maczenie luterskiego katechizmu z XVI w. I Skarby w literaturze ludowej złożone niepośledniej są wartości. Na pierwszem miejscu wymieniamy pieśni ludowe dainos, które tradycyonalnie przechodziły z pokolenia na pokolenie. I dziś jeszcze przy rożnych okazy ach nowe tworzą się pieśni, mniej wprawdzie wykończone, świadczące jednak wymownie o j poetycznym ustroju Litwinów. Znaczną część tych pieśni zebrał i wydał Herder Yolkslieder, Leipzig, 1779. Za jego przykładem poszli Rhesa, Gisevius i Nesselman, którzy wiele pieśni ogłosili drukiem w Preuss. Prov. Blätter. Treść ich po większej części erotyczna; trzymają się jednak zawsze w granicach przyzwoitości; ważną rolę odgrywa w nich ruta, zastępująca rzadki tu mirt. Drugie opiewają wiosnę, skowronka, ogródek, rolnictwo, rybołóstwo, rumaka; pieśni wojennych jest mało. Niektóre noszą na sobie piętno dalekiej starożytności, wymieniając jeszcze starych bogów, zwłaszcza Perkuną. Szczególny rodzaj pieśni tworzą zagadki wierszowane. Prócz tego mają Litwini bogaty zasób pieśni nabożnych czyli giesmes; pieśni żałobne nazywają raudos. Zachowały się też u nich jeszcze rożne stare przemowy, już to w prozie, już to w wierszach. Ciekawe są mianowicie zaproszenia na wesele, które deklamuje drużba, siedząc na koniu wstęgami różnobarwnemi przystrojonym. By jeszcze choć słówkiem wspomnieć o dziennikarstwie pruskolitewskiem, nadmieniamy, źe obecnie proboszcz Kurschat w Królewcu wydaje tygodnik p. t. Keleiwis, t. j. Pielgrzym, w konserwatywnym duchu. Drugie pisemko wychodzić zaczęło r. 1863 w Szyłokarczmie p. t. Lietuwininku Paslas, t. j. Goniec litew. , które propaguje liberalne tendencye. Oba czasopisma mają licznych abonentów. Kś. Fr. W dopełnieniu artykułu niniejszego o stosunkach litewskich w Rossyi, wypada nam dodać z Wileńskiego Wiestnika następujące cyfry. Wiadomo, że d. 4 marca 1864 r. wydane zostało rozporządzenie, mocą którego zapewniono urzędownie korzyści, przywileje i pożyczki pieniężne osobom pochodzenia rossyjskiego, któreby chciały w tym kraju zachodnim nabywać grunta rządowe lub prywatne. Otóż wpływ rozporządzenia tego w ciągu 4ch pierwszych lat przytoczona gazeta okazuje w następującem zestawieniu. W marcu 1864 r. było w 4ch guberniach wileńskiej, kowieńskiej, grodzieńskiej i mińskiej 987 obywateli ziemskich pochodzenia niepolsKiego wileń. 144, kow. 306, grodz. 30, miń. 507, posiadających razem 1, 516, 338 dzies, ziemi wileń. 146, 897, kow. 270, 084, grodź. 55, 266, miń. 1, 044, 091; 14, 505 obywateli pochodzenia polskiego wil. 3, 705, kow. 6, 370, grodz. 1, 171, miń. 3, 259, posiadających razem 7, 017, 055 dzies, ziemi wileń. 1, 581, 110, kowień. 1, 467, 495, grodz. 904, 059, miń. 3, 064, 391. W d. 1 lipca 1870 r. było 2, 129 obywateli ziemskich niepolskiego pochodzenia wil. 379, kow. 508, grodz. 250, miń. 992, posiadających 2, 371, 140 dzies, ziemi wil. 337, 845, kow. 385, 566, grodz. 295, 303, miń. 1, 352, 426; 13, 774 obywateli pochodzenia polskiego wil. 3, 501, kow. 6, 234, grodz. 1, 060, miń. 2, 979, posiadających razem 6, 292, 048 dzies, ziemi wil. 1, 416, 259, kow. 1, 373, 427, grodz. 700, 383, miń. 2. 801, 979. Niepolacy nabyli 615, 000 dzies. z wolnej ręki, 110, 000 dzies, na licytacyi, 130, 000 dzies, od skarbu. Literatura odnosząca się do opisu Litwy jest w naszym języku bardzo bogatą. Nie mając zamiaru podać wyczerpującej bibliografii, zwracamy tylko uwagę na dzieło Jaroszewicza Obraz Litwy, Wilno 1844 45, t. 3; Syrokomli Wycieczki po Litwie, Wilno 1858; Lachnickiego Statystyka gub. lit. grodz. , Wilno 1817; odpowiednie ustępy w Starożytnej Polsce, w Geografii Polski Tatomira, w Encykl Orgelbr. i t. p. Czyt. też art. Chłopickiego Kłosy t. XVII; J. F. Nowakowskiego Bibl. Warsz. 1857; hr. St. Tarnowskiego Listy z Wilna w Przeglądzie polskim; dzieła Konst. hr. Tyszkiewicza, , 0 kurhanach na Litwie i Rusi, Berlin 1868; art. Doboszyńskiego w Kraju 1882 83; prace A. H. Kirkora i rozliczne obszerniejsze artykuły w niniejszym Słowniku, przy których są także cytowane źródła. Litwa 1. ob. KuleszeL. 2. L. , ob. Kostry L. 3. L. , folw. , pow. krasnostawski, założony i zabudowany 1878 r. przez dziedzica Stefana Kowerskiego. Powstał z gruntów po lesie do dóbr Stara Wieś A należącym. Rozl. 142 mr. , wykarczowanej już i obsiewanej. Grunta pszenne przepuszczalne, glinka szara lubelska. Litwa 1. folw. w zach. płd. stronie pow. ihumeńskiego, w okr. polic. uździeńskim, przy gościńcu wiodącym z Uzdy do Mobilnej, w miejscowości dogodnej; tu w r. 1751 urodził się poseł miński Stanisław Bohuszewicz, który się odznaczył na sejmie 1775 r. obok Rejtana cnotą obywatelską; umarł w 1819, pochowany w Iwieńcu. 2. L. , folw. w pow. mińskim, własność Prószyńskich, ma obszaru przeszło 1762 mr. 3. L. , wś znaczna w pow. nowogródzkim, w gm. darewskiej, w okr. polic. snowskim, opodal brzegów rz. Szczary, o dobrą wiorstę na płd. od Darewa, ma osad 67, grunta dobre, miejscowość bezleśna. A Jelski. Litwa, ob. Piwonia. rz. Litwiaki, wś, pow. łubieński, gub. połtawskiej, na lew. brz. rz. Suły, 313 dm. , 2146 mk. Litwiańce, wś rząd. , pow. trocki, 4 okr. adm. , 49 w. od Trok, 16 dm. , 229 mk. , z tego 1 prawosł. , 225 katol, 4 izr. 1866.

Litwa

Litwa

Litwiaki

Litwiańce