23; cechy szewski, kuśnierski, tkacki, garncarski, ślusarski, wolnych od wszelkich powinności w mieście 12; piechota zamkowa pod dowództwem kaprala Kuźmińskiego składa się z 13 ludzi i dobosza, kozaków zaś zamkowych 23. Stanisław August, wracając z Kaniowa, stanął tu 22 maja 1787 r. w domu starościńskim, nazajutrz wyjechał stąd konno. Lustracya w 1789 r. , wymieniwszy wsie należące do ststwa Nowosielica, Sosny i Wojniaczyn, wszystkie nad Zharem, Bruslińów nad Zharkiem, Kułyha nad Kułyhą, Hruskie nad Hruską. Huta nad Berezną i Balin nad Iskrzynią, tak nam opisuje ówczesny stan miasta i starostwa miasto leży nad Zharem, przedmieście Siedliszcze po drugiej stronie rzeki. Na rozległym stawie młynów 2; staw dla spławów i zaroślin wielkich nie jest spustny, a każdy z mieszkańców, mając wolność łowienia ryby, stawszczyzny po 2 zł. opłaca; rudnia do przerabiania żelaza o 2 kowadłach i miechach. Wjeżdżając do zamku, brama pod gontami z drzewa dębowego, w kostkę oprawnego o 2 piętrach, do obrony sposobna; dziedziniec palami ostawiony i rezydencya starościńska z 2 facyatami, zawierająca pokojów 8 i sale, dosyć ozdobnie postawiona; oficyny 2; altana na stawie o 4 rezydencyach i stołowej izbie, na palach zbudowana, wielkiej reperacyi wyciąga; do niej most; przy rogu zamku ogród włoski, spustoszały; koszaiy, ogrody folwarczne i t. p. Do miasta idąc kościołek farny drewniany. Miasta budowla drewniana pośród rynku ratusz z poddaszem dla przekupek, przy nim kramnic pod jednym dachem 18; domów szynkowych 20, z tych 5 zajezdnych; rynkowe domy jak i zatylne żydami osadzone; żydzi mają wolność pędzenia gorzałki na kotłów 24 w winnicach miejskich, a od każdego wypędzonego spustu kwart 32 trzymającego po złp. 3 płacą. Gorzelnia dworska w lesie na ćwierć mili od miasta, tamże browar i dwa młynki. Chrześcian w mieście i na przedmieściu chałup 205; pańszczyzna, osypy, czynsze, podorożczyzna, stawszczyzna, kołowe od mielników, warsztatowe od tkaczów, arenda karczemna z łojowem czyni intratę złp. 13516 gr. 18. Starostwo ma lasy rozległe; inne na potaże i fabryki, prawie do szczętu wycięte; mieszkance, mało mając gruntu do orania, z lasów powycinanych pola dobywają, wykopując pozostałe pnie i krzaki. Dochód ze ststwa złp. 32611 gr. 13 den. 12, z czego dzierżawca wnosi do skarbu pół czwartej kwarty. Baliński Starożytna Polska. Starostwo lityńskie oddane zostało za Stanisława Augusta Stanisławowi Chołoniewskiemu prawem emfiteutycznem na lat 50, z opłatą kwarty 2893 r. 82 kop. Dochodu rocznego podług ostatniej lustracyi czyniło to ststwo 3546 r. 79 kop. ; prawo władania Słownik geograficzny. Tom V. Zeszyt 53. Chołoniewskiego kończyło się 4 paźdz. 1838 r. W skład jego wtenczas wchodziły Balin, Bruslińów, Huta Lityńska, Kułyże, Majdan Hołoskowski, Majdan Hruski, Nowosielica Lityńska, Sosny i Woniaczyńce. Po wcieleniu Podola do Rossyi, L. został powiatowem miastem bracławskiej gub. , a po zniesieniu jej podolskiej, i nadany mu został herb cztery brzozy w srebrnem polu. Powiat lityński gub. podolskiej graniczy na płn. z gub. wołyńską, na zach. z pow. latyczowskim, na płd. z mohylowskim i Winnickim, na wsch. z winnickim. Ziemia jest urodzajna, miejscami czarnoziem a miejscami glinkowata i piaszczysta, potrzebująca nawozu. Obszar powiatu 60, 48 mil kw. 2926 wiorst kw. , 295693 dzies. Ludność męż. 69850, kob. 66709, razem 136559. Pod względem wyznań prawosł. 54090, kob. 50344, razem 104434; katolików męż. 7010, kob. 6994, razem 14004; żydów męż. 7952, kob. 8503, razem 16455. Pod względem stanów szlachty męż. 786, kob. 843, razem 1629; duchowieństwa męż. 829, kob. 792, razem 1621; mieszczan męż. 13275, kob. 13935, razem 27210; włościan 50573, kob. 48937, razem 99510; różnych męż. 4373, kob. 2212, razem 6585. Na 1 kw. milę przypada 2360 mk. ; na 1 kw. wiorstę przypada 48 mk. ; na 1 mieszkańca 2 dzies. ziemi. W 1878 r. zawarto ślubów w m. Litynie 71, w pow. zaś lityńskim 1548, razem 1619; urodziło się w m. L. męż. 207, kob. 148, razem 355; w pow. lityńskim męż. 3666, kob. 3442, . razem 7108; zmarło w m. L. męż. 178, kob. 125, razem 303; w pow. lityńskim męż. 2686, kob. 2475, razem 5161. A zatem w m. L. przewyżka jest 52, w powiecie lityńskim 1947. Z ogólnej ilości ziemi zostaje pod budowlami, ogrodami, wygonami 22852 czyli 7, 73 proc. , pod polami uprawnemi 171498 czyli 57, 09 proc. , pod łąkami 20850 czyli 8, 05; pod lasami 64985 czyli 21, 98 proc; pod błotami i wodą 15506 czyli 5, 24 proc. R. 1878 zasiano żyta 54800 czetw. , pszenicy 43509, owsa 54569, jęczmienia 19270, hreczki 16516, kartofli 35000 czetw. ; sprzątnięto żyta 320222 czetw. , pszenicy 234961, owsa 315139, jęczm. 62988, hreczki 54333, kartofli 79471 czetw. Buraków zasiano pudów 4375 w 1873 r. ; zebrano 175000 berkowców. Fabryki w pow. lityńskim następujące świec 2, z produkcya roczną 500 rubli. , zatrudn. 2 ludzi; mydła 1, z produk. 200 r. , zatrud. 1 człow. ; cukru 5, z prod. 515000 r. , zatrud. 1600 ludzi; gorzelni 9 z prod. 190000 r. zatrud. 100 ludzi; browarów 5, z prod. 2800 r. , zatrud. 6 ludzi; cegielni 6, z prod. 2600 r. , zatrud. 12 ludzi; miodu 1, z prod. 500 r. , zatrud. 1 czł. ; wapniarek 9, z prod. 5700 r. , zatrud. 23 ludzi; wyrobów z miedzi 1, z prod. 4000 r. , zatrud. 12 ludzi; wyrobów z żelaza 1, z prod. 6200 r. , zatrud. 23

Lityn