od r. 1570 do 1580. Później rozszerzono cerkiew kosztem hospodarów wołoskich z rodu Mohyłów Jeremiasza, Pawła Szymona i Mirona Barnawskiego. Budowę ukończono po 30 latach w r. 1629, a w r. 1631 poświęcił cerkiew Jeremiasz Tysarowski, bisk. lwow. , w obecności archimandryty, przysłanego przez hospodara. Z powodu, że hospodarowie wołoscy cerkiew tę wystawili, zwie się ona wołoską; stauropigialną zaś dla tego, że bractwo przy niej istniejące otrzymało przywilej w r. 1586 od Jeremiasza, patryar. carogrodzkiego, wyjmujący ją z pod władzy miejscowych biskupów. Cerkiew cała z kamienia ciosowego murowana w stylu bizantyńskim, jest jednym najpiękniejszych zabytków architektonicznych L. Ma 1 kaplicę i 4 ołtarze. Z portretów zasługuje na uwagę portret Korniakta. Kaplica, znajdująca się w dziedzińcu, jest jednym z najszacowniejszych zabytków sztuki bizantyjskiej i została z wielką znajomością rzeczy odnowioną. Czyt. Lwowianin 1837, str. 59; Petruszewicz w Zorii hałyckoj 1851 67 do 72; Biłous w Zorii hałyckoj jako album za r. 1860; Strzecha 1870, str. 219; Kłosy, t. XVI, str. 62; Tyg. ilustr. 1874, str. 100; Wremennyk stauropig. 1873, str. 1. 3 Cerk. ś. Mikołaja, niegdyś parafialna, dziś filialna cerkwi śś. Pietnic, założona jeszcze 1292 r. przez ks. Lwa Ak. gr. III, 44, ulegała często pożarom. Obecnie jest szczupła i uboga. Zbudowana w stylu bizantyńskim, ma 2 kaplice i 7 ołtarzy. Kaz. Jag. uwolnił monaster ś. Mikołaja od opłaty wszelkich danin r. 1471 Ak. VI, 148. 4; Cerk. parafialna św. Paraskewii czyli Piatnicy, zbudowana około 1644 kosztem hospodarów mołdawskich. Jest ona tem osobliwa, że się tu przechował w zewnętrznej architekturze styl bizantyński nie cerkiewny, ale kościelny; z typami podobnych świątyń można się spotkać tylko w dyec. krakowskiej lub w Wielkopolsce znowu. Na zewnętrznej, frontowej ścianie jest herb gipsowy. Przedstawia on bawolą głowę, mającą po jednej stronie słońce, po drugiej półksiężyc. Nad głową gwiazda, a nad nią korona zębiasta. Nad tem wszystkiem miecz i buława w krzyż złożone, a nad niemi mitra książęca. Na szczególną uwagę zasługuje ikonostas, odnowiony r. 1870, najpiękniejszy obraz bizantyński w kraju. Przedstawia on M. B. na tle złotem, a dokoła w drobnych medalionach chwile z jej życia. Czyt. Wiadomość o św. Piatnicy Siarczyński w Czasop. Ossol. 1829, IV, 50. 5. Cerk. paraf. śś. Piotra i Pawła, dawniej kościół łac. należący do paulinów, którzy tu mieli parafią. R. 1785 za staraniem bisk. lwow. Bielańskiego rząd przeniósł parafią do koś. ś. Antoniego, a koś. oddał klerowi ruskiemu. Cerkiewka mała, o 3 ołtarzach. 6. Klasz; bazylianów i cerk. pod wezw, ś. Onufrego. Klasztor ten istniał w samych początkach L. Ak. gr. III, 44. Z początku cerk. i klasztor drewniane, ale 1518 ks. Konstanty Ostrogski swoim kosztem wymurował je. W cerkwi tej był przez jakiś czas obraz N. P. Częstochowskiej, który Wład. Opol. stąd zabrał do Bełza, a potem do Częstochowy. Tomasza, hospodar wołoski, ścięty 1565 r. , zapisał temu monasterowi swój majątek i został w tej cerkwi pochowany. W r. 1818 rozszerzono cerkiew i monaster, z powodu przeniesienia się doń zakonników z monasteru ś. Jerzego. Ołtarzy w cerkwi 5. Obok głównego wchodu są 2 nagrobki kamienne z zatartemi napisami słowiańskiemi. Na jednym z nich, poświęconym Tomży, jest herb wyraźny. W cerkwi spoczywają także zwłoki Heleny Poniatowskiej, córki Jankuły, hosp. mult. , pochowanej tu 1598, o czem świadczy głaz z niknącym napisem na ścianie zewnętrznej. Przy cerkwi na cmentarzu pochowano także r. 1583 Fiedorowicza, pierwszego drukarza lwow. Czyt. Lwowianin, 1837, str. 71; Zoria hałycka 1854 29 i 30; Annales Leop. monast. Sti Basilii 1763 1771, Rkp. w Bib. Ossol. 2086. 7. Cerk. przy semin. duch, gr katol. pod wezw. Zesłania ś. Ducha, niegdyś koś. dominikanek, m. 1722 a 1729 zbudowany wraz z klasz. przez Teofilę z Leszczyńskich Wiśniowiecką, która sama została zakonnicą. R. 1782 zniósł rząd dominikanki, klasz. obrócił na semin. duch. a koś. na cerk. Przy cerkiewce jest wieża z zegarem. W ścianie zewnętrznej od frontu tablica marmurowa z napisem Instructioni cleri religionis firmamento vovit Josephus II, Aug. A. 1783. Jest tu kilka ornatów o przepysznych, starożytnych haftach, sięgających XVII a może XVI w. , a pochodzących ze Skitu Maniawskiego ob. Gaz. lwow. 1881 273 w kronice. 8. Cerkiew zak, bazylianek pod wezw. Bogarodzicy Niep. Pocz. Dnia 9 września 1882 założono pod nią kamień węgielny. Budynek jest na ukończeniu. 9. Kap. w domu dla ruskiego internatu Zmartwychwstańców. Kamień węgielny poświęcił bisk. krak. Dunajewski d. 25 sierpnia 1881; budowę ukończono 1883. 10. Cerkiew miejska obok domu Narodnego przebudowana z koś. trynitarzy, jest na ukończeniu. Oprócz tego istniały dawniej we L. 1. Cerk. pod wezw. ś. Jana teologa i monaster bazylianów na Krakowskiem; 2. cerk. Bohojawłenia Objaw. Pańsk. czyli Epifanii trzech królów, obok Pełtwi, gdzie dziś narożna kamienica przy ul. Fredry i halickiej, rozebrana 1800 r. ; 3. cerk. ś. Teodora na Krakowskiem, na dzisiejszym. pl. ś. Teodora, rozebrana 1800; później była tu tandeta, przeniesiona po spaleniu na pl. misyonarski; 4. cerk. Woskresenia Zmartwychwstania na Żółkiew

Lwów