ków na wsch. od Wys. Zamku wznosi się oddzielone od niego głębokim parowem, ostrokręgowe nagie wzgórze, zwane górą Lwa albo górą Stefana, zaopatrujące od niepamiętnych czasów całe miasto w biały piasek. Nieco dalej nad strzelnicą miejską wznosi się Wilcza góra i Kaiserwald ob. . Wszystkie te wzgórza opadają stromo na płn. ku nizinie nadpełtwiańskiej, podmokłej. Dalszym ciągiem tych wzgórz są wzgórza, na których stoi wieś Zniesienie, wzgórza Krzywczyckie i Lesienieckie z Czartowską Skałą. Od płd. wsch. okalają kotlinę lwowską lesiste wzgórza Pohulanki al. Lasek Węglińskiego, t. zw. szańce tureckie, od płd. wzgórza snopkowskie, Zofiówka i wyżyna wulecka; od zach. zamyka kotlinę rozległe płaskowzgórze, na którem wznosi się wzgórze ś. Jura, góra sprawiedliwości al. hyclowska, na której za najdawniejszych już czasów odbywały się egzekucye zbrodniarzy, i Kortumowa góra 379 m. npm. W mieście samem, tuż nad zakładem Ossolińskich, wznosi się góra Wronowskiego, zwana dawniej górą Szembeka i łączy się z górą Poznańską i Kaleczą ob. , na ktorej dawniej stał dworek Bartłomieja Zimorowicza r. 1656 wystawiony. Wszystkie te wzgórza są splantowane, a na nich stoi cytadela w środku olbrzymi gmach 3piętrowy na 3000 ludzi, a po rogach 4 forty. Czyt. Kotoraja z wincia hor, stanowliaszczych rubok lwowskoj kotłyny od połnoczy, była horoju Lwa p. Szaraniewicza w Geogr. istorocz. Statiach, Lwów, 1875, str. 46. Geologiczne stosunki okolicy miasta Lwowa. Ustęp ten napisał prof. M. Łomnicki. W malowniczym krajobrazie Lwowa i jego okolicy, przedstawiającym się najpiękniej od płn. i wsch. strony Wys. Zamku, stanowi stroma krawędź płn. z naturalną terasą, przewijającą się środkiem jej zbocza i wielokrotnie debrami głębokiemi i ciasnemi zworami porozdzierana, główny rys okolic lwowskich od wschodu. Oko nasze wstrzymuje się dopiero na wsch. widnokęgu tam, gdzie ta krawędź zwana w okolicy Złoczowa pasmem Gołogór i Woroniaków, ku płn. wsch. w okolicy Oleska i Podhorzec ku wołyńskiej przewija się granicy. Od płn. zach. strony, a to od Janowskiego przedmieścia ku Kleparowi i Hołosku, ta sama krawędź, przerwana kotliną iwowską, nie dosięga tak znacznego wzniesienia, ani tak stromo ku nizinie pełtewskiej opada. Charakter płaskowzgórza podolskiego zaciera się tu coraz więcej, a poczynają się piaski i gliniska, cechujące nadbużańską równinę. Od płn. nizin zapadłych wdziera się tu sosna Hołosko, Brzuchowice a z nią właściwa fauna i flora mieszająca się z formami stepowego Podola. Ku płn. po za niziną pełtewską i równolegle z nią przewija się pasmo niskie, wybiegające z Hołoska i wierzchowiny malechowskiej, a dalej ku płn. kilka innych pagórowatych pasemek. z niem równoległych, zmierzających również od zach. ku wsch. , gdzie po krótkim przebiegu, obniżając się zwolna, gubią się w nadbużańskiej nizinie. Przedzielają je torfiaste doliny o łagodnych zboczach, przerznięte w tym samym kierunku leniwo przewijającemi się dopływami Pełtwi. Ku płd. po za rogatką Zieloną i Stryjską, kędy przewija się europejski dział wodny pomiędzy dorzeczem czarnomorskiem a bałtyckiem, rozciąga się płaskowzgórze wzniesione około 350 m. npm. a na 100 m. prawie po nad dnem kotliny lwowskiej jednostajną płaszczyzną, która dopiero w znaczniejszej odległości ode Lwowa zwolna ku dolinie dniestrowej się obniża. Na samym zaś krańcu płd. widnokręgu sinieją w kilkunastomilowej oddali wyraźnie zarysowane grzbiety Karpat stryjskich. Ku zach. na tem samem płaskowzgórzu, pomiędzy rogatką Grodecką a Janowską, obok torfowisk i zapadłych moczarów, na których poczyna się potok Biłhorecki, należący do dorzecza dniestrowego, jawią się dyluwialne piaski lotne miejsce wyścigów konnych, zupełnie obce płd. wsch. okolicom Lwowa. Główne te rysy w rzeźbie naziomu L. i najbliższej jego okolicy pozostają w najściślejszym związku z budową geologiczną tej części płaskowzgórza podolskiego i graniczącego z niem niżu północnogali cyjskiego. W budowie geologicznej tak lwowskiej kotliny, jak i dalszych po za jej obrębem okolic, biorą udział następujące utwory 1 kredowy; 2 trzeciorzędny; 3 dyluwialny i 4 alluwialny, z których każdy petrograficznie odmiennie wykształcony we właściwy sposób na plastykę całej okolicy oddziaływa. 1. Utw. kredowy. Najstarszym utworem, tworzącym podłogę geologiczną w całym okręgu lwowskim, jest kreda senońska, zwana pospolicie opoką. Przeważnie jestto sinawopopielata wy, rzadziej białawy, miękki i łatwo wietrzejący wapień ilasty margiel, którego szczeliny są często powleczone rdzawoczerwonawym wodorotlenkiem żelazowym. Analiza chemiczna, dokonana na kilku próbkach przez G. Wolfa i S. Płachetkę, wykazała na 100 części węglanu wapna 66, glinki 11. 8, krzemionki 16, tlenku żelazowego 1. 8, tl. magnowego 1. 2, wody wraz z utratą 2. 3. W tym marglu znachodzą się często bryłki markarytu, przeistaczającego się pod wpływem powietrza i wody często w limonit, któremu niekiedy towarzyszy gips krystaliczny jak np. w Snopkowie, utworzony działaniem powstającego z markarytu kwarcu siarkowego na węglan wapna. Skorupy przeważnej liczby mięczaków zastąpione są również wodorotlenkiem żelazowym, którym tak ich odciski jak ośrodki rdzawo są zabarwione. Z tym charakterem petro

Lwów