Łukomierz, wś, folw. , pow. wieluński, gm. i par. Siemkowice, odl. od Wielunia w 28; wś dm. 8, mk. 190; folw. dm. 4, mk. 22. W 1827 r. 6 dm. , 54 mk. Łukomin, os. młyn. , pow. słupecki, gm. Trąbczyn, par. Zagórów, odl. od Słupcy w. 20; mk. 6. Łukomka, rz. , pow. sieński, ob. Czaszniku. Łukomko, wś włośc, pow. rypiński, gm. Szczutowo, par. Łukomie, odl. o 24 w. od Rypina, ma 16 dm. , 91 mk. , 135 mr. gruntu. Łukoml, ob. Łukomie, pow. łubieński. Łukomla, pospolicie Łukoml zwane, mko i dobra z kilku folwarkami w gub. mohilewskiej, pow. sieńskim, należące dawniej do wojew. witebskiego, położone nad obszernem jez. i rz. Łukomką, w pięknem położeniu górzystem, z glebą gliniastą, urodzajną, w całej okolicy, znajdują się nawet pokłady czarnoziemu. Uprawa żyta, lnu, pszenicy, jęczmienia i owsa, lasów nie wiele się znajduje. Mko zamieszkane przez żydów i chrześcian w ilości kilkuset mieszkańców, pod względem handlowym i przemysłowym żadnego nie ma znaczenia. Znajduje się tu parafialna cerkiew prawosł. Zarząd gminy włośc. i szkółka włośc. Majętność Ł. z mkiem była w XVIII w. dziedzictwem rodziny Przysieckich, ostatnio Emilii Chrapowickiej. Wedle spisu urzędowego z 1882 r. mko Ł. liczyło 1428 mk. , w tej liczbie prawosł. męż. 278, kob. 279; żydów męż. 456, kob; 415; dobra zaś zawierały przestrzeni 2084 dzies. używalnej 1674, nieużytków 410, i po zgonie Emilii z Miłoszów Chrapowickiej w początkach 1880 r. w skutek jej testamentu przeszły razem z mkiem na dziedzictwo synowca testatorki Józefa Miłosza, teraźniejszego właściciela. Nazwisko tej miejscowości wedle źródeł piśmiennych nie było ustalonem w dawniejszych czasach; stąd pisano niegdyś dowolnie Łukomle, Łukomla i Łukoml; lecz ta ostatnia nazwa bez zmiany przetrwała jedynie, jako stale używana w całej okolicy sąsiedniej. Ł. należy do bardzo dawnych osad na Rusi litewskiej, wspominany w kronikach już pod r. 1078, miał warowny zamek, od XIV w. stale należał do Litwy, za rządów polskich stanowił część powiatu orszańskiego w wojew. witebskiem, od 1793 r. przyłączony do Rossyi. Wedle podania istnieć tu miało niegdyś kilkanaście świątyń chrześćiańsktch, co jednak historycznie wcale nie jest stwierdzonem. Z pewnością jednak wiadomo, że przed 1830 rokiem Ł. posiadał 3 świątynie chrześciańskie, t. j. cerkiew unicką drewnianą obecnie prawosławną, odnowioną w ostatnich czasach fundacyi książąt Łukomskich, w której odbywa się każdorocznie w początkach lata fest dawny na całą okolicę, ściągający liczne tłumy włościan. Tenże sam fest w tym samym dniu obchodzonym bywał i w miejscowym katolickim kościele paraf. , aż do kasaty onego w 1868 r. Z istniejących zaś przed 1830 r. dwu kościołów katolickich, pierwszy parafialny podobno zgorzał lub też w skutek zniszczenia rozebranym został, drugi zaś t. j. franciszkański po zniesieniu konwentu łukomskiego w 1832 r. zamieniony na parafialny. Skromny ten, drewniany lecz w pięknem miejscu na górze wzniesiony kościołek, około 1857 r. staraniem parafian gustownie odnowiony, przetrwał w tym stanie do połowy 1868 r. , w tej porze zaś z rozporządzeniu władzy zamknięty chociaż na cerkiew niewyświęcony, stoi obecnie pustką. Parafia katol. w Ł. przyłączona w tym czasie do Czerei. W podręczniku Echarda mylnie wskazano, że Ł. leży nad rz. Ułą, gdyż tędy płynie rz. Łukomka, wpadająca do Ulanki niedaleko Czasznik. Co się tyczy kniaziów Łukomskich h. Roch, których tu właśnie było gniazdo rodzinne, była to niewątpliwie latorośl dynastyi panującej w kraju zapewne z rodu Gedymina. Już w XIV w. władają oni Ł. , Starodubem i obszerną częścią kraju na Rusi litewskiej. Marya, córka Andrzeja ks. Łukomskiego, znana w historyi jako pierwsza małżonka w. ks. Witolda. Prawdopodobnie tenże sam Andrzej lub też któryś z jego pokrewnych, naciśnięty przez Wiganda najmilszego brata Jagiełły, przeznaczonego na wielkorządcę Litwy około 1385 r. , dzięki jedynie protekcyi królewskiej utrzymał się na swej dzielnicy. Bohdankę córkę Andrzeja ks. Łukomskiego wojew, nowogródzkiego około 1500 r. zaślubia Jan Radziwiłł, przezwany Brodatym, zmarły 1522 r. kasztelanem trockim i marszałkiem litewskim. Następnie w ciągu XVI i XVII w. konstytucye sejmowe i świadectwo historyków spółczesnych stwierdzają zasługi wielu członków rodziny Łukomskich, którzy jednak, pozbawieni oczewiście wybitnych zdolności politycznych, nie okazując wpływu przeważnego na losy kraju, stoją po za obrębem wielkich wypadków dziejowych; nawet zaznaczyć tu musimy pewien upadek tej rodziny, w XIV i XV w. skoligaconej z domem panującym lub zasiadającej w senacie, a przy schyłku XVII w. piastującej już tylko urzędy i godności ziemskie w swych województwach. Konstanty rotmistrz nieustraszonej odwagi, pod dowództwem Radziwiłła hetmana litews. odznacza się w potrzebie pod Ułą w 1564 r. i zdobywa Turowlę w 1579 r. Jan funduje franciszkanów w Łukomli, Samuel skarbnik orszański, także odwagą w boju wsławiony, funduje dominikanów pod Ułą w połockiem, co zatwierdzone zostało ustawą sejmową w r. 1678. Teodat z sejmu 1670 r. wyznaczony komisarzem do spraw wojskowych. O dalszych losach tej rodziny milczą dzieje krajowe, Łukomierz Łukomierz Łukomin Łukomko Łukoml Łukomla