sołtys pobierał 1 2, a 1 2 miasto. Z łaźni należyć się będzie połowa prowentów sołtysowi, a druga połowa miastu; 1 2 kar sądów większych pobierać będzie sołtys sam. Miasto ma posiadać prawo chełm. , bo to dla wzrostu miast w Prusach okazało się najkorzystniejszem. Granice są takie Incipiendo ab aqua walscha sursum ad metas Rosengarten procedendo, deinde prope torminos skuditen Sonnenfeld Versus woyniten usque ad fontem Kavnyne. De fonte vero contra campum pukhusen, abj hinc vero prope metas villae Sugenyn ad terminos villae Laysen et de his denuo ad aquam walscham. .. . Wreszcie zastrzega kapituła sobie i syndykowi swemu 5 mr. łąk nad Watszą. R. 1326 d. 27 wrześ. potwierdza proboszcz kapitulny Jordan miastu owe 21 włók i udzielone przedtem prawa tamże, str. 384. R. 1346 d. 2 lut. nadaje kapituła miastu 12 włók lasu i 6 puszczy donamus XII mansos nemoris et sex mansos mericae, sitos infra granicias villarum. .. Psytunen, Wilkeniten Schoneborn, Pluten, Steynebutten, Lutirfeld, Leysen. Od każdej włóki będą płacili na św. Marcin 1 wiardunek zwyczajnej monety. R. 1359 d. 25 lip. funduje Mikołaj, plebanus; in Pluten, wikaryą przy kościele św. Jerzego, na którą prezentuje Jana de Kirsburg. Potem ma to prawo posiadać kapituła perpetuam vicariam habentem in redditibus decem marcas comparatas pro centum marcis apud s. Georgium in Melsac. .. fundavit II, str. 283. R. 1366 d. 2 lut. nadaje kapituła Henrykowi Ernestowi, swemu syndykowi większe i mniejsze sądownictwo nad dworem swoim, do którego należy 10 włók; uwalnia go nadto od wszelkiego czynszu i tłoki. R. 1374 d. 26 stycz. daje kapituła zezwolenie na założenie w M. hamerni miedzi pędzonej wodą. Helmicus, który ten przywilej otrzymuje, może wyrabiać wszelkie naczynia i owa hamernia ma na zawsze pozostać w jego familii. Za to będzie płacił rocznie na św. Marcin 4 grzywny II, str. 498. R. 1382 d. 6 maja wystawia kapituła przywilej dla 20 szewców, 12 piekarzy i tyluż rzeźników. Liczba ich nie powinna się powiększyć. Piekarze i szewcy będą płacili od każdego przyławku de quolibet scamno 1 wiardunek, rzeźnicy zaś dwa kamienie sadła topionego rocznie na św. Marcin III, 103. R. 1386 d. 21 stycz. sprzedaje kapituła miastu 16 włók lasu in loco Clewinkel dieto; od włóki będą płacili 1 2 grzywny rocznie na św. Marcin III, 153. R. 1411 d. 19 sierp. oświadczają poddani wsi w kameracie melzackim położonych, że przez spławianie drzewa Passargą do Fromborka dla potrzeb kapituły tak są obciążeni, iż niejedni do jawnego ubóstwa doprowadzeni zostali. Dla tego zapisał im Jan Gunther, dawniej kapelan Mel w M. , jeszcze za życia swego 9 1 2 grzywien rocznego dochodu z posiadłości swoich tamże, III, str. 467 i Sieniawski, str. 116. W wojnie trzynastoletniej 1454 66 przechodził M. różne koleje. Kapituła warm, bowiem tylko z przymusu przystąpiła była do związku miast pruskich i nie czując się całkiem bezpieczną we Fromborku, schroniła się po części do M. 1454, dokąd wpuścili załogę krzyżacką. W skutek tego oblegali ich tu sprzymierzeni, tak, iż kanonicy udali się do mocniej obwarowanego Olsztyna. Wkrótce potem, bo jeszcze przed 23 kwiet. 1455 r. , zostało miasto zdobyte i spalone ob. Voigt, VIII, 443. Po nieszczęśliwej bitwie pod Chojnicami został M. na nowo odbudowany i nowym przywilejem lokacyjnym obdarzony 9 sierp. 1457; osadzono w nim znów żołnierza krzyżackiego, któremu przywodził Kasper v. Warnsdorf; po nim dzierżył dowództwo r. 1462 Mikołaj Nebeschuetz. Ale r. 1466 opanował Jan Skalski, wsparty przez Elblążan, w nocy tutejszy zamek. Krzyżacy wyprawili co żywo z Królewca 3000 ludzi pod dowództwem Henryka Reuss v. Plauen na odzyskanie tego zamku. Uderzył on wnocy z czterech stron na wały i już nawet bramę jedne zdobył, lecz mężnie odparty, straciwszy 200 ludzi, odstąpić musiał od oblężenia. R. 1478 odebrali Polacy znów M. , a mieszkańcy hołdowali królowi pols. R. 1520 Polacy ponownie miasto zajęli, ale książę Albrecht, mistrz krzyżacki, napadł i zajął je niespodzianie jeszcze tegoż samego roku; sześć tu zdobytych chorągwi zawieziono do Królewca do tumu Voigt, IX, 585. W pierwszej wojnie szwedzkiej zajęli Szwedzi miasto r. 1626, które pozostało w ich ręku aż do r. 1629, w którym nastąpił rozejm na 6 lat w Starymtargu. Lustracya z r. 1656 donosi, że i M. jest obwarowany dosyć silnymi murami, posiada nowe i dobrze zbudowane domy i na około dobre grunta, podzielone między mieszczan. Posiada 72 wł roli i 37 wł. boru. Czynszu z roli, jatek, ogrodów i wyszynku wódki płaci kapitule warm. 105 flor. W mieści było 2 burm. i 6 radnych, dalej sąd z jednym sędzią, 1 nadprzysiężnym i 6 ławnikami, sądzącymi według prawa chełm. Zamek stoi w obrębie murów miasta, niedaleko kość. paraf, silnie obwarowany i wygodny, zwłaszcza, że się tam buduje jeszcze Jeden nowy gmach. Na zamku siedzi burgrabia Piotr Schwengel, który sądzi wolnych i gburów w kameracie, do czego zwykł przybierać pisarza miasta jako notaryusza. Nad szlachtą zaś ma kapituła sama juryzdykcyą; w sprawach kryminalnych wysyła kapituła komisarzy, którzy sprawę rozpoznawają. Po za miastem stoi młyn z 3 gankami. Dochód z niego wynosił 2383 flor. 5 gr. Przy młynie jest i

Melzak