par. ś. Szczepana w Krakowie. Znajduje się tutaj zakład wychowawczy wojskowy w przebudowanym pałacu królewskim i szkoła ludowa 1kl. Pos. więk. Stanisława Biesiadeckiego ma tylko 80 mr. obszaru; pos. mniej. 125 roli, 68 łąk i 4 mr. past. Starannie oddawna uprawiane grunta wydają same jarzyny sprzedawane w Krakowie, dlatego ziemia jest bardzo droga. Płacą za mórg do 1000 zł. w. a. gdyż jak powiada przysłowie Lepszy zagon na Łobzowie, niż gdzieindziej niwa. W posagu dają często zagon roli nowożeńcom. Zakład wojskowy składa się z dużego budynku otoczonego murem, w którym zachowano herby Wazów, ale styl zmieniono zupełnie. Zakład przyjmuje młodzież zdolną fizycznie do wojska, po ukończeniu 4ej klasy gimnazyalnej lub realnej, która nieukończyła jeszcze 15go roku życia. Po ukończeniu 4ch klas tej szkoły przechodzą uczniowie celujący do akademii wojskowej; ci zaś którzy zasłużyli tylko na dobry postęp, zostają przydzieleni do pułków jako aspiranci na oficerów. Tylko wyjątkowo przyjmuje zakład uczniów wyższych klas gimnazyalnych lub realnych wziętych do wojska, jeżeli się w służbie odznaczyli zdolnością i gorliwością. Nazwa pochodzi prawdopodobnie z języka niemieckiego, może Liebesau. Kazimierz W. zbudował tutaj wieżę z pałacem Miechowita p. 240, turrim mansiunculas w r. 1357 lub 1347. Niepewność dalej pochodzi stąd, że Coxe w swem dziele Reise durch Polen, I, 118 opisuje kamień z napisem, który później ks. Czartoryska umieściła w Puławach z napisem Sub anno MCCCLXVII inceptum est aedificari hoc fortalicium per dnum Casimirum reg. Poloniarum. Grabowski, Kraków wyd. IV z r. 1849. Według podania Bielskiego, miał król umieścić tam Rokiczanę, a później żydówkę Esterę, swoje kochanki. Dopiero w r. 1367 założył tenże król przy pałacu wś na prawie niemieckiem, a dla podniesienia jej uwolnił mieszkańców na dwa lata od danin, składek, osepu, robocizn i podwód. W królewskim pałacu ukrywał się Wilhelm podczas ślubu Jagiełły z Jadwigą w r. 1386 i omal nie został ujętym. Później był Ł. letnią rezydencyą królów. Tutaj miała Jadwiga. zadać charakteryzujące jej dobroć pytanie mężowi, przyrzekającemu włościanom wynagrodzenie szkód sprawionych przez najazdy. A któż im ich łzy zapłaci Za Długosza L. Ben. I, 203 rozróżniano stary i nowy Ł. Było tam 12 łanów a raczej ogrodów kmiecych. W r. 1501 zastawił Jan Olbracht tę wś za 2000 zł. węg. u mieszczanina krak. Bonara, który wstawił się u Zygmunta I za włościanami i wyrobił, że im pańszczyznę zamieniono na czynsz 12 grzywien, licząc w grzywnie 48 groszy. W owym czasie pałac był w dobrym stanie, gdyż 6 luteSłownik geograficzny. Tom V. Zeszyt 57. go 1512 r. przyjmował w nim Zygmunt I swą pierwszą żonę Barbarę, córkę wojewody siedmiogrodzkiego, Jana Zapolyi, która przybyła w towarzystwie brata Janusza, matki i Kazimierza ks. cieszyńskiego. Podobnie wyjechał stąd Zygmunt August 29 lipca 1553 r. na powitanie trzeciej żony Katarzyny, córki cesarza Ferdynanda I, wdowy po księciu mantueńskim Franciszku Gonzadze. Do r. 1563 zachowywano przywilej Zygmunta I w całości, bo lustracya z tegoż roku nie wspomina o żadnych robociznach. Kmieci było 12 i włodarz, którzy siedzieli w ogrodach i na rolach królewskich. Płacą pospołu ze wszystkiego jedna połowica pro quartali per gros. 8 den 11, druga połowica per gr. 6. Singuli per capones 2 et ova 20. Summa facit totius intratae marcas 10, gros. 42, den. 12. Zapewne później przyczyniono kmieciom roli królewskiej, ale za to zmuszono ich do pańszczyzny. Włościanie skarżyli się na ucisk, dla tego postanowiła Anna Jagiellonka 1574 r. aby Łobzowianie obok płacenia czynszów i daniny zwykłej tylko we dwa dni na tydzień pańszczyzny robili, ilekroć potrzeba ze dworu do młyna za koleją jeździli i straż w czasie potrzeby we dworze odprawiali. Stefan Batory przebudował pałac i przeznaczył na mieszkanie dla Anny Jagiellonki. Sprowadził także ogrodnika włocha Wawrzyńca Bozetha 1585 r. i urządził park w guście włoskim. Włoskie urządzenie ogrodu zostało aż do Jana Sobieskiego. Wewnętrznem urządzeniem pałacu zajmowała się. Anna Jagiellonka, która równą troskliwością otaczała ogród, sad i zabudowania gospodarcze. W liście do ks. Zająca 11 lutego 1587 r. pisze królowa wdowa siła nam w Łobzowie poodmieniano, radzibyśmy aby pałac z ogrodem a ogrody z gumnem korespondowały, bo znamy, że tam król Jmci nieboszczyk, na coś znacznego zanosił. Po sprowadzeniu ciała Stefana Batorego z Grodna, złożono je w Ł. i wystawiono 21 do 23 maja 1588 r. zanim w grobie zostało złożonem. Po śmierci Anny, używał pałacu łobzowskiego Zygmunt III na rezydencyą letnią i tutaj 9 czerwca 1595 r. powiła królowa Anna Rakużanka Władysława IV, w tej samej nocy, w której zamek na Wawelu pogorzał. 1605 r. przebywała w zamku królowa Konstancya z bratem, matką i siostrą od 3 do 5go grudnia. Po przeniesieniu stolicy do Warszawy, stracił także Ł. dawne znaczenie. Król Władysław IV kazał wprawdzie przebudować pałac i umieścił pod oknami herby swej rodziny, bawił w nim kilka razy, zwłaszcza że zamek krakowski był zrujnowany, ale później urządzono w piwnicach pałacu mennicę, która tam była do r. 1709. W r. 1655 wystawiono w pałacu łobzowskim zwłoki Zygmunta III i Konstancyi przed pogrzebem, a w 1655 mie48

Łobzów