którego bronił mazur Pniowski. Tylko stary zamek Pileckich uległ zupełnemu zniszczeniu i już się nie dźwignął, podobnie jak i dom dla ubogich. Później nastąpiła era pokoju dla zamku i miasta. Pobudowano się na nowo, tylko restauracya kościoła trwała długo, gdyż dopiero w r. 1699 poświęcił go Deodat biskup trajanopolitański, koadjutor arcybisk. lwowskiego, obrządku ormiańskiego. Z tego czasu wiąże się z Ł. wspomnienie królewskiego przepychu, jaki rozwinęli na weselu Felicyana Potockiego z Konstancyą hr. Lubomirską. Dodać tutaj należy, że z upadkiem protestantyzmu upadł także germanizm w Ł. Do r. 1620 pisano jeszcze ortyle Magdeburgii i acta proconsulum po niemiecku; od tego czasu ginie niemczyzna zupełnie, ustępując miejsca zrazu językowi łacińskiemu a potem polskiemu. W okresie wojny Augusta II z Karolem XII dziedziczył Ł. Hieronim ks. Lubomirski w. hetman kor. , niezadowolniony z Augusta, spokrewniony z Sapiehami, sięgający aż po koronę w razie detronizacyi króla, a przytem niepewny i chwiejny. Z początku nie łączył się ze Szwedami, brał nawet udział w bitwie pod Kliszowem i jego niestałości przypisywano klęskę. Ponieważ i później walczył ze Szwedami, przeto zajął generał Magnus Stenbock czlowiek ciężki i okrutny dobra łańcuckie i wyciskał z nich znaczne kontrybucye. W skutek tego, jako też w skutek obietnicy prymasa, że osiągnie koronę, opuścił Hier. Lubomirski stronę Augusta wyraźnie i przystąpił do konfederacyi warszawskiej. To było powodem nowego nieszczęścia dla Ł. Zajął go August II i wezwał do siebie konfederacyą sandomirską 1704, która pod laską Stanisława Denhoffa podpisała tutaj 18 lipca manifest wygotowany przez sekretarza Piotra Tworzańskiego przeciw konfederacyi warszawskiej. Naturalną jest rzeczą, że przyjęcie skonfederowanych i wojska odbyło się kosztem nieobecnego hetmana kor. Ten jednakowoż zaraz po elekcyi Stanisława Leszczyńskiego opuścił konfederacyą warszawską, w bitwie pod Warszawą nie brał udziału, a później w Krakowie przeprosił Augusta i wydał manifest, w którym swe postępowanie usprawiedliwiał. Odpowiedział mu na to Stanisław Leszczyński manifestem wyrzucającym hetmanowi, że mu się sprzykrzył najprzód stary król a potem nowy. Hieronim Lubomirski pozostał już stale przy Auguście II. Dziedzicem w. hetmana kor. był Teodor Lubomirski, wojew. krakowski, który kościół paraf. upiększył i zupełnie odnowił a oo. dominikanom nowy kościół i klasztor pobudował. Aktu nowego poświęcenia kościoła paraf. dokonał 1744 r. biskup przem. Wacław Sierakowski. Ostatnim dziedzicem Ł. z męskiej linii Lubomirskich był pochowany tamże w 1783 r. Stanisław, maszałek kor. minister przezorny, przystępny i sprawiedliwy, po którym dzierżyła te dobra ks. Lubomirska marszałkowa, pani niezmiernej fortuny, bo posiadająca majątki Lubomirskich i Sieniawskich. Jej główną rezydencyą był zamek łańcucki. Po jej śmierci odziedziczył Ł. , w skutek podziału majątkowego, zrobionego w Brzeżanach, hr. Alfred Potocki, ojciec b. namiestnika Galicyi. W roku 1820 pogorzało miasto, spalił się także klasztor oo. dominikanów, a rząd austryacki przeniósł mnichów do Dzikowa. W kilkanaście lat później bisk. przemyski Michał Korczyński 1834 1839 zniósł kolegiatę mansyonarzy i oddał parafią łańcucką oo. jezuitom, którzy nią dotychczas zawiadują. Ordynacyą łańcucką utworzono w r. 1838, składa się ona z klucza łańcuckiego i leżajskiego i obejmuje 56 folwarków i wsi. Ł. jest miejscem rodzinnem Jana z Łańcuta, sławnego matematyka, który wydał w r. 1519 dzieło p. t. De algorithmo i Wojciecha Łańcuckiego, twórcy fundacyi dla ubogich żaków w 1686, jako też ks. Lubomirskiego, marszałka w. kor. , zmarłego 1702 r. a zasłużonego w naukach Siarczyński l. c. Do skreślenia tego artykułu używano prac Balińskiego, Starożytna Polska II, 2, str. 622; Szematyzmu duchownego dyec. przemyskiej; Cellariusa, Descriptio nova Polon. Amstelod. 1656, i innych dzieł geograficznych; rękopisu Siarczyńskiego Bibl. Ossolińskich 1. 1825, str. 247 i nast. , napisanego na podstawie badań w archiwum łańcuckiem. Niektóre daty sprostowano na podstawie dokumentów cytowanych w A. Walewskiego Historyi wyzwolenia Rzpltej, Historyi Szujskiego i K. Jarochowskiego Dziejów panowania Augusta II. Powiat łańcucki zajmuje przestrzeń 12, 5326 miriametr. 1991 mil kwadr. i liczy 119, 242 mk. , rozdzielonych na 113 osad, tworzących 106 gmin katastralnych; znajdują się w nun trzy sądy powiatowe w Ł. , Leżajsku i Przeworsku. Pod względem obszaru należy ten powiat do średnich, pod względem zaś zaludnienia do najlepiej zaludnionych. Ludność od r. 1869 podniosła się o 14, 878 mk. , a na milę kwadr. wypada 5242 osób. Ten powiat graniczy na płd. i wsch. z pow. jarosławskim, na płd. z pow. brzozowskim, na zach. z rzeszowskim i kolbuszowskim a na płn. z nisieckim. Małą część granicy tworzy San od Gorzyc do Rzuchowa, dalej linia wygięta po Ożannę Wielką i Złota rzeka do Królestwa Polskiego. Są to przeważnie piaszczyste niże, porosłe sosnowemi borami. Dla trudności komunikacyi wyrabiają tutaj w kilku miejscowościach potaż i terpentynę. Szczególniej północna część pow. łańcuckiego, uważana za sandomirską paszczę, jest zupełnie zaniedbaną pod względem budowy dróg. W ogóle przecina ten powiat kolej

Łańcut