przyłączona, liczy bud. 4, dm. 1, katol. 7, ew. 17. c L. , leśn. król. do nadleśn. w temże miejscu. d L. , nadleśn. król. , wraz z leśn. L. i pobliską strażą leśną Mazury liczy obszaru lasów 20147 mr. , dm. 4, katol. 9, ew. 10. L. zwało się także LutowoMałe czyli Stare. Jak świadczy odkryte niedawno cmentarzysko po gańskie, osada tu od dawna już istniała. W muzeum w Kwidzynie znajduje się 5 urn wydobytych z cmentarzyska tutejszego, a tak że 2 dłutka staroświeckie złożone są tam, z krzemienia wyrabiane. Ob. Ossowski, Mapa archeol. Prus zachodnich, str. 88 i 102. R. 1372 Jarosław Bogorya Skotnicki, arcyb. gnieźn. , nabył tę wieś z przyzwoleniem Elżbie ty królowej za 300 grzyw. Odtąd posiadali arcybiskupi L. aż do pruskiej okupacyi. We wsi znajdował się wtenczas folw. , osada czyn szowa i młyn. Ob. X. Kujot, O majątkach bi skupich na Pomorzu w II roczn. tow. nauk. w Toruniu, str, 70. Kś. F. Lutowo, niem. Gr. Lutau, włośc. wś ko ścielna, pow. złotowski, nad jeziorem lutowskiem, przez które płynie struga Sępolna, w okolicy lesistej. Obszaru liczy mr. 4984, bud. 200, dm 86, katol. 461, ew. 154. Parafia Kamień, w miejscu filialny kościół z wikaryą lokalną połączony i szkoła; poczta Sępolno Zempelburg. L. , oddawna własność arcy biskupów gnieźn. , należała do obszernego ich klucza w Kamieniu. Arcyb. Mikołaj, powró ciwszy z synodu powszechnego w Kostnicy, zapisał stąd dziesięciny snopowe kolegium xx. mansaryuszów N. M. P. Wniebowzięcia. Wś ta bywała na czynsz gburom wydawana. Po okupacyi przez rząd pruski zabrana i na wła sność potem osadnikom wydzielona. Kościół tutejszy, arcybiskupiej fundacyi, nie wiadomo, kiedy założony; tytuł ma św. Wawrzyńca, przyłączony jako filia do Kamienia. R. 1866 urządzono przy nim stałą wikaryą lokalną ku większej wygodzie duchownej wiernych. Do kościoła należą wioski Lutowo i Lutówko z młynem i nadleśn. król. Do szkoły tutejszej katol. uczęszcza 114 dzieci katol. ; nauczyciel jest zarazem organistą. Ob. X. Kujot, O ma jątkach biskupich na Pomorzu w II roczn. tow. nauk. w Toruniu, str. 70. Kś. F. Lutronis Villa dok. , ob. Ludmierzyce. Lutrowskie, folw. , nad rz. Liczwartą, pow. częstochowski, gm. Kuźniczka, par. Danków; ma 1 dm. , 15 mk. , 281 mr. obszaru. Przy folw. leży tak zwana Kuźniczka Lutrowska, 9 mr. ziemi włośc. Por. Krzepice, Lutry, pow. pułtuski, gm. Lubie, parafia Obrytte. Lutry, ob. KątyL. Lutry, niem. Lautern dok. Lutern, Luthern, Luthirn, Lutir, wś parafialna, pow. reszelski, st. p. Teistimmen; leży na Warmii polskiej i należała od dawna do biskupów warmińskich. Założył ją wójt biskupi Henryk von Lutter w XIV stuleciu. R. 1346 3 czerwca nadaje wójt Bruno de lutir, honesto viro Heinczconi karczmę w L. z jedną włóką. Za to ma płacić rocznie 2 marki, jednę biskupowi, drugą sołtysowi na M. B. Gromniczną. Datum in Castro Heilsberg. Ob. Cod. dipl. Warm. , str. 67, II. Przywilej ten potwierdza r. 1381, d. 16 lipca bisk. Henryk. R. 1375 d. 15 kwietnia, bracia Piotr, Henryk i Mikołaj soł tysi w L. zeznawają, że im stary przywilej ich wsi zaginął. Dla tego biskup Henryk wysta wia im nowy przywilej, podobny do owego starego, podług którego liczyła wieś wtedy wogóle 66 włók. Z tych sołtys posiadał wol nych 8 włók z połową czynszu karczemnego, sądami. małemi i 1 3 częścią kar z większych sądów. Na uposażenie probostwa przeznaczo nych było włók 6. Od reszty 52 włók dawali osadnicy rok rocznie po 1 2 grzywny na Bożo Narodzenie. Datum Heilsberg. Ob. Cod. dipl. Warm. II, str. 544. R. 1528 w dzień św. Antoniego zostali tutejsi mieszkańcy zwolnieni od tłoki. Za to byli zobowiązani płacić od każdej obsadzonej włóki 1 2 grzywny, pomagać przy sianożęciu i zwożeniu siana; każdy po winien od 1 włóki dostarczyć 1 furę drzewa do dworu i pomagać przy pańskiej rybitwie w jeziorze, , Carken. R. 1557 d. 10 marca odnowił biskup Stanisław Hozyusz przywilej wsi. Na marginesie dodano wtedy, że tylko sołtysowi przysługuje prawo rybitwy w je ziorze Pisze Str. 544 tamże. R. 1613 d. 22 grudnia odłączono od wsi tutejszej 3 włóki i 11 morgów i przyłączono je do Szombarka Tam że, str. 45, w przypisku. Kościół katol. ist niał tu już od dawnych czasów; zgorzał r. 1550; nowo postawiony, został konsekrowany przez bisk. Kromera 18 kwietnia 1580 r. pod wezw. Maryi Magdaleny. Niedawno temu odbudowano go na nowo i poświęcono d. 13 grudnia 1863 r. Ob. Script. rer. Warm. , str. 434. Komunikantów było 1879 roku 1514. Kś. F. i Kś. Fr. Lutry, niem. Gr. LauternSee, znaczne jez. w pow. reszelskim, nad którem leżą wioski Lutry, Kekitten i Scharnick. Z jez. L. wypływa rz. Sense. Lutryna, Lutrzyna, lewy dopływ Osy, prawego dopływu Wisły dolnej. Por. Brodnica, Grudziądz, Jaguszewice, Kamień, Gołębiewko, Kruszyn, Lembark. Lutterberg dok. , ob. Lidzbark. Luttken niem. , wś, pow. ostródzki, st. p. Hohenstein. Por. Lutek. Luttken al. LuttkoManscheit niem. , wś, pow. szyłokarczemski, st. p. Schakuhnen. Luttkenwalde niem. , dobra ryc, pow. ostródzki, st. p. Rychnowy. Lutowo Lutowo Lutronis Villa Lutrowskie Lutterberg