tudzież Irwenmünde dziś GrossIrben z łąką Angern. Najbardziej na zachód wysuniętym a przez Liwów zamieszkanym punktem jest przysiołek Dehling, należący do wzmiankowanej powyżej wsi Lus Kula, na południe zaś osada Pizineek, położona na drodze wiodącej ze wsi Piza Kula do pastoratu Angermiinde. Pomiędzy nazwanemi tu wsiami znajdują się jeszcze pojedyńcze folwarki i osady włościańskie a także dwie małe wioski Mak Kula i Luoik Kula, z których każda po dwie tylko włościańskie sadyby zawiera. Liczą tu w ogólności 136 sadyb Livenhöfe, zamieszkałych przez Liwów. Z nich 54 zachodnich należy do dóbr Popen, położonych w obrębie filii Piza Kula, wchodzącej w skład parafii angermündskiej; pozostałych zaś 82 należy do dóbr Dondangen, parafii Klein Irben i jej filii Domesnez. Granicę pomiędzy niemi stanowi strumień Irben, który przepływa o 1 6 mili od wsi UdKula i należy do okręgu popeńskiego. Nazwa Liwowie u samychże Liwów nie jest w użyciu. Jakkolwiek akademik petersburski Sjögren w pracach swoich o Liwach wzmiankuje, że Liwowie w dobrach NeuSalis nazywają sami siebie Lib, prędzej przypuścić należy, iż nazwę tę przyjęli oni od Łotyszów; ojczysty ich bowiem język w okolicy NeuSalis już wychodzi z użycia. Kurlandzcy Liwowie znają wprawdzie to miano, ale używają go tylko wtedy, gdy mówią po łotewsku; sami zaś nazywają siebie randglist t. j. mieszkańcy wybrzeża, dla odróżnienia się od Łotyszów, jako mieszkańców wnętrza kraju, którym dają nazwę mo od słowa ma oznaczającego ląd. Nazwę tę i sami łotysze przyjęli, nazywając pogi anicznych Iiwów jurmalneeki t. j. mieszkańcy morskiego wybrzeża, albo zwejneeki to jest rybacy i zrzadka tylko zastosowują do nich słowo Lihbeszy to jest Liwowie. Inflanccy Liwowie, których ostatni przedstawiciele tylko w dobrach NeuSalis jeszcze się napotykają, pod tem mianem są znani nie tylko u najdawniejszych miejscowych kronikarzy, ale i u ruskiego latopisca Nestora z ostatniej ćwierci XI stulecia, który ich stale tak nazywa. Słowem, jak daleko sięgają historyczne wiadomości, tak krajowe jako i zagraniczne, zawsze ten lud temże mianem znajdujemy oznaczony. Czy wszakże Liwowie, o których prawią Saxo i Joannes Magnus, są tymi samymi co i spotykani w kronice Henryka Łotysza, nic stanowczego o tem powiedzieć nie można. Po ostatecznem ujarzmieniu Liwów i ugruntowaniu w Inflantach niemieckiego panowania, nazwy Livonia i Livones znaczenie swe odmieniły. Kronikarz Henryk Łotysz raz wyraźnie odróżnia kraje Livonia i Lottavia czyli Liwonią i Łotwę, drugi raz znowu pod nazwą Liwonii zdaje się rozumieć kraj cały przez Łotyszów, Liwów i Estów zamieszkały. Następnie nazwa Liwów znika zupełnie. W ostatnich dopiero czasach na lud ten zwrócono baczniejszą uwagę i język onego badać i zgłębiać zaczęto. Akademia petersburska w r. 1861 wydała nader uczone dzieło p. t. Livische Granmiatik nebst Sprachproben. Pod nazwą Livländer po łacinie Livonus rozumieją obecnie Niemcy mieszkańca Inflant tak polskich jako i szwedzkich czyli gub. ryskiej, bez względu na jego pochodzenie lub narodowość. Z obszernej literatury traktującej o Liwach wymienimy tu tylko prace następujące 1 W. Hillner Die Liven an der Nordküste Ton Kurland, oddrukowane w Bunge s Archiv für die Geschichte LivEsth und Curland s, t. V, str. 159 167 Dorpat, 1847. Ta sama praca ogłoszoną także została w Bulletin de la classe des sciences historiques, philosophiques et politiques de l Academie Imperiale des Sciences de St. Petersbourg, t. III, 17, staraniem P. Koeppena. 2 Sjögren Rapport sur son voyage en Livonie et en Courlande, ogłoszone w Melanges russes, 1852, II, p. 235 et sequentes. 3 Przytoczone już wyżej znakomite dzieło przez Akademią Petersburską wydane, a którego tytuł całkowity tu przytaczamy Joh. Andreas Sjögren s Livische Grammatik nebst Sprachproben im Auftrage der kaiserl. Akademie der Wissenschaften bearbeitet und mit einer historischethnographischen Einleitung versehen von Ferdinand Joh. Wiedemann, Petersburg, 1861, in 4to maj. , str. CIV i 480, . a więc ogółem str. 584. Po obszerniejsze szczegóły o Liwach przedewszystkiem do tego ostatniego dzieła czytelników odsyłamy. Gustaw Manteuffel. Lixainen niem. , ob. Likszany, pow. morąski. Lixeiden. niem. , wś, pow. fyszhuski, st p. Pobethen. Lixna, ob. Liksna. Lixten, niegdyś mały gród krzyżacki przy ujściu Likśnienki do Dźwiny; dziś ani śladu po nim nie zostało. Liż, Lisz, niem. Lisch, folw. , pow. śremski, u zbiegu Pogony z Obrą; 3 dm. , 56 mk. , należy do dom. Jawory. Liza Nowa, wś szlach, i folw. , pow. mazo wiecki, gm. Poświętne, par. Piekuty. Ma 16 dm. , 131 mk, , odl. od miasta powiatowego 17 w. Obszaru mr. 844 prętów 137. L. nie gdyś należała do jezuitów, po kasacie tego zakonu przeszła na rzecz rządu, następnie stała się własnością Józefa Kiesznowskiego, który, po wycięciu lasów, sprzedał ziemię szlachcie drobnej w r. 1871 i odtąd wieś powstała; fol wark zaś, jaki jest obecnie, był i poprze dnio, P. Łuk.

Lixainen

Lixna

Lixten

Liza Nowa