Lwg dok. , ob. Łuków, pow. rybnicki. Lwiw rus. , ob. Lwów. Lwów po rus. Lwiw, po niem. Lemberg, po franc. Leopol, stołeczne miasto Galicyi, stolica 3ch arcybiskupów katolickich, dawniej stolica Rusi halickiej, a za rządów polskich województwa ruskiego, starostwa i sądu grodzkiego. Nazwy położenie, granice, rozległość i części miasta. Dawne ruskie nazwy Lwow, Lwiw, Lwikhrad, Lwihorod, Ilwiw, skąd przymiotnik ilwiwski; niem. Lemborg, Lamberg, Lemburg, Löwenburg; łaciń. Lemburga, Lamburga, Leontopolis, Leopolis, Leonc, Livovia, Leopdya; w dyplomie z r. 1389 Ak. gr. t. V, str. 24 czytamy civitas Leona; polska nazwa Lwów znana już w XV w. ; obok niej znajdujemy nazwy Lowow Ak. III, 49, Lywow w Roczniku Małopolskim Mon. Pol. III, 200 i Lwow w Kronice klasztoru trzemeszyńskiego Mon. Pol. III, 259; Grecy używali w końcu XIII w. nazwy Litbon, Litbada; patryarchowie zaś carogrodzki, aleksandryjski i jerozolimski nazwy czyli Leowios, a częściej; Turcy, pisząc o Lwowie, zowią go Ili, Ilbo, Ilibot, Ilibow, Ilbadir; Ormianie nazywali miasto Ilof. Lwów leży między 49 48 i 49 52 płn. szer. a 41 38 15 i 41 46 wsch. dług. odF. Na płn. graniczy z Kleparowem, Zamarstynowem i Zboiskami, na płn. wsch. z Malechowem, na wsch. ze Zniesieniem, Krzywczycami, Lesienicami, Winnikami, na płd. wsch. z Sichowem, na płd. z Kozielnikami, Zubrzą, Kulparkowem, Sokolnikami, na zach. ze Skniłówkiem, Signiówką i Biłohorszczą. Przestrzeń temi granicami objęta zajmuje 31. 665 kw. kil. Obwód miasta wynosi około 46 kil. Linia cłowa jednak, którą miasto w celu opodatkowania wszelkich spożywczych produktów krajowych i zagranicznych jest obwiedzione, nie sięga tak daleko. Rogatki zamykające, tę linię cłową są Łyczakowska, Sichowska al. Zielona, Stryjska, Wulecka, Grodecka, Janowska, Kleparowska, Zamarstynowska i Żółkiewska. Miasto dzieli się na 5 dzielnic śródmieście i 4 przedmieścia. Śródmieście dawniej zwane miastem zajmuje środkową część obszaru, więcej ku płn. wysuniętą. Od innych dzielnic miasta oddzielają je na zach. wały Hetmańskie i plac Gołuchowskiego nazwany na cześć byłego namiestnika Agenora hr. G. ; na płn. plac Krakowski, ulica Kościelna i plac Strzelecki; na wsch. ul. Czamieckiego; na płd. pl. Bernardyński, Halicki i Maryacki dawniej zwany plac Ferdynanda, otrzymal dzisiejszą nazwę w r. 1862 z powodu marmurowej statuy Matki Boskiej, darowanej przez hr. Badeniową a ustawionej na studni. Środek śródmieścia zajmuje czworoboczny rynek, 142 m. długi, 129 m. szeroki. Bywał on świadkiem scen rozmaitych. W r. 1436 odbierał tu Władysław Warn. na tronie wzniesionym hołd od Eliasza, hosp. multańskiego. W r. 1564 ścięto przed ratuszem Tomszę i jego towarzyszy; w r. 1578 ścięto Iwana Podkowę, a 1582 Jankułę hosp. multańskiego; r. 1615 ścięto tu kilkunastu konfederatów wojskowych. W r. 1624 rozdawał Stanisław Koniecpolski, hetm. w. kor. , mieszczanom lwowskim na wychowanie dzieci, odbite Tatarom pod Martynowem. Często odbywały się na rynku widowiska sceniczne z okazyi zwycięstw odniesionych nad nieprzyjacielem, np. w r. 1611 z powodu zdobycia Smoleńska, albo podczas beatyfikacyj świętych polskich, których kilka tu obchodzono; albo w końcu podczas wjazdu królów i instalacyj arcybiskupich. Dawniej stały na rynku dokoła ratusza różne kramy kupieckie, budki do sprzedaży towarów, jatki i gospody. Wynajmowano je tak miejscowym jak i obcym kupcom ci ostatni tylko w czasie jarmarku sprzedawać mogli. W nowszych czasach zniesiono to wszystko, rynek wybrukowano, ratusz obsadzono drzewkami przed kilku laty. Dziś odbywają się na rynku targi nabiału, jarzyn, kwiatów, owoców, i t. d. Z rynku wybiegają na płn. ulice Krakowska na pl. Krakowski i Grodzickich na pl. Strzelecki; na wsch. ul. Dominikańska dawniej Bożego Ciała na pl. Dominikański, ul. Ruska na Podwale i wały Gubernatorskie; na płd. ul. Serbska dawniej Szkocka na pl. Bernardyński i Halicka na pl. Halicki a stąd dalej aż do ul. Pańskiej; od płd. zach. przypiera do rynku pl. Kapitulny dawniej Katedralny a z płn. zach. narożnika rynku wybiega na zach. ul. Trybunalska na plac t. n. W zach. stronie śródmieścia biegnie równolegle z wałami, po nad praw. brz. Pełtwi, ul. Hetmańska z pl. Maryackiego na pl. Gołuchowskiego, a równolegle z nią ul. Teatralna daw. Długa z pl. Maryackiego przez pl. Kapitulny, ś. Ducha i Castrum na pl. Krakowski. Na pl. ś. Ducha stał dawniej kościołek i cmentarz pod wezw. ś. Ducha oraz szpital pod wezw. ś. Elżbiety. W r. 1784 zniesiono kościołek i szpital, a dziś mieści się na tem miejscu, zasadzonem drzewami, strażnica wojskowa i kawiarnia wiedeńska. Z placu tego prowadziła dawniej za miasto furta jezuicka. Plac Castrum al. Grodzki, dziś pusty przeważnie. Dawniej stał na nim klasztor franciszkański z kościołem ś. Krzyza. Po zniesieniu klasztoru umieszczono w gmachu klasztornym szkoły normalne a kościół przerobiono na teatr. Obydwa te zabudowania zbombardowano r. 1848, poczem je całkiem rozebrano. Część placu, gdzie dziś dyrekcya policyi, sąd apelacyjny i gmach teatralny zajmował dawniej zamek niski. Z pl. Maryackiego wybiegają na wsch. ulice Wałowa, Sobieskiego daw. Nowa na Podwale i wały Gubematorskie i ul. Wekslarska; z ul. Długiej wybiega na wsch.

Lwg

Lwiw