citio Cathesistico y kazaniami iako y w Lucynie ut populus rudis in culto Divino erudiatur, tempore zaś hyemali, gdy droga wczesna, powinien na włość jechać, wizytować poddanych, pacierza uczyć. Mszą Świętą co tydzień za Króla Imci Pana Naszego Miłościwego; szczęśliwie panującego odprawować temporibus perpetuis ma, tudzież drugą za starostów lucyńskich a trzecią pro Benefactoribus. Podatki wszystkie i uchwały sejmowe kś. Pleban od swoich poddanych ad proportionem Starostwa służby, abjuraty z dymow czterech do Skarbu płacić ma i kwit na się odbierać. o dalszych losach tego w r. 1686 z niezwykłą, jak widzieliśmy, troskliwością w Lucynie erygowanego parafialnego kościoła znajdujemy autentyczne wiadomości w przechowywanych w koscielnem archiwum mitawskiem sprawozdaniach o stanie ówczesnego kościoła inflanckiego, wypracowanych dla Stolicy Apostolskiej przez zarząd miejscowy dyecezyalny. Jedno z nich datuje z r. 1715, z czasów dzielnego biskupa inflanckiego Krzysztofo Szembeka późniejszego arcybiskupa prymasa, drugie zaś z r. 1749 ułożone zostało za biskupa Józefa z Kozielska Puzyny. W obu oficyalnych relacyach kościół lucyński poważne bo tylko drugie zajmuje miejsce. Z ostatniej relacyi dowiadujemy się oprócz tego, iż kościół ten w r. 1736 stał się ofiarą płomieni, lecz wkrótce potem r. 1738 odbudował go z drzewa ówczesny proboszcz Obrycki, oficyał inflancki; w r. 1740 obsługiwał go wielebny Schroeter, a z powodu gęstego zaludnienia ośmiomilowej parafii lucyńskiej, przydano tam księdzu Schroeterowi aż kilku kapłanów w charakterze komendarzy czyli wikaryuszów. Nie ustawała odtąd gorliwość w rozszerzaniu światła wiary w tej okolicy kresowej. Przy pierwszym rozbiorze kraju liczono w dyecezyi inflanckiej około 60 parafij, z których na tak zwany trakt lucyński przypadało ich 16. Każda parafia oprócz kościoła parafialnego liczyła parę kościołów lub kaplic filialnych. Czyt. Manteufiel Lucyn w Inflantach, Kraków 1884, str. 25 30. Powiat lucyński w Inflantach polskich zajmuje swą powierzchnią 97 mil kwadr. Przez płaszczyznę powiatu przechodzi pasmo wzgórz, które, łącząc się z innymi wzgórkami, od nich w kierunku wschodnim położonemi a leżącemi w powiecie siebieskim, oraz z wyniosłościami powiatu drysieńskiego, od nich w kierunku południowym położonemi i ciągnącemi się aż do jeziora Raźna ob. w pow. rzeżyckim, tworzą dział wodny pomiędzy rzekami uchodzącemi na północ do rzeki Wielkiej, należącej do kotliny Peipusu, oraz rzekami płynącemi w kierunku południowym i naleźącemi do dorzecza Dźwiny, stanowiącej główną arteryą krajów inflanckich. Do najwyżej położonych miejscowości w powiecie lucyńskim należą wzgórza następujące tak zwana góra Lauderska, położona w lesie nieopodal wsi Rudak; góra Zamkowa przy wsi Zamkowej; Nurowga na starym gościńcu pocztowym wiodącym z Lucyna do Petersburga, obok wsi tejże nazwy; następnie Złote góry pomiędzy wsią Troksze i pięknie położonym folwarkiem Nową Myślą; góra kamienna leżąca po prawej stronie drogi pocztowej prowadzącej z Lucyna do Siebieza, a mianowicie nieopodal stacyi pocztowcej Popsujek; góra Panienka w pobliżu wsi włościańskiej Bielawą zwanej; Naudyskołns czyli góra pieniędzy około wsi Wemele. Oprócz wzmiankowanych powyżej wzgórz napotykamy jeszcze dosyć znaczne wyniosłości w powiecie lucyńskim w okolicy dóbr Landskorona, oraz wsi Gorbuny polskie. Grunta powiatu są przeważnie gliniastopiaszczyste i błotniste. Powiat lucyński zraszają strugi i strumienie należące bądź do dorzecza rzeki Wielkiej, bądź też do rozległego porzecza Dźwiny. Znaczniejszym dopływem rzeki Wielkiej jest rzeczka Utroja; głównemi zaś dopływami Dźwiny, zraszającemi w części i powiat lucyński, są rzeki Saryanka i Ewikszta ob. . Oprócz tego mnóstwo strug i strumyków miejscowych uchodzi do licznie po całym powiecie porozrzucanych jeziorek i jeziór. Rzeczek i rzek, nad któremi leżą wsie, liczą tu aż 23, a mianowicie Bołtupie czyli rzeka biała, Wiskuła, Wadda rzeczka graniczna, Iłża, Istra, Istrzanka, Isnauda, Icza, Kiejba, Kukwa, Ledzinka, Lipna, Łuża, Miedniwa, Małcianka, Pedeść, Saryanka, rzeka Sina około Posinia, Tynża, Ewikszta i Utroja. Z nich tylko Ewikszta, Wiskuła i Łuża za spławne uważane być mogą. Pierwsze dwie należą do dorzecza Dźwiny, Łuża zaś wchodzi już w skład strumieni zasilających dopływy rzeki Wielkiej. Mało drzewa na niej spławiają. Zmarły przed dwudziestu kilku laty posiadacz nieprzebytych niegdyś a obecnie bardzo już przetrzebionych lasów maryenhauskich, pan Jan Lipski, znacznym kosztem przedsięwziął oczyszczenie rzek Waddy i Kukwy, skutkiem czego, przynajmniej na czas jakiś, uczynił je spławnemi i otworzył wodną komunikacyą z pskowską rzeką Wielką, po której materyał leśny jeszcze niedawnemi czasy odchodził znacznemi partyami do Kronsztatu. Czyt. G. Manteuffel Inflanty, str. 26. W powiecie lucyńskim znajduje się również bardzo wiele jeziór. Do główniejszych zaliczamy Wielką i Małą Łużę, jezioro Istrzańskie, Nerzę, jezioro Lauderskie, Sołosz, Cyrmę, jez. Pyłdzieńskie, jez. Uszkacowskie i Bizę. Nie braknie w tym powiecie i rozległych bagien. Bagniska te koncentruja, się w okolicy wsi Brygi, leżącej na pocztowym trakcie lucyńskosiebieskim, o mil 4 od Lucy

Lucyn