łuckich pozwalało im trzymać pieczęć koronną; otóż tego przywileju nie rzadko używali ci biskupi, zwykle też dostawali do katedry które z intratniejszych opactw. Za czasów litewskich wstępowali biskupi łuccy na wileńskich, za polskich czasów szli z Ł. na biskupstwo warmińskie, płockie, kujawskie i poznańskie kilku zaledwie wstąpiło na krakowskie i jeden na prymasostwo. Sufragania tutejsza sięga drugiej połowy XVI w. ; najwięcej sufraganów było tu biskupów argiwskich Argos, lubo bywali kalumaccy, ortozieńscy, cezareopolscy, filadelfscy i t. d. Kapituła zbierała się tu dwa razy na rok na ś. Trójcę i na Wszystkich świętych, a raz w rok obierano z pośród niej członka na trybunał koronny. Herbem dyecezyalnym jest najświętsza Trójca, Matkę Boską koronująca. Biskupi łuccy podlegali dawniej władzy metropolitalnej lwowskiej, przeszli następnie na krótko pod opiekę gnieźnieńskiej, od czasu zaś przejścia dyecezyi pod berło rossyjskie, dostali się pod arcybiskupów mohilewskich. W pierwotnej erekcyi katedry łuckiej, liczba prałatów i kanoników, wchodzących w skład kapituły, była nieokreśloną; jednak o ich egzystencyi świadczy bulla Marcina V i przywilej w. ks. Witolda, gdyż ten na prośby prałatów nadał im cztery włoście i dziesięciny z niektórych miasteczek na Wołyniu. Z tych dochodów urosły dwie kanonie bukowska i torczyńska, a w r. 1602 przez bisk. Gomolińskiego kanonia targowicka. Obecnie z funduszów rządowych kapituła łnckożyto mierska składa się z siedmiu prałatów i trzech kanoników. Ich instytucya należy do historyi, gdyż były one udarowywane przez przywileje królewskie, lub się tworzyły przez synody dyecezyalne. W r. 1726 wyszła książka p. t. Facies rerum publicarum, w której umieszczony był spis biskupów łuckich, lecz niedokładny. Niesiecki, dobrze tych rzeczy świadomy, spis ten sprostował. Wszystkich biskupów łuckich, włączając w to i trzech pierwszych, rezydujących jeszcze we Włodzimierzu, było 46. 1 Izydor bisk. włodzimierski od r. 1375 do 1380. 2 Rugian umarł około 1400 r. Grzegorz; ten był dominikaninem, już w r. 1409 widzimy go na stolicy włodzimierskiej w r. 1413 był w Horodle, żył jeszcze r. 1425. Jędrzej ze Spławki czyli Spławski, h. Leliwa, pierwszy wraz z stolicą przeniósł się do Ł. , naprawdę więc pierwszym biskupem łuckim mienić się powinien. 5 Wacław h. Korczak był następcą Spławskiego, w którym mianowicie roku niewiadomo umarł w r. 1462. 6 Jan Łosowicz, h. Rozmiar, wileńczyk, od 1462 po 1468 rok, w którym przeniesiony został na biskupstwo wileńskie. Niewiadomo dlaczego, ale na rok jeszcze przed przeniesieniem jego do Wilna, bo d. 7 lipca 1467 r. , paSłownik geograficzny. Tom V. Zeszyt 58. pież mianował administratorem łuckim Grzegorza z Sanoka arcyb. lwowskiego. O tem patrz Gołębiowskiego Panowanie Jagiellonów t. III, str. 332. 7 Marcin Krzeszowski, także Krzeszowickim przez niektórych nazywany, h. Gryff, potwierdzony na bisk. łuckiego przez Pawła II papieża w 1468 r. 8 Stanisław Stawski h. Korczak, ten umarł około 1488 r. 9 Jan II Andruszewicz Pudełko, bisk. łucki już w r. 1493, żył jeszcze w 1499 r. 10 Albert ks. Radziwiłł, zwany Jałmużnikiem, od r. 1500 po 1507. Był to syn Mikołaja II Priscusa i Zofii Anny Moniwidówny. . 11 Paweł Aligimunt, książę Holszański, h. Centaurus, od r. 1507 po 1535, jeden ze znakomitszych biskupów łuckich; dawne dobra Holszańskich, Janów z przyległościami, nad Bugiem w wojew. brzeskiem leżące, w 1512 r. wiecznemi czasy dla biskupów łuckich zapisał. 12 Jerzy Falczewski, h. Trzy Trąby, bisk. łucki i brzeski od 1535 po 1547 r. Niesłusznie go niektórzy historycy Chwalczewskim piszą. Ten również wspaniałą pozostawił po sobie w Ł. pamiątkę. Pierwotna katedra tutejsza, w zamku okólnym mieszcząca się, była z drzewa zbudowaną; otóż Falczewski w r. 1539 wzniósł na jej miejsce nową świątynię z ciosowego kamienia, na tem miejscu, gdzie stała poprzednia, i przyozdobił ją wspaniale. 13 Waleryan Protaszewicz Szuszkowski, h. Drzewica, z tutejszego na wileńskie biskupstwo przeniesiony w 1555 r. na którem większe położył zasługi, pozostając na niem do końca życia. 14 Jan III Andruszewicz, bisk. łucki i brzeski już 1563, umarł w 1579 r. 15 Wiktoryn Wierzbicki, z biskupstwa żmudzkiego łuckim mianowany, na tej pierwszej stolicy podpisał unią w 1569 r. , umarł 1588 r. 16 Bernard Maciejowski, h. Ciołek, od 1590 po rok 1600, jeden z największych potentatów, jakich miała katedra łucka. Pan możny, ulubieniec Zygmunta III i papieża Klemensa VIII, wpływami swojemi i szkatułą dużo dobrego dla kraju i dla dyecezyi łuckiej zrobił. 17 Stanisław Gomoliński h. Jelita, z biskupa chełmskiego łuckim mianowany w 1600 r. Pozostawił na tej katedrze pamiątkę ustanowieniem kanonii targowickiej. 18 Marcin II Szyszkowski h. Ostoja, od r. 1604 po 1607, człowiek uczony, zwłaszcza w naukach teologicznych wielce biegły. Z łuckiego w 1607 na płockie, a z tego w 1617 na krakowskie biskupstwo wyniesiony, na którem największe swe zasługi położył. 19 Paweł II Wołłowicz h. Bogorya od 1607 po 1608 r. w którym życie zakończył. 20 Paweł III Wolucki h. Rawicz, bisk. łucki od 1608 po 1616 r. Wielki przyjaciel jezuitów, kolegium im w Brześciu fundował i łuckie, przez Szyszkowskiego założone, uorganizował; był prawie jego fundatorem. Na dwóch biskupstwach, 50

Łuck