29 września Madalińśki, Dąbrowski, Lipski i Rymkiewicz, generałowie polscy, wtargnąwszy do Ł. , wypędzili nieprzyjaciela i nazajutrz stanowcze odnieśli zwycięstwo nad pruską piechotą, będącą pod dowództwem Szekelego. Ścigali ją aż do Bydgoszczy, gdzie do reszty została rozbita i tamże sam Szekeli, śmiertelnie ranny, 4 paździor. życia dokonał. Wzgórze pod Ł. , gdzie najzacięciej walczono, ludność miejscowa nazywa dotąd górą Szekelego. R. 1825 wielki pożar znowu całe miasto pochłonął. R. 1848 w kwietniu oddział huzarów pruskich, naprowadzony przez dzierżawcę Pszczółczyna Sydowa, napadł na garstkę obywateli polskich, którzy Wielkopolanom na pomoc przybyli, pod Zdzierskami. Antoni Dzierzgowski, Leon Lipski i Ignacy Sułkowski zginęli; 9ciu zrąbano tak, że w kilka dni pomarli; resztę wzięto do niewoli i na rynku łabiszyńskim pałaszami zsiekano, a potem do fortecy poznańskiej odstawiono. Z Ł. pochodził dość znaczny zastęp znakomitych mężów, zaszczyt czyniących nie tyłko miastu, lecz i całemu krajowi. I tak w XV w. wymieniają Macieja z Ł. , rektora akademii krakowskiej, który r. 1449 u bramy katedry na Wawelu powitał piękną mową Zbigniewa Oleśnickiego, bisk. krakowskiego, którego papież Mikołaj V zaszczycił kapeluszem kardynalskim. W tymże wieku zasłynął Andrzej z Ł. , kanonik katedry krak. , doktor św. teologii i prawa kanonicznego, po dwakroć rektor akademii krak. r. 1461 i 1487, zmarły w wieku podeszłym r. 1501, autor dzieła ogłoszonego r. 1480 O uczonych akademii krak. mężach i o losach tejże akademii, które zagineło, ale jest wspominane przez Starowolskiego, Wiszniewskiego i innych. Mikołaj z Ł. , profesor matematyki akademii krak. w r. 1491 i następnych, był nauczycielem Mikołaja Kopernika. Nareszcie Jan z Łabiszyna, kanonik katedry krak. , rektor akademii, żył w połowie XVI w. Do uczonych mężów w Ł. urodzonych policzyć jeszcze należy Anseryka Mateusza, kaznodzieję i nauczyciela w rodzinie Latalskich, którego poezye zamieszczały się w różnych pismach, jakie wychodziły z drukarni Leszczyńskiej; 2 Mikołajewskiego Daniela, superintendenta zborów ewang. , który w kazaniu na pogrzebie Mikołaja Latalskiego z Łabiszyna wychwala dobrodziejstwa przez nieboszczyka zborom ewang. świadczone; 3 Hesperusa Michała, pastora zboru szkockiego, którego kazanie na pogrzebie Anny hrabianki z Łabiszyna przytoczone jest w Dykcyonarzu Juszyńskiego; 4 Jana Latalskiego z Łabiszyna, autora uczonych pism, ogłoszonych drukiem r. 1698 w Krakowie, jako to Panegiryk akademicki dla trzech kandydatów. W księdze Muczkowskiego, , Liber promotionum wymieniony jest cały szereg kreowanych doktorów z Łabiszyna, pochodzących od r. 1407 do r. 1589. Majętność łabiszyńska dość często zmieniała dziedziców; najdawniejszymi byli Latalscy, z których kilku już powyżej przytoczyliśmy, a mianowicie dwóch pierwszych 1 wojewodę brzeskokujawskiego Andrzeja czyli Wojciecha; 2 Macieja, wojew. inowrocławskiego, który r. 1400 podpisał fundacyą akademii krakowskiej za Władysława Jagiełły; 3 był znowu Maciej, wojew. brzeskokujawski, który zasiadał na sejmie horodelskim i podpisał akt unii r. 1413. R. 1410 w bitwie pod Koronowem dzielnie walczył przeciw krzyżakom; r. 1419 poruczono mu obronę Kujaw przeciw krzyżakom; do r. 1421 był dziedzicem. Następnie posiadali z kolei Ł. Jan, kasztelan inowrocławski; Janusz, kasztelan gnieźnieński; Jan, bisk. poznański, krakowski, nakoniec prymas arcyb, gnieźnieński, który dobra łabiszyńskie oddał bratu Januszowi, wojew. poznańskiemu, dzielnemu wojownikowi z pod Oczakowa r. 1529, następnie jeńcowi w niewoli tatarskiej. Wykupiony przez brata Jana, odebrał znowu majętność łabiszyńska. Ostatnim dziedzicem Ł. z Latalskich był Stanisław, starosta inowrocławski, człuchowski, który posiadał Ł. aż do r. 1585. O tym samym Stanisławie już powyżej wspomnieliśmy. Gdy i on i jego bracia, Janusz i Jerzy, nie zostawili potomków męskich, linia dziedziców z rodu Latalskich wygasła. Córka Stanisława Maryanna poszła za Andrzeja Czarnkowskiego, wojew. kaliskiego, tak, iż odtąd dziedzicami zostają Czamkowscy, h. Nałęcz, liczeni do najznakomitszych rodzin, którzy w sprawach rzeczypospolitej ważną zawsze rolę odgrywali. Dobra łabiszyńskie, wedle dokumentu z r. 1558, obejmowały następujące miejscowości Łabiszyn miasto, z wsiami Oporowo, Piłatowe teraz Lubostroń, Oszirzanowo, Mamlicze, Kania, Smogorzewo, Zalachowo, połowę miasta Rynarzewa, Oborznią, Wałownicę, Smerzyno, Smerzynko, Pszczołczyno, Turczyno, połowę miasta Pakości, wsie Buczkowo, Wielką Wieś, Chrząstowo i Osiek. Czamkowscy niedługo posiadali Ł. , bo tylko do r. 1619. Przez związki małżeńskie posiadali majętność łabiszyńska wspolnie aż do r. 1644 Grudzińscy, Opalińscy; następnie Opalińscy sami ją mieli do r. 1649; w tym roku Jan Konstanty i Jan Leopold Opalińscy sprzedali ją Krzysztofowi Gębickiemu, kasztelanowi gnieźnieńskiemu. Gębiccy byli odtąd dziedzicami do r. 1764. W skutek rozgałęzienia się rodziny Gębickich zanosiło się na rozdrobnienie dóbr łabiszyńskich na kilkadziesiąt cząstek. Przeszkodził temu Franciszek Skórzewski, generałlejtnant wojsk koronnych, mąż Maryanny Ciecierskiej, wnuczki Baltazara Ciecierskiego i Anny z Gębickich. Z tytułu swej żony, pochodzącej z rodu Gębickich, miał prawo do je

Łabiszynek