencyi z fabrykami istniejącemi w zachodnich prowincyach austryackich, sukno bowiem z fabryki mikulinieckiej trzeba było posyłać do Wiednia do plombowania, poczem dopiero wracało do kraju i mogło być sprzedawanem, a że wówczas jeszcze kolei żelaznych nie było, koszt więc transportu do Wiednia i z powrotem był tak wielki, że sprzedawać go można było tylko za cenę wyższą od ceny sukien morawskich i austryackich. W Konopkówce osiedlił Konopka niemieckich kolonistów. Na urodzajnej podolskiej glebie, przy swej praco Mikulin