ści 100 m. ; prob. osobno poniósł straty 200 m. Osób 23 albo zabito, albo uprowadzono; 32 wł. leżało pustych. R. 1438 pozostawało jeszcze pustych wł. 14. R. 1446 płaci karczmarz 3 i pół m. czynszu, pustych włók jest już tylko 4. o wsi szlach. w Ł. nie dochowały się z krzyżackich czasów zgoła żadne wiadomości. Za polskich rządów były tak dobra jak i wś włośc. Królewszczyzną, do sstwa radzyńskiego należącą, którą zazwyczaj osobom zasłużonym w dożywociu wydawano. Około połowu XVI w. nie wiadomo, jakim sposobem trzymał Ł. i jako swoję dziedziczną własność uważał Jerzy Konopacki. R. 1562 wytoczono mu proces o przywłaszczenie sobie dóbr król. , który niekorzystnie dla niego wypadł. Bezzwłocznie zapisał król Zygmunt August Ł. jako dzierżawę Stanisławowi Przyj emskiemu. Szlachta jednak pruska w Radzynie zgromadzona ujęła się za Konopackim i napowrót w posiadanie tych dóbr gwałtem go wprowadziła. R. 1568 Ł. są jeszcze w ręce Konopackich, następnie zaś przez cały przeciąg rządów polskich stanowią dobra król. Gratialgut. Aż do szwedzkiej wojny Ł. znajdowały się w bardzo kwitnącym stanie. R. 1640 donosi wizytator, że oprócz folw. istniało we wsi wolne sołectwo, 2 lemaństwa, więcej niż 40 gospodarzy, młyn wodny, kilka zajazdów, kościół, szpital, szkoła, wielu ogrodników i t. d. Gleba uchodziła tu za najżyzniejszą w chełmińskiej ziemi nil fertilior in Culmigeria. Jedna ta wieś obszerna i majętna, polskokatoli cka była w stanie utrzymywać własnego swojego proboszcza przy kościele. Jakież zniszczenie zgotowali jej Szwedzi. W kilka lat po wojnie r. 1667 kan. Strzesz, wizytując kościół, donosi, że tylko 3 niskie chaty istniały we wsi. Kościół piękny krzyżackiej budowy, w stylu gotyckim wykonanej, na małem wyniesieniu niby na mogile quasi in tumulo stojący, około którego rowy zalazły, znajdował się teraz na istnem trzęsawisku, do którego zaledwie dojść było można. Włóki kościelne, ogrody zarosłe i ani śladu nie było dawniejszej uprawy. Proboszcz nie mając zajęcia ani utrzymania, już w r. 1663 kościół opuścił. Po szpitalu również znaku nie pozostało. R. 1678 bisk. Małachowski opuszczony łopacki kościół przyłączył jako filią do Wąbrzeźna. Powoli zaczęły się potem żyzne włóki zaludniać, z wielką atoli niekorzyścią dawniejszej czysto polskiej i katolickiej włości. Najprzód w jednej części pustego obszaru założono nową wś, którą niemieckim osadnikom na czynsz wydano i dla tego Niem. Łopatkami nazwano. Inną znaczną część obszaru przyłączono do folw. w Pol. Ł. i nadto dragą wioskę utworzono pod nazwą Buczek. Tak tedy wioska Pol. Ł. bardzo zmalała, a co gorsza nawet i tu ludność I obca i innowiercza łany żyzne pozajmowała. R. 1765 znajdowało się we wsi gburów po większej części luterskich 7 Jan Engelt, Herman Geschke, Godfryd Blaszk, Jakób Lau Chrystyan Lau, Jan Kobyliński, Marcin Felke; każdy płacił czynszu oprócz szarwarku po 45 fi. Danników było 5 Szymon Stocki, Michał Wółkiewicz i Michał Gułka, którzy po 20 fi. czynszu dawali, Jan i Bartł. Lewandowski płacili po 4 fi. ; wreszcie półdanników liczono 2 Jakób, Gabryel i Michał Słówkiewicz, płacili po 8 fi. , owczarz od 6 mr. roli owiec swoich, które trzymał, płacił 100 fl. Do kościoła należało już tylko 4 wł. , w małem jeziorze proboszczowskiem bardzo zamulonem nie można było ryb łowić; prawo patronatu było Król. R. 1672 król Michał zapisał puste dotąd wolne sołectwo w Pol. Ł. Rafaelowi i Annie z Falęckich Prądzyńskim, na prawie, jak było za krzyżaków, chełmińskiem. Dobra tutejsze znacznie powiększone, również przyjęło teraz nazwę Pol. Ł. R. 1649 król Jan Kazim. wraz z wojew. chełmińskim Ludwikiem Wejherem nadali dobra Ł. w dzierżawę tenucie Stan. Niemierskiemu. Podług lustr. z r. 1765 trzymali te dobro Felicyan i Maryanna z Ciborskich Ostrowiccy na mocy przywileju z d. 20 lutego 1762 r. ; od 3 łasztów wysiewu liczono tu wtedy dochodu 300 fl. Ostatnim tenutą przed okupacyą pruską był Czapski, generałlejtnant; syn jego Mik. Czapski, generał, trzymał dzierżawą wieś Buczek na 50 lat od roku 1769 począwszy. Skutkiem zaboru w r. 1772 przypadły wszystkie dobra łopackie, t. j. Pol. Ł. , Niem. Ł. i Buczek do korony pruskiej. R. 1795 król Fryd. Wilhelm zapisał je na dziedziczną własność zasłużonemu majorowi von Lübtow wraz z prawem szlachectwa i prawem patronatu nad kościołem tutejszym. Tegoż r. 1795 syn jego Wilhelm Lübtow za 15000 tal. objął te dobra, które w znacznie zaniedbanym znajdowały się podówczas stanie. Tak np. na folw. łopackim dom mieszkalny zbudowany był pod słomą w części z gliny; bydła liczono wołów 2, krów 5, koni 3, wartości razem 25 tal. Włók obsadzonych znajdowało się w Niem. Ł. 30, w Buczku 8, w Pol. Ł. 9, folw. posiadał 10 wł. ; karczma była jedna we wsi i druga na granicy wsi Książek; istniał mały borek sosnowy i brzozowy i jezioro między Łopatkami a Buczkiem. R. 1798 Hans Jerzy von Blumberg nabył łopackie dobra. R. 1832 otrzymało 5 gburów tutejszych prawa własności, jednego z nich przeniesiono stosowniej do Buczka. R. 1834 Edward Brauns kupił te dobra, który jeszcze bardziej uszczuplił Pol. Ł. , przyłączając skupione sołectwo tutejsze dofolwarku, nazwanego odtąd po niem. HansLopatken. Teraz kościelna ta wieś, która przedtem wszystkie dobra łopackie obejmowa

Łopatki