cą 6 groszy od łasztu; zaś ładowane gdzieindziej płacą w Pułtusku złoty od łasztu; kupione w Pułtusku na targu i sprzedane na statki znów tylko 6 gr. Widoczną tedy jest chęć zwrócenia handlu zbożowego do Pułtuska, oraz rozległość tego handlu. Podobnie w Nurze nad Bugiem w XVII w. kwitł handel zbożem, które zakupiwszy mieszczanie spławiali do Gdańska. W Czerwińsku 1582 r. był wymagany grabark owsa czterykrotny czasu żniwa, a mieszczanie z części opackiej z pół łanka 6 korcy owsa musieli opłacać. D Spław wodny z cła przynosił w Płocku rocznie 900 flor. 1616 r. , a jest znany 1237 r. w którym to roku zastrzeżono, że plenuski choć po wyładowaniu soli nie idą na własność księcia, tylko temu losowi ulegują korabie, wszakże nie przemocą po przybiciu, co niegdyś było pospolite. Kod. Maz. Z nadania Wyszogrodowi 1382 r. Gawar. 263 prawa, by satki i plassagines z drzewem stawały przy mieście jak to innym miastom nadwiślnym zwykłem jest, widać, że prawo portu było wyjątkiem, a jus naufragii Srandrecht ogólną regułą. W Serocku byli rybacy 1616 r. , którzy obowiązkowo przewozili do Zakroczymia, dokąd Serock należał. W Zakroczymiu 1616 było rybaków 15, zamiast czynszu winni podług starodawnego zwykłego przewodować czółnem do Warszawy, Wyszogrodu, Płocka, Serocka i Włocławia Włocławka o swej strawie. Przy rolnictwie już wspomnieliśmy o wielkich spławach zbożem w Puł tusku i Nurze. Istniało osobne prawo wodne 1460 z racyi Nieszawy Rzyszcz. II, str. 925. Klonowicz w Flisie daje opis okrętu, porównanego z rybą, po której kształt bierze sztaba, rufa, zęga. Kończy ten opis uwagą Tak nauczyła roztropna natura, urobić szkutę zmyślnego Mazura, co wskazuje, że naszemu M. głównie przypisywano w XVII w. zmysł żeglarski. Widziemy z Flisa także, że cło opłacali żeglarze wiślni w Nowym dworze, u Narwi; drugą opłatę od żyta uiszczano w Płocku Karłowi Kerl. E Sukiennietwo i płóciennictwo w Mazowszu było dobrze rozwinięte. Sierpc 1509 r. uzyskał od Zygmunta I dla swych sukienników, głośnych z dobroci swych wyrobów, osobną markę handlową literę S. pod koroną, nad lwem. Miał też wedle przywileju z 1577 r. postrzygalnią. Radzanów przy ujściu Mławki do Wkry 1532 r. otrzymał markę podobna. Baliń. Star. Pol. I Sochaczewscy sukienniey zyskali prawo handlowania swym towarem jak radomscy i sandomirscy w Lublinie 1476 r, Kod. Maz. str. 268 9. W Wyszogrodzie w 1564 r. , na 308 rzemieślników, było 24ch sukienników, wyrabiająch 4500 postawów sukna. W 1616 już ich nie było. W 1787 Michał Poniatowski, ostatnio Prymas nabył grunt w Łowiczu pod Społeczeństwo fabryki krajowej płóciennej z funduszem 900. 000 złp. , podzielonych na 225 akcyj. Upadła r. 1794 Korzon II, str. 242 3. Prot Potocki miał fabrykę sukna na Pradze 1788 str. 240. F Hodowla koni, bobrów, bydła rogatego i t. d. rozwija się tak dobrze na M. jak w Małopolsce. Wypisy z Helcia pełne są wzmianek o świerzopach t. j. dzikich nieujeżdzonych koniach. Jednakże na M. znajdujemy fakt ściśle związany z hodowlą koni, a bardzo nauczający. Mianowicie 1218 r. spotykamy się Marcinem grabihc grabieżhrabicz, comte wnukiem ś. p. Hugona, zwanym Bucr, któremu to Hugonowi Bolesław Krzywousty, a Marcinowi Konrad I ludzi zwanych spudownicy przysądzili. Rzyszcz. Cod. Pol. I, str. 6 7 Ponieważ konie rycerskie musiały być spadones t. j. wałachy, a wyraz bucr etymologicznie łączy się z bubreg, bugger, bougre etc, stąd urząd Hugona i Marcina, stał wyraźnie w ścisłym związku z przygotowywaniem takich koni przez spądowników od łacińskiego spado tak zwanych. Stąd i nazwa bucr, w Małopolsce dająca źródło nazwie rodowej Bogoryjów por. Pamięt. Lekar. w Warsz. 1881 str. 750 n. 2 Przeg. Bibl. Archeol. Warsz. 1882 str. 407. Do specyalnych objawów hodowli na M. należy policzyć hodowlę bobrów, prowadzoną racyonalnie por. Przyroda i Przemysł 1880 46 Zwierzęta domowe przed XV w. E. S. Swież. W 1229 był bobrownik książęcy, Jaśko z Makowa; w Pułtuskiem wybierają 251 sztuk z których wzięto 10 na użytek, 50 na przedaż, resztę przeznaczono na rozpłód, Z Flisa wiemy, że bobr robił swe, , jaty z olszyny. W r. 1295 nad r. Rawką, w Czerskiem koło Karczewa; 1416 znano podatek bobrowe koło Nowogrodu nad Narwią. Przez miasto Bielsk r. 1441 wedle dawnego obyczaju pędzono do ziemi krzyżaków owce i wieprze, za opłatą pieprzem do skarbca książęcego. Mławę z Zawskrzyńskiem 1616 siła bydła przechodziło i tu brano stare cło ziemne pograniczne, od konia w wozie po groszu, od wołu pędzonego do Prus po 9 denarów, od owiec po 3. W Ciechanowie 1616 Prusacy na jarmarkach dużo wołów kupują. W Przasnyszu w tymże czasie wzmiankowany jest targ na woły oppidum foro vendendis bobus darum i większy pokup jest w Przasnyszu niż w Ciechanowie. Bibliografia, Szereg prac o M. rozpoczyna Swięcickiego, Topographia sive Descriptio Masoviae Warszawa 1634 przełożona przez Wł. Smoleńskiego Kwartal. Kłos 1877 T. II. Po dwuwiekowej przerwie ogłosił Kownacki Dzieje księstwa Mazowieckiego w Pam. Warsz. z 1820 r. Wincenty Gawarecki oddawszy się specyalnie poszukiwaniom

Mazowsze