rządzić prawem chełm. Nowa pieczęć, której 1 odtąd używać winni, ma przedstawiać na białej tarczy na wpół zielone z niebieskiej chmury wystające ramię, a w ręku róg myśliwski. Na dole ma się znajdować drzewo zielone, a nad tarczą żubry według dołączonego wzoru. Mieszkańcy miasta powinni burmistrzowi, sołtysowi albo sędziemu jako i radnym i urzędnikom sądowym być posłuszni, powinni na ich wezwanie dobrowolnie się stawiać i oczekiwać ich rozkazów. Dalej ma każdy sumiennie wykonywać to, co nakazuje wilkierz, który im, podobnie jak innymnaszym miastom, nadany zostanie. Kto zaś w czemkolwiek przewini, ma według wilkierza być karany. Corok mają się odbywać 4 jarmarki w 4tą niedzielę po S. Trójcy i w poniedziałki przed Wielkanocą, przed Zielonemi Świątkami i przed Gwiazdką. Dniem targowym ma być sobota. Mieszkańcy mają także mieć prawo warzenia piwa. Od kar pieniężnych będzie sołtys pobierał trzeci fenig a kasa zamku 2 fenigi. Kary zapadłe w sprawach kryminalnych będzie pobierał sołtys sam. Dochód z jatek jarmarcznych wpływać ma da kasy miejskiej. Dan w Królewcu d. 28 lipca 1642 r. Dokument niniejszy przechowuje się jeszcze po dziśdzień w aktach magistrackich w L. W historyi powszechnej miasto to pamiętne jest traktatem lebiawskim, zawartym d. 30 paźdz. 1656 r. przez elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma i Karola Gustawa, króla szwedzkiego, mocą którego ten ostatni odstąpił elektorowi i jego potomkom płci męskiej cła w Prusach Wschodnich i zwierzchnictwo nad tymże krajem i nad Warmią. Rzeczpospolita polska układ ten traktatem welawskim 1657 w części zatwierdziła. Poznał też niebawem Fryderyk Wilhelm, że L. pod względem strategicznym ważną zajmuje pozycyą; dla tego rozkazał już r. 1657 miasto, którego komendantem był wówczas Krysztof Hildebrand v. Nettelhorst, od strony połud. i zach. ufortyfikować, bo drugie dwie strony, gdzie stoi zamek, były już od dawna głęboką fosą zabezpieczone. Z dalszych wiadomości o L. zapisujemy jeszcze następujące R. 1680 było tu według ksiąg czynszowych 16 karczmarzy, 38 mk. posiadających domy w starem mieście, 22 mk. na przedmieściach Kahlenberg i Neugasse, trudniących się rolnictwem. Jeden z karczmarzy, burmistrz Neumann, który przedtem płacił tylko 4 grzywny, płacił wówczas 12 grzywien i 22 1 2 szelągów czynszu, reszta 15 każdy po 16 grzywien 52 1 2 szel. Także i drudzy mieszkańcy płacili daleko więcej niż dawniej. R. 1692 liczono tu 100 domów, r. zaś 1725 już 110, ale ratusza i tedy jeszcze nie było. R. 1812 przechodziły przez L. pułki francuskie, a Dejmą, Pregolą i Niemnem szły duże łodzie z żywością i amunicyą dla wojska. L. była wtedy siedzibą francuską kontradmirała Baste, mającego główny dozór nad flotą transportową. Następnego roku ciągnęły tędy niedobitki armii francuskiej i stoczyły tu 2 stycznia 1813 r. małą potyczkę z nieprzyjacielem. Większe pożary nawiedziły miasto r. 1685, 1689, 1721 i 1835. Źródła 1 Adresshandbuch von Ostpreussen 1857, p. 194 195. 2 Altpreuss. Monatsschrift, IV, p. 515 527. 3 Beckher Beschreibung d. Labiau, i 2, str. 716, f. 721. 4 Preuss. Prov. blätter, rocznik 1845, p. 676. Powiat labielewski leży między 54 4 i 50 4 półn. szerok. a 38 27 i 39 23 wsch. dłg. geogr. i graniczy na północ z zatoką kurońską, na wschód z pow. nizinnym Niederung i wystruckim, na połud. z pow. wystruckim, welawskim i królewieckim, a na wschód także z pow. królewieckim. Obszar ziemi wynosi 25 mil kw czyli 106, 355 ha. ; blisko 5 mil kw. zajmują wody mk. jest 51342. Jedynem miastem jest L. R. 1857 było w pow. 7 parafij ew. , 23 dóbr ryc, 66 szkół i około 47000 mk. , Niemców 2 3 Litwinów 1 3. Dziś stosunek ten zmienił się znacznie na korzyść żywiołu niem. Katolików było r. 1857 tylko 150, żydów 90. Z większych rzek zasługują na wzmiankę Eixne, Schwenboge, Kanał Timborski, Niemonin, Gilia, Laukne i Parwe; są to wszystko same niem. nazwy z wyjątkiem Gilii, którą Niemcy zowią Gilge. Rzeka Elxae bierze swój początek w pow. wystruckim, wstępuje przy Eszerninkach w pow. labiawski, przerzyna go w północ. zach. kierunku aż do Pipplina i łączy się tu z rzeką Schwenboge, przychodzącą z południowej części labiawskiego pow. , który na małej przestrzeni dzieli od welawskiego. Odtąd przybierają te dwie złączone rzeczki nazwę Kanału Timberskiego, który się ciągnie na północ i pod wioską Timber uchodzi do Niemenicy. Niemenica przychodzi z pow. nizinnego, wstępuje przy Pietrzykach w pow. labiawski, przerzyna go aż do wioski Timber w połudn. kierunku, zwraca się potem na zach, i wpływa przy Niemenicach Nemonin do zatoki kurońskiej. Rzeczka Parwe niem. , mająca swe źródło w pow. wystruckim, wstępuje pod Parwiszkami w pow. labiawski, tworzy potem w średnim biegu na kilkomilowej przestrzeni granicę między temi dwoma powiatami i wpada do rzeki Laukne niem. , która przychodzi od wschodu z powiatu wystruckiego i pod wioską Timber niem. łączy się z wzmiankowaną już Niemenica. Mniejsze strugi są jeszcze Aula. Durne i przekopy Beck Graben, BraseGraben, Fauler Graben i Mauergraben. Rzeki te w mokrej. porze często występują z swego łoża i zalewają żyzne pola i łąki. Jezior nie ma w powiecie, ale w północnej części są rozległe trze

Labiawa