księciem M. panem różnych ziem i zawskrzyńskiej. W 1764 r. suscepta w Szreńsku płocka Vol. Leg. . W 1768 by uniknąć niedogodności sądów w Płocku o 15 mil odległym, utworzono uchwałą sejmową dla tej ziemi gród w Szreńsku z podstarościm, rejentem i pisarzem Star. Polska. Roki sądy jednakże zawskrzyńskie już 1565 nakazano odbywać w Szreńsku Vol. Leg. , zmieniając ich terminy 1581. Cc do jej urzędników to kasztelana dotąd nieznaleźliśmy, ale są 1391 chorąży zawskrzyński, 1425 sędzia, starosta 1462 Kod. Maz. . III. Etnografia i stosunki społeczne. Mazowsze zasługuje na uwagę ze względu uzdolnień kolonizacyjnych ludności, które to plemię zapędzały na Ruś Czerwoną, w ziemię bialską, więc w sadyby dawnych Jadźwingów, na Podole. Wszędzie jednakże swoje plemienne cechy, a chociażby nazwę zachowywali Mazurzy. Do dziś dnia między Rabą a lewym brzegiem Sanu ludność miejscowa nosi nazwę Mazurów, z których część pod nazwą Grębowiaków Lisowiaków al. Borowców siedzi między Wisłą, dolnym Sanem po Mielec i Leżajsk. Tatomir Geografija Galic. 1876 str. 59 We wsi Woli 1445 r. odróżniano zagrodników Mikołaja Niemca, Macieja Mazura Helcel II, 3222 Mamy zaś ślady, że 1373 w Sanockiem nad Sanem, z daru kś. Wład. Opolskiego, a wówczas pana Rusi lwowskiej i Wielunia, otrzymał wieś Jabłonicę Przybysław syn Fala z ziemi łęczyckiej AGZ. VII str. 15 16 W rok później 1374 Benko z Kuchar dostaje od tegoż księcia Żabokruki i Braniec we lwowskiem str. 16. Tego Benka z Żabokruk znamy 1384, 1408 AGZ V str. 25, IX 15 16, por. AGZ. II IV po którym Piotr Czebrowski 1054 r. dzierży Żabokruki a Frączko 1456 r. Dziewiętniki. W Paprockim znani są Kucharscy h. Godziemba w ciechanowskim, ,, tegoż domu drudzy w Rusi Herby str. 691. Benko ten zatem krom wątpienia jest Godziembą z ciechanowskiego. Z nim prawie stale spotykamy Jaśka Mazowitę z Makowic i Jaryczowa AGZ III r. 1389 1405 AGZ IV 17 1402, V, 25 1389 albo Mikołaja Mazowitę AGZ. VII 42 1398. Może być Mikołaj Mazowszanin 1402 Helcel II, 892 Jacka z Miłoszyc też Mazowitę AGZ III r. 1407 Już przezwiska charakteryzuje dostatecznie, że tu mamy przed sobą kolonistę z Mazowsza. Zwał się ten Jaśko też Mazowskim. Niewiadomo czy to to samo co Mazowiecki ród dobrzyński h. Dołęga znany 1441 Paprocki 402 Słynny łapka rabuś z pierwszej połowy XV w. Mikołaj Siostrzeniec Kornicz ssta Będzina i Przedboru r. 1443 zdaje się pochodzić z Karnic w Sochaczewskiem por. recenzyją E. S. S. na artykuł p. t. t. Prohazki w Szkicach hist. z XV wieku podaną w Ateneum 1885 roku Może z M. też idzie Zaśkobiołek z Czulic tamże 978. Gloger w Ziemi bielskiej Bibl. Warszaw. 1873 r. wykazuje masę wspólnych nazw na Podlasiu i w ziemiach Łomżyńskiej, Wiskiej, Ciechanowskiej. System kolonizacyi takiej okazuje się na Sikorach, których założyciel 1421 r. Maciej Sikora, z mławskiego czy lipnowskiego miał 6 synów, i ci z ojcowskiej wsi Sikory wyszedłszy, tworzą sześó innych osad, zwanych też Sikorami z dodatkiem Pawłowięta, Tomkowięta, Bartkowięta Bartyczki, Janowięta, Wojciechowięta. Cały spis takich osad, pączkujących z jednej głównej, po której dziedziczą główną nazwą, a odróżniających się patronimikiem, wyliczył dalej tenże badacz. Te osady zamieszkałe są przez samą szlachtę jednoherbową i tworzą tak zwane zaścianki. Bywały one dość liczne. Tak p. z trzech Grodzkich Stare 1493, Nowe i Szczepanowięta 1569 stanęło w grodzie brańskim 28 dziedzicznej szlachty, 1775 r. było ich 52. W. 12 osadach o wspólnej nazwie Łapy było 1775 r. 189 właścicieli, a z tego 186 samych Łapińskich. W Kostrach Pułaziach, ojczyznie słynnych Pułaskich 1775 r. było 19 właścicieli, a w K. Podsędkowiętach 13 11 było 1476 r. kod, Maz. 273 Chylińscy z pod Makowa w Zakroczymskiem 1465 r. osiedli w puszczy brzostowskiej w ziemi wiskiej Kapica Herbarz str. 51 W 1476 r. coś podobnego jest z Dadźbogami zdaje się kod. Mazow. str. 271 we wsi W. Dąbrówce w pow. liwskim. Typ zaścianka zbiorowego przedstawia wieś Kałuszyn, którą zajmują Dobrzonowicze, Żebrowscy, Klukowscy, Chroszczyccy, Sulkowscy str. 272. Na Rusi czerwonej np. Rawa ruska, założona przez książąt Mazowsza i Bełza zarazem, świadczy o kolonizacyi mazurskiej. Giżyccy z M. , mało niewszystek powiat sanocki osadzili Pisali się z Humnisk Paprocki, Herby str. 294. Szarzeńscy z płockiego, przez ślub z Zimnowodzką, osiedlili się u Lwowa. Z tego rodu idzie poeta Semp str. 323. Jakaccy mieszkali na M. i Rusi str. 357 podobnie Pudłowscy str 391, Kakowscy 392. Na Podolu do dziś dnia został ślad kolonizacyi mazowieckiej, w dyalogu rymowym Wasil i Małanka, wystawianym w wilię nowego roku, w którym występuje mazur ze swoim akcentem Bibl. Warsz. 1868 III 298 301. U Kurpiów Tadeusz Wojciechowski Chrobacya I str. 271, istnieje podanie świadczące, że dwie puszcze ostrołęcka Zagajnica między rz. Zbojną, Turoszem i Omolwią lustr. 1616 i nowogrodzka Puszcza zielona była rodzajem późniejszej Ukrainy naddnieprowej, i Kurpie sami opowiadają o sobie, że są potomkami rozmaitych rodzin polskich, których los lub własna swawola poniżyła, i któ

Mazowsze