jące dotąd w samym rynku. Ratusz obecny przedstawia się jako obszerna kamienica, wzniesiona według napisu na wmurowanej tablicy, w 1788. W archiwum miejskiem znaczna część akt i przywilejów została zatracona przy reformie administracyjnej w 1867 r. Po zniesieniu kolegium jezuickiego istniał tu zawsze średni zakład naukowy szkoła wydziałowa, szkoła powiatowa, progimnazyum, lecz takowe w 1866 r. zostało zniesione. B. szkoła obwodowa tutejsza wydawała 1834 1838 w Warszawie Akta uroczyste zakończenia rocznego biegu nauk. W padki 1831 r. zniszczyły zawiązki przemysłu tkackiego; reforma sądowa w 1876 r. usunęła stąd władze sądowe poprzednie. Resursa miejscowa zamkniętą została w 1861 r. Skutkiem tego Ł. obecnie jest w peryodzie zastoju umysłowego, społecznego i ekonomicznego. Historyą synodów łęczyckich opracował ks. pijar Mętlewicz w rękopisie; dzieje miasta zaś Świętorzecki, którego praca skreślona w końcu XVIII w. , przechowywana była w Łęczycy jeszcze w 1860 r. jak świadczy o tem F. M. Sobieszczański w Enc. Powsz. t. XVII, 584. Opis Ł. podał Tyg. illustr. z 18. 67 r. 394, a niniejszy artykuł napisany z pomocą notat Ad. Skrzyn. i pracy Sobieszczańs. w Enc. Powsz. Liczne dokumenty odnoszące się do Łęczycy zawiera Kod. dypl. pol. t. II. Par. Ł. dek. łęczycki ma 6369 dusz. Powiat łęczycki gub. kaliskiej, utworzony został w 1867 r. z części dawnego powiatu t. n. ; graniczy od płn. z pow. kutnowskim, od wsch. z kutnowskim i łowickim, od płd. z łódzkim, od płd. zach. z sieradzkim a od zach. z tureckim i kaliskim. Ma on 23. 89 mil kw. obszaru i przedstawia równinę wzniesioną średnio na 400 stóp npm. , lecz poszarpaną przez liczne i szerokie zagłębienia, wytworzone przez wody spływające z obszernej lesistej dawniej wyżyny łódzkozgierskiej. Północna mniejsza połowa powiatu wzniesiona na 450 do 500 stóp, powstrzymała te wody, które nie mogąc dalej torować sobie drogi w kierunku płn. zwróciły się w bok i rozeszły się ku wsch. Bzura i ku zach. Ner. Wyżyna płn. części pow. dochodzi w Pustej Wsi pod Grabowem 577 stóp. Na lewo od szosy z Łęczycy do Krośniewic leży grupa wzgórz dochodzących pod wsią Drzykozy 535 stóp, a pod Walewem 525. W płn. wsch. części w miarę zbliżania się ku Bzurze i uchodzącej do niej Ochni wyżyna się obniża, przy wsi Ktery na krawędzi doliny Bzury opada do 324 stóp. Płd. połowa powiatu przy średniem wzniesieniu 400 stóp posiada niewiele wynioślejszych punktów góra ś. Małgorzaty na prawo od drogi z Łęczycy do Piątku 450 stóp ale za to obfituje w obszerne błotniste niziny rzek i rzeczek szeroko się wrzynają cych. Zdaje się że wody Bzury pierwotnie w punkcie swego zwrotu ku wsch. pod Ł. , rozchodziły się w obie strony ku Wiśle i Warcie tak, że Ner wtedy byt dopływem zach. ramienia Bzury. Ze zmniejszeniem obfitości wód i obniżeniem ich poziomu, Bzura przestała wysyłać swe wody ku zach. , a koryto jej przywłaszczył sobie Ner. Dotąd przecie na całej 10wiorstowej przestrzeni dzielącej wsch. zakręt Bzury pod Ł. od zach. zwrotu Neru pod Kosowem i Łęką ciągnie się szeroka błotnista nizina od 2 do 3 w. szeroka. Nizina ta miała posłużyć do wykopania kanału, którym zamierzano na początku bieżącego stolecia połączyć Wisłę z Wartą. Ł. wtedy stałaby się punktem handlowym. Najwynioślejszemi i najsuchszemi częściami płd. połowy są pas zawarty między Bzurą i Moszczenicą, środkiem którego przechodzi szosa z Ł. do Piątku, i okolice Parzęczewa przez które przechodzi dział wodny Neru i Bzury. Obfitość dróg wodnych, łąk i pastwisk ściągała osadników, skutkiem tego pow. łęczycki należy na najludniejszych i najuboższych w lasy. W 1880 r. było tu 8494 mr. lasów prywatnych nieurządzonych, 1802 mr. urządzonych, 986 mr. zasianych po wycięciu, 931 mr. niezadrzewionych, 455 dawnych włościańskich, 11 mr. oddanych za serwituty. Brak drzewa nagradzają obfite i rozległe pokłady torfu zalegające doliny rzek i rzeczek. Pomimo ubogiej z natury gleby i licznych błotnych obszarów, gospodarstwo rolne przedstawia stan stosunkowo bardzo pomyślny. Wielowiekowa kultura poprawiła glebę, obfitość łąk i pastwisk sprzyja hodowli inwentarza; torfy i szlamy dostarczają taniego nawozu, bliskość większych ognisk przemysłowych i dość rozwinięty w obrębie samego powiatu przemysł fabryczny popierają produkcyą rolną. Jedno z najlepiej urządzonych w Królestwie gospodarstw rolnych, a mianowicie Leśmierz znajduje się w tym powiecie. Największe co do obszaru ziemi gospodarstwa są Leźnica, Leśmierz, Poddębice, Tkaczew, Bałdrzychów. Najobszerniejsze lasy ma Chociszew i Bałdrzychów. Przeważają w pow. średniej wielkości około 1000 mr. gospodarstwa folwarczne. Na 185 posiadłości większych było 31 mających przeszło 1000 mr. , z tych zaś 15 przeszło 2000 mr. a 11 od 1500 do 2000 mr. , zaś 65 miało mniej niż 400 mr. Sady owocowe dworskie mają w ogóle 416 mr. , włościańskie 263 mr. owiec poprawnej rasy znajduje się przeszło 15000 sztuk, krów 22500, wołów 5220, jałowizny 5863 sztuk; bydło i konie poprawnej rasy spotyka się w bardzo wielu folwarkach. Dla włościan ważnem źródłem zarobku są dostawy zboża do kolei, buraków i drzewa do fabryk. Jak ilością inwentarza, tak i wydajnością gleby i produkcyą zboża pow. łęczycki

Łęczyca