kich zakładów przemysłowych większych i mniejszych w gubernii jest 803, roczna produkcya których wynosi 3, 195, 828 rs. robotników zaś w nich pracujących ogółem jest 1, 731 cyfry urzędowe za rok 1882. Z powodu mało rozwiniętego przemysłu i handel w gub. łomżyńskiej wcale nie ożywiony. Głównym przedmiotem zbytu jest zboże, drzewo i okowita, a handlującymi są prawie wyłącznie starozakonni. Ziemianie pułtuscy w r. 1883 zawiązali spółkę komandytową dla zbytu swych produktów, udzielają uczestnikom zaliczki, Sprzedają zboże wprost za granicę, bez pośrednictwa kantorów lub faktorów. Obroty spółki już w pierwszym roku doszły do pokaźnej sumy 1, 000, 000 rs. W 1882 r. wykupiono różnych patentów na prawo handlu za 50, 976 rs. 91 kop. , a mianowicie świadectw pierwszej gildy 9, drugiej gildy klasy 4ej 73, klasy 5ej 223, na handel detaliczny 4ej klasy 433, 5ej klasy 1, 503, na handel przewoźny 79, na tak zwany przemysł mieszczański; który jest także drobnym handlem 938, razem handlujących 3, 058, nie licząc w to jeszcze bardzo wielu trudniących się handlem bez żadnego patentu. Dla stosunków handlowych z zagranicą są cztery punkty w gubernii 1 komora pierwszej klasy w Grajewie przez którą w roku 1882 przywieziono towarów za 23, 118, 513 rubli 75 kop. , wywieziono za 23, 888, 120 rs. ; 2 komora drugiej klasy w Wincencie pow. kolneński, przywóz 390, 206 rs. 5 kop. , wywóz 199, 647 rs. ; 3 komora 3ej klasy w Boguszaah pow. szczuczyński przywóz 51, 573 rs. 40 kop. , wywóz 1, 534, 529 rs. 50 kop. ; 4 przykomorek w Dąbrówce pow. ostrołęcki, przywóz 4, 815 rs. , wywóz 327, 882 rs. 90 kop. , razem przywozu za 23, 565, 108 rs. 20 kop. , wywozu 25, 950, 179 rs. 40 kop. Z sum tych cyfry przywozu i wywozu przez komorę Grajewo w drobnej części tylko należą do gub. j łomżyńskiej, a głównie odnoszą się do zachodnio południowych gub. Cesarstwa, za to cyfry przywozu i wywozu w pozostałych trzech komorach należą wyłącznie do gub. łomżyńskiej. Za granicę wywozi się głównie zboże, okowitę, skóry, świnie, konie, bydło, drób, a przywozi towary kolonialne i bławatne. Przemytnictwo kwitnie w gub. łomżyńskiej w najlepsze, szczególniej na Kurpiach, pomiędzy którymi całe wioski oddają się temu zabronionemu procederowi. Kredyt w złym stanie, kapitałów jest nie wiele i dla tego procenty wysokie. Na pierwszy numer hypoteki pożyczki taniej od 8 dostać nie można, a 10 liczy się za zwykłą normę, lichwiarze biorą i 24 do 50 Są w gubernii dwie instytucye kredytowe a Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, udzielające pożyczki długoterminowe na majątki ziemskie. Zastawionych w Towarzystwie Kredytowem jest 299 dóbr, na które udzielono pożyczki seryi Iej 2, 520, 900 rs. ; seryi IIej 177, 900 rs. ; seryi Illej 406, 100 rs. , razem 3, 104, 900; b filia Banku Polskiego udzielająca pożyczki krótkoterminowe, dyskontująca weksle. Pomimo dosyć wysokiego procentu 6 1 2 a z dyskontem 8, obroty filii bankowej wzrastają. W r. 1883 ogólny obrót był 8, 733, 703 rs. 2 1 2 kop. , a mianowicie przychodu 4, 349, 060 rs. 30 1 2 kop. , rozchodu 4, 384, 642 rs. 72 1 2. Zakupiono weksli 9, 334 na sumę 2, 748, 194 rs. 23 kop. , zastawiono papierów procentowych na 30, 550 rs. , złożono ila otwarty kredyt papierów procentowych za 249, 300 rs. , gotowizny 586, 391 rs. , na rachunek bieżący 411, 203 rs. 44 kop. , złożono do depozytu zachowawczego papierów na 81, 000 rs. Gub. łomżyńska opłaca rocznie podatków państwowych dworskiego gruntowego głównego 119, 209 rs. 80 kop. , dodatkowego 42, 437 rs. 24 kop. , podymnego dworskiego 90, 548 rs. 52 kop. , gruntowego głównego z osad 5, 352 rs. 23 kop. , dodatkowego 1, 773 rs. 93 kop. , podymnego z osad 8, 428, gruntowego głównego z osad włościańskich 88, 337 rs. 56 kop. , dodatkowego 36, 676 rs. 18 kop. , podymnego od włościan 90, 255 rs. , podymnego z miast 52, 199 rs. 87 kop. , kontyngensu liwerunkowego z miast 660 rs. 45 kop. Podatków specyalnych drogowego 61, 461 rs. 93 kop. , transportowego 8, 992 rs. 64 kop. , kwaterunkowego 38, 196 rs. 38 kop. Składki ogniowej asekuracyjnej gubernialnej 199, 195 rs. 24 1 2 kop. , składki asekuracyjnej od bydła 1, 243 rs. 4 1 2 kop. , opłaty za dozory bóźniczne 18, 832 rs. 58 kop. , do czego dodawszy jeszcze opłaty na instytucye gminne patrz wyżej, ogólna suma podatków wyniesie 995, 924 rs. 66 1 2 kop. , przecięciowo na głowę blisko po rs. 2. Budowle wszystkie w gubernii zabezpieczone są na sumę 21, 174, 730 rs. , a mianowicie w miastach na 3, 698, 920, w osadach 2, 305, 320, we wsiach 15, 170, 490, chociaż sumy te nie przedstawiają rzeczywistej wartości budynków, gdyż ubezpieczenie gubernialne przyjmuje tylko do 5, 000 rs. Stowarzyszenie ubezpieczenia od bydła ma kapitału zapasowego 102, 136 rs. Do wojska w 1882 r. popisowych było 7, 135, z tych ulgi mieli 1ej klasy 1, 173, 2ej klasy 1, 055, 3ej klasy 271, odłożono służbę z różnych powodów 2, 100, uwolniono w skutek niedostatecznego wzrostu 126, w skutek chorób i wad ciała 1, 339, z różnych powodów 3. Wzięto zaś do wojska 1, 468, z tych umiejących czytać zaledwie 194, nie umiejących 1, 273, niedobór izraelitów w roku tym był 89. Lekarzy w gubernii 35 prócz wojskowych, felczerów 78, z tych 39 żydów, uczniów felczerskich 17, starszych felczerów 14, zakładów felczerskich 31, akuszerek 32,

Łomża