427 robotników i produkujących wyrobów na sumę 482999 rs. Pierwsze miejsce w liczbie fabryk pod względem obrotu trzyma cukrownia w Kijanach z 256ma robotnikami i obrotem 185000 rs. ; liczebną zaś przewagę w ogólnej ilości stanowi 30 młynów. Dalej idą gorzelnie, browary i cegielnie po 5, jeden tartak parowy i trzy wodne, 3 smolarnie i t. d. Główny przedmiot handlu miejscowego stanowi zboże; wywozowego zaś wełna i drzewo, którego znaczne bardzo ilości wyrębują się corocznie. Według danych statystycznych w roku 1883 utrzymywano owiec około 21000 sztuk cienkorunnych i do 18000 prostych włościańskich; sprzedano wełny 2150 pudów za 60220 rs. i drzewa za rs. 106100. Po miastach i osadach w powiecie lubartowskim bywa corocznie 30 jarmarków, z których jednak tylko dwa łęczyńskie, w czerwcu dni 8 i we wrześniu dni 10 się odbywające, szerszy budzą interes. W r. 1883 było w powiecie ludności 74365, a w tej liczbie męż. 36257, kob. zaś 38108. Pod względem wyznań prawosł. 1441, katol. 58846, ewang. 5153, baptystów 435, żydów 8490. Według stanów szlachty 537, duchowieństwa 18, mieszczan, kupców, handlarzy i t. p. 8912, mieszkańców osad miasteczek 7221, włościan 49543, kolonistów 4, 942, urlopników 2952, cudzoziemców 240. Pod względem administracyjnym powiat dzieli się na gminy Łucka, Niemce, Kamionka, Samoklęski, Firlej, Chudowola, Rudno, Wielkie, Tarło, Luszawa, Czemierniki, Syrniki, Ludwin, Spiczyn, z których dwie pierwsze czwórki i dwie następne trójki, po kolei stanowią jeden okrąg sądowy. Wsi i osad włościańskich znajduje się 171, z których 31 nie miało przyznanych serwitutów, 78 zamieniło je r. 1883, a 63 korzysta dotąd z praw służebnościowych. Pod względem kościelnym dekanat lubartowski dyecezyi lubelskiej obejmuje 10 parafij L. z filią Firlej, Czemierniki, Dys, Kamionka, Kijany, Krasienin, Łęczna, Michów, Rudno, Syrniki. Szkółek początkowych 1klasowych ogólnych jest w powiecie 23. Powiat lubartowski mógłby być nazwany powiatem dolnego biegu Wieprza, gdyż nie licząc 20 wiorst najniższej części koryta tej rzeki, większa połowa spławna przerzyna tenże powiat od strony Łęczny do Kocka 50 z górą wiorst w kierunku północnozachodnim, a następnie od Kocka do Baranowa w PołudniowoZachodnim. Bardzo kręte koryto rzeki i nader szybki bieg wody wywołują częste wyrywanie brzegów i zmiany koryta. Tym sposobem od Serocka do Łysobyk powstały dwie odnogi przez połączenie dawnej rzeczki Starca z korytem Wieprza na prost wsi Luszawy, gdzie zdawna istniało podwójne koryto. Wpływa to bardzo niekorzystnie na komunikacyą, tak lądową pod Kockiem, gdzie trzeba utrzymywać podwójny przewóz, jak i wodną z powodu ubytku wody. Całą pociechą dla spławiających drzewo są bardzo gęste młyny z groblami i mosty z dwu promów złożone a przewozami zwane, które w czasach suszy stanowią pewien system sztucznego podwyższania wody w danej części rzeki. Gęste bardzo wyrwy czyli łachy, będące zbiorowiskami wody stojącej, zwie tu lud niecieczami. W powiecie lubartowskim Wieprz przyjmuje z lewej strony, oprócz najdrobniejszych, nie noszących nazwy, strumieni pod Rokitnem i Wólką Rokicką Bystrzycę naprost Zawieprzyc wraz z wodami Dyski, małą tylko cząstką wkraczającą w powiat lubartowski, i bardzo obfitą w wodę choć wązką Mininę, poruszającą bardzo wiele młynów. Rzeczka ta powstaje pod Nasutowem, tworzy kilka stawów, z których Młyniski ma dwieście kilkadziesiąt morgów powierzchni, Skrobacki zaś bliżej ujścia nie wiele mniejszy. Zaczynając od stawu Młyniskiego wody Mininy tworzą szerokie błotniste przestrzenie a suche grunta okoliczne na 2 łokcie głęboko napawają sobą całkowicie. Z prawej strony uchodzą do Wieprza tylko dwa krótkie strumyki pod Górką Lubartowską i Luszawą. Na płdn. wschodnim krańcu powiatu po prawej stronie Wieprza występują jeziora Dratów, Rogoźne, Woksza, Chrzcze, Piaseczno, Bikcze Bihcze i Uściwierz, spływające do Wieprza Pam. Fiz. t. II; na północy zaś pod Firlejem Firlejowskie i Kunowskie albo Dychawica Pam. Fiz. t. I, nie mające wyraźnego odpływu i znacznie wyżej od niedalekiego Wieprza położone. Z płodów kopalnych w południowowchodniej części powiatu dobywają nieco wapienia, używanego na budynki lub do wypalania wapna, a w Woli Skromowskiej zaczęto od lat kilku kopać torf na opał gorzelni Artykuł opracowany przez pp. Stan. Ostrołęckiego i Zygm. Gepnera. Lubartów, dobra, pow. wiłkomierski, par. kurklewska, własność Makarskiego. Lubartowo, dok. Lubartuff, była wś w pow. jańsborskim, na pruskoluterskich Mazurach, przez osadników polskich założona i trzymana. Następnie opustoszała i dziś z dawna już nie istnieje. Ob. Kętrz. , Ludność polska w Prusiech, str. 437. Kś. F. Lubarty, wś włośc. i folw. pryw. , pow. lidzki, 5 okr. adm. , od Lidy o w. 41, od Ejszyszek 20, mk. katol. we wsi L 113, staroz. 11; w folw. L. mk. katol. 5 1866. Lubasz 1. niem. Lubasch, wś, pow. czarnkowski, nad jeziorem, w okolicy leśnej; 53 dm. , 760 mk. , 44 ew. , 619 katol. , 97 żydów, 307 analf. Kościół katol. paraf. należy do dek. czarnkowskiego. Poczta, tel. i gośc. na miejscu, st. kol. żel. we Wronkach o 18 kil. , st. kol. żel. w Trzciance o 20 kil. Poczta osobowa chodzi

Lubartów

Lubartowo

Lubarty