ascendendo ad locum, ubi rivulus, qui exit lacum Luban et influit ipsam Dunam, et inde ascendendo ipsum rivulum per locum predictum eundo directe ad Russiam Ob. w Ernst Strehlke Hermanni de Wartberge Chronicon Livoniae, Lipsiae 1863 in 8o; pag. 72. Rivulus zaś, o którym wspomina kronikarz, jest oczywiście rzeką Ewiksztą. Dawne karty geograficzne jezioro Łuban nazywrają stale Mare Lubanicum. A że w bagniskach, o mil kilka od Ł. oddalonych, znajdowano od czasu do czasu bądź kotwice, bądź części statków, bujna wyobraźnia dyletantówarcheologów, niekontentująca się przypuszczeniem, iż bagniska, rozciągające się dokoła na mil 30, niegdyś przez jezioro Łuban mogły być zajęte, już niejednokrotnie była powodem, iż się obszernie rozpisywano o istnieniu rzeczywistego morza łubańskiego z Baltykiem w swoim czasie połączonego. Porównaj np. artykuł Inflanty umieszczony w r. 1858 w wychodzących w owym czasie w Paryżu Wiadomościach polskich. Jezioro Łuban otrzymuje wody z wielu rzek i strumyków do niego od strony południowej wpadających, a mianowicie z rzeczek błotnistych Murmosta, Tejcza, Malmuta, Sola, tudzież z dwóch znaczniejszych i w górnym swym biegu nader bystrych strumieni, zasilających wody Ł. z tejże strony południowej. Jednym z nich jest rzeka Rzeżyca po łotewsku Rejzeknie, wspominana przez kronikarzy pod r. 1285, która, wypłynąwszy z rozległego jeziora Raźna w pow. rzeżyckim, zrasza stopy ciekawych zwalisk rzeżyckiego zamku, skąd następnie w kierunku północnym, przez dobra Rykowo i Stary Dwór, w tymże pow. , zdąża do Ł. Przebieg jej wynosi wiorst 82. Drugim równie bystrym strumieniem, zasilającym jezioro łubańskie od strony południa, jest rzeka Małta, biorąca swój początek w jeziorze Meltunie w pow. rzeżyckim. Rzeka ta kamienista, po przepłynięciu jeziór Sołowskiego, Izoły i Liśnieńskiego, przybiera kierunek północnowschodni w górnym swym biegu, w dolnym zaś, od mczka Wielon aż do swego ujścia do Łubanu, płynie niemal równolegle od rzeki Rzeżycy w kierunku północnym, zraszając w swym 80cio wiorstowym przebiegu średnią część tegoż rzeżyckiego powiatu. Tyle o dopływach jeziora. Odpływ zaś jego jedyny stanowi rzeka Ewikszta obacz art. Ewikszta, którą Ł. wypuszcza z części północnej okazałym strumieniem. Ważna ta, ale częściowo bardzo skalista rzeka, płynąc najprzód w kierunku północnym, łukowato nachyla się ku południowi; poczem, zwracając się na południozachód, zdąża ku DźwinieSkutkiem wspomnianej łukowatości, Ewikszta. przepłynąwszy wiorst 70 od miejsca w którem wypływa z jeziora, zbliża się znowu ku jego południowemu krańcowi na odległość wiorst zaledwie 14tu. Za pomocą kanałów łatwo można połączyć wprost jezioro z rzeką i przez to osuszyć bagniska, które je otaczają. . Dołączona w książce Inflanty polskie Poznań, 1879, hydrograficzna mapa dorzecza Ewikszty pokazuje, że sama przyroda utworzyła już między południowym krańcem jeziora a dziesięciumilową długością rzeki pewien rodzaj naturalnego połączenia. Bliższe badania wykazałyby niechybnie o ile takowe mogłoby być zużytkowanem przy sztucznej budowie kanału, jaki w r. 1849 dla osuszenia okolic nadłubańskich na przestrzeni dwóch mil rozpoczęto. Szerokość jego dochodziła do 7 sążni Siemionow, III, 93. Bezpośrednią korzyść z umiejętnie dokonanej kanalizacyi odniosłyby niechybnie w Inflantach polskich dobra księżniczki Teresy Sanguszkówny, Izabelli z Borchów Orłowskiej primo voto Potockiej, Maryi z Borchów Zyberkowej, tudzież księżnej Heleny Radziwiłłowej, a w Inflantach szwedzkich czyli gub. ryskiej sąsiednia nadłubańska majętność Wolffów; pośrednio zaś osuszenie bagien okrążających Ł. wpłynąćby musiało nader korzystnie na rozległe dobra kilkudziesięciu najrozmaitszych właścicieli ziemskich powiatów rzeżyckiego, lucyńskiego i wendeńskiego. Przed jedenastu laty rządowy inżenier pułkownik Sztukenberg robił niwelacyą Ł. , tudzież kosztorys zniżenia powierzchni wód jego przez wykopanie odwodowego kanału. Kosztorys był obliczony na 200000 rs. Jeżeli przedsiębrane dotychczas prace, właściwie dla próby tylko podejmowane, nie doprowadziły do zamierzonego celu, nie można wszelako całego dzieła za niewykonalne uważać. Przedmiot zanadto jest ważnym, aby pomyślne doprowadzenie do skutku i przełamanie napotykanych trudności tego hydrotechniczne go zadania, nie miało w wysokim stopniu obchodzić wszystkich mieszkańców Inflant polskich i sąsiedniego pow. Inflant szwedzkich czyli gub. inflanckiej ryskiej. Gustaw Manteuffel. Lubań, dwie wsio serbskie na pruskich gór nych Łużycach, w pow. rozbórskim, 1 Nowy, niem. NeuLiebel w r. 1871 dm. 20, mk. 91 2 Stary niem. AltLibel w tymże roku dm. 22, mk. 124. A. J. P. Łubata, niem. Löbauer Wasser, strumień na saskich Łużycach. Płynie z gór łużyckich niedaleko Lubija Lobau w kierunku z połu dnia ku północy; zostawiwszy po prawej stro nie mczko Wospork, zwraca się ku zachodowi, płynie koło kościelnej wsi Hrodziszcza, poni żej której przyjmuje znowu północny kieru nek, płynie dalej koło wsi Barta i Huciny, po niżej której blisko wsi Lemiszowa wpada do Małej Szprewji, A. J. P. Łubcze, wś i folw. , pow. tomaszowski, gm.

Łubań

Łubata

Łubcze