gruntach Stawki al. Szymanowo zbudował dom letni dla szkoły. Jolibord t. j. krasny brzeg Popis publ. w Żoliborze 1816 r. Szkołę rycerską kadetów założył Stan. August 1764 i utrzymywał do 1795. Dla niej ułożył katechizm z zasadniczą sprężyną działania honor ks. Czartoryski. W 1791 noszono się z myślą założenia szkoły głównej w Warszawie. Listy Śniadeckiego wydanie Kraszewskiego str. 18, 46. W 1474 były szkoły w Błoniu, Bolimowie, tj. na trakcie pogrzebu Zygmunta Augusta do Krakowa. W 1580 założył Wodziński szkołę w Kamieniu Paprocki Herby 421; szkoła była w Rypinie str. 521. W Szreńsku 1779 zalecił król Poniatowski dzieci posyłać do szkoły. W Myszyńcu 1677 r. OO. Jezuitom Sobieski dał grunt pod szkołę. W Wyszogrodzie nad Wisłą Władysław kś. Opolski Wieluński, Kujawski i Dobrzyński 1382 wybór nauczyciela szkoły oddał plebanowi i rajcom. Na uniwersytecie krakowskim 1400 r. było z Mazowsza najwięcej uczni t. j. z Sochaczewa 2, Warszawy, Ujazdu. Rozprzy, Rypina, Przedborza, Płocka, Biało tarza, Brzezin, Łowicza po jednym, 1401 z Włocławka, Rawy 2, Belska; w 1402 z Rożana, Łowicza, Strykowa, Warszawy, Gostynina, Gulczewa, Ujazdu; 1405 r. z Płońska, Kruszwicy, Lichynaj Płocka, Gnatowic, Raciąża, Radziejowa, Juńca, Łowicza; 1406 r. z Mniszewa, Błotnicy, Piotrkowa, Brzezin, Łowicza, Uniejowa, Jeżowa, Piątku i t. d. ; 1407 r. z Dobrzynia 2, Wyszogrodu, Rawy, Mogilnicy; 1407 z Jej żowa, Szadka 2 Warki, Piotrkowa, Radziejowa; 1409 r. z Dobrzynia, Grąbczewa. VIII. Przemysł na Mazowszu nie zdaje się być różnym od małopolskiego. a Wyrób napojów gorących ze względu na miód może okazuje się obfitszym, z powodu większej lesistości i dłużej, oraz na większą skalę praktykowanego pasiecznictwa, czyli bartnictwa po puszczach. Ustawy bartnicze drukował Woycicki w Bibl. starożyt. pisarzy obowiązujące w puszczach Ostrołęckiej i sąsiednich. Miarę wielkiego rozwoju tej gałęzi przemysłu daje zwyczaj sądowy opłacania księciu miary pokiew miodu, przez wdowy, które wbrew pogańskiemu obyczajowi skazującemu je na spalenie, chciały powtórnie iść za mąż. Zniósł to Konrad I 1232 Kod. Maz. str. 81. Rączka manuale miodu płaciła się z 20 groszy w Czersku 1415 r. ks. Czerska 307. Zdaje się z XIV w. pochodzą dochody miodowe biskupa płockiego obliczone tak Mon. Biel. III 122 koło Pułtuska 33 wielkich garknów urnae, z innych miejsc 20, 14, 9 razem 76. W roku 1295 czytamy o płaceniu kary garnka miodu przez chłopów za zabójstwo między sobą popełnione Kod. Maz. str. 33. W 1345 w tym razie płacili trzy kamienie wosku str. 55. W 1506 szlachta wiska wykupiła barcie od bartników str. 333 336 Miód bywał nawet uposażeniem księcia jeszcze w XV w. z puszczy Młodzieszyn str. 261 2. Winnice. Lubo klimat surowszym się wydaje niż w Małopolsce, jednak ślady licznych winnic są zadokumentowane historycznie. Znajdujemy je w Płocku por. Baliński Star. Polska 1407 i 1414 był vineator, zniszczone 1655 r. W Czersku 1414 był Piotr vineator kś. Czerska 109272 inna 1564 dobrze ogrodzona, winnica była wina nie mało, szczepów mogłoby być, ale ich nie szczepią. Uprawą zajmowała się wieś Tatary. Wieś znikła 1766 r. W Wyszogrodzie naprzeciw ujścia Bzury do Wisły 1565 r. tłoczono beczkę wina lub dwie. Swięcicki jeszcze w XVII w. wspomina o winnicach tutejszych. Mieli przywilej od Bony na wybieranie win, potwierdzony 1551 r. W XVII w. miały być winnice i w Pułtusku. Piwowarstwo na Mazowszu przynosi nam właściwą nazwę na braseatorium to jest ożnice, w których mieszczanie byli obowiązani słód suszyć czyli ożdzić por. przyw. Liwa 1453 Kod. Mazow. str. 346 i Mińska 1468 r. księga czerska str. L IX nota Wyraz ten ciekawy jest i z tego względu, że objaśnia suszarnie zboża na Litwie zwane osieciami oździecie. Po najeździe szwedzkim, 1660 w Grójcu piwo warzyć przestano. O piwie w Warce mówiono Santa biera di Varca. W Garwolinie przed 1660 było 79 piwowarów. W Latowiczu 1564 r. było ich 36 na 102 rzemieślników do opłat obowiązanych. W Błoniu 1564 r. było ich 31; 1660 r. wolno było szynkować piwo Piątkowskie. W Stanisławowie przed r. 1660 było ich 80, po Szwedach tylko 2. W Wąsoszu wolno było robić piwo 1616 nietylko z pszenicy, ale i z innego zboża. Zakroczym 1564 na 161 rzemieślników miał piwowarów 71. Nowe miasto nad Soną piwowarów 1564 r. miało 13. W Łomży 1620 r. było piwowawów z pogorzelcami 68. Szynkowano piwo koleńskie. W Nowogrodzie nad Narwią 1620 r. było piwowarów 14. W Liwie 1564 r. na 171 rzemieślników, piwowarów 60, r. 1616 było ich 53. W Nurze, sądząc z miarek, byłoby 400 piwowarów r. 1616; w Czersku r. 1564 piwowarów było 24. W Wiskitkach wedle przywileju 1595 r. nakazane było sprzedawać piwo wareckie i piątkowskie. Było też piwo pospolite kolejne zwane t. j. od dwu warów, po 7 korcach zacieru, jedną beczkę kolejną dawano sście. W Broku, należącym do biskupów płockich, 1650 r. domów było 481, a do 82 piwowarów Gawarecki. Przywileje i t. d. str. 48 W Chorzelu nad rz. Orzyc czy z mocy przywileju 1542 czy 1642 r. . piwo warzyli mieszczanie 1616 było 10 browarów czemu dwór starościński, przasnyski prze

Mazowsze