hola las a mieszkańcy jej zowią się holanie czyli po polsku puszczacy. Górnołuźycka równina w Saksonii jest przeważnie żyzną i urodzajną; zwłaszcza okolica między Budyszynem a Wosporkiem nosi z tego powodu u Niemców nazwę güldene Aue. Tylko koło Kluksza warstwa urodzajnej ziemi jest nadzwyczajnie cienką, i tu już zaczynają się piaski pruskich górnych Ł. Piaszczysty grunt, poprzecinany tu i owdzie sapami, panuje w wojereckim i rozbórskim powiecie, czyli w stronach przez słowiańskich tubylców zamieszkałych, kiedy na iłach i gliniastych ziemiach powiatów zhorjelskiego i lubańskiego zamieszkali Niemcy. W tych stronach jest uderzająca zgodność natury gruntu z narodowością mieszkańców, tak że granice na karcie agronomicznego otaksowania ziemi mniej więcej schodzą się z granicami na karcie etnograficznej. Hydrografia, Wody łużyckie płyną w dwóch kierunkach, jedne przez Odrę do Bałtyku, drugie przez Szprewję, Hawolę i Elbę do morza Północnego. Dział wodny na południu znajduje się w górach żitawskich między Kalmarsdorf a Herrnhut, skąd idzie w kierunku północnowschodnim przez Kottmar, Naunerwald, Jawornickie góry i Landskrone. Na zachód od Zhorjelca biegnie prosto na północ, ciągle niedaleko lewego brzegu Nysy, tak, że strumienie z tej strony, np. Biały Szepc i Małksa, zamiast wpadać do pobliskiej Nysy, uciekają do bardziej odległej Szprewji. Poniżej Barszcza Forst wododział oddala się nieco od koryta Nysy, następnie zaś na wschód od Luboraza Lieberose i Friedlandu, od koryta Odry. Do systemu morza Bałtyckiego należy Odra, która, począwszy od Niemaszkleba znacznie dalej poniżej Krosna dotyka Ł. dolnych, jako wschodnia jej granica, na chwilę zostawia kęs kraju na prawym brzegu, potem płynie znowu jako j graniczna woda i dopiero między Przybrzegiem Fürstenberg a Frankfurtem rozstaje się z Ł. Dopływy Odry o ile dotyczą Ł. są I. Nyssa ob. . Wypłynąwszy z Czech, płynie ciągle w północnym kierunku koło Zhorjelca, Rozbórka, Mużakowa, Barszcza. O milę poniżej Gubina, pod wsią Ratzdorf, wpada do Odry. Do Nyssy wpadają z lewej strony; 1 Mandawa Mandau, niedaleko Żitawy; 2 Pliesnitz wytryska niedaleko góry Kottmar a wpada pod Serbskim Osiekiem Wendisch Ossig; 3 Łuknica, błotny strumień blisko Mużakowa; 4 Fliess koło Gubina. Główne bogactwo wód dostaje Nyssa z prawej strony. Stąd zdążają 1 Wittig, wytryska w Czechach, w górach Jizerskich, wpada pod Radmeritz; 2 Rothwasser; 3 Kesselbach; 4 Biela, wpada pod Niederbielau; 5 wielki Schrot; 6 Lubs w pow. gubińskim. II. Bobra dotyka wschodniej granicy Ł. małym skrawkiem koło Naumburga nad Bobra Jej dopływy A Kwissa wypływa w lewenberskim powiecie na pograniczu gór Jizerskich i Olbrzymich Stanowi czas jakiś granicę pow. lubańskiego i lewenberskiego, poniżej Lubania w całości wraca znowu na Szląsk i po 16 mil długim biegu pod wsią Silber wpada do Bobry, którą w tem miejscu wielkością przewyższa. W niektórych miejscach ma nader silny spadek np. pod Flinsbergiem 1484, pod Tschocha 755, pod Lubaniem 662. Niegdyś poławiano w niej perły. Łużyckie jej dopływy są tylko z lewej strony 1 Schwarzbach; 2 Schwerta; 3 Heinersdorfer jej. Hartmansdorfer Wasser; 4 Gerlachsheimer Wasser; . 5 Stary Lubań; 6 Schreiberbach. B Wielka Tschirna płynie we wschodniej stronie pruskich górnych Ł. i po 6 mil długim biegu, już na Szląsku, pod wsią Luttrötha, poniżej Żagania, wpada do Bobry. Obszerniejszą, zachodnią przestrzeń Ł. oblewa system wodny morza północnego. Tu główną rzeką jest I. Szprewja ob. Pospolicie uważano jej źródło 350 m. we wsi Spreedorf pod Alt Gersdorf. Zdanie to jest mylne, gdyż najwyższem źródłem jej jest Jacobsbrunnen 450 m. pod górą Kottmar. Aż do Sohland płynie w zachodnim kierunku, jakiś czas stanowiąc granicę między Czechami a Saksonią. Potem ostro i gwałtownie zwraca się ku północy, płynie koło Budyszyna; pod wsią Delnja Horka Niedergurig dzieli się na dwa ramiona, wielką Szprewję na zachód i małą na wsch. Powyżej Gródka łączą się znowu oba ramiona, aby, przepł3rnąwszy koło Chociebuża, pod Bórkawami utworzyć wielkie żuławy Spreewaldu ob. , ciągnące się poza Lubniowem do Lubina. Dalszy bieg Szprewji nie należy do Ł. O 2 mile poniżej Berlina wpada do Hawoli. Długość biegu mil 44. Dopływy z lewej strooy 1 Ritterbach; 2 Flachsbach; 3 Rosenwasser, przez lud sąsiedni zwana także Jordanem, wpada powyżej Sohlandu; 4 Kaltbach wpada pod Petersbach; 5 Butterwasser wytryska w Tuczicach, płynie przez Wjelecin i wpada pod Rozwodecami. Od Budyszyna począwszy, na górnych Ł, nie zasila się już z lewej strony, gdyż niedaleko stąd idzie dział wód. Halsztrawa. Z prawej strony wpadają 1 Beiersdorfer Bach; 2 Kumwałdzka woda Cunewalder Wasser wpada pod Rozwodecami; 3 Lobauer Wasser cxsyli Łubata ob, 4 Wolszynka Fliess płynie z rozbórskiego powiatu i pod wsią Łuco wpada do małej Szprewji; 5 Czarny Szepc der Schwarze Schöps. Wypływa na saskich górnych Ł. pod Ober Sohland na wysokości 953, płynie przez powiat zhorjelski i rozbórski, i przyjąwszy z prawej strony płynący z pod gór Jawornickich biały Szepc, wpada pod wsią Szprewję do małej Szprewji; 6 Sljepiańska woda

Łuków