dnego między Wisłą a Drwęcą przyjąć można, w przybliżeniu, drogę idącą od Lipna na Kikoł do Lubicza, a między Drwęcą i Skrwą trakt z Lipna na Skępe do Rypina. W pobliżu Drwęcy najwięcej spotykamy pojeziornych obszarów pod Lelitowem, Sitnem, koło Piotrkowa. Gleba ziemi głównie w środkowej części powiatu jest urodzajną i sprzyja uprawie pszenicy. Choć bowiem co do ogólnej cyfry zbiorów pow. lipnowski zajmuje pierwsze miejsce w gubernii, jednak należy pamiętać, iż jest on najrozleglejszy a przytem produkuje przeważnie kartofle, żyto i owies. W r. 1877 wysiano w powiecie 37234 czetw. zboża ozimego, 36352 czet. zboża jarego i 60008 czet. kartofli; zebrano zaś 229200 czet oziminy, 225400 czetw. jarzyny i 420000 czetw. kartofli, czyli razem 874600 czetw. , co stanowi 1 5 zbioru całej gubernii, lecz na tę przewagę złożyły się kartofle, żyto 170450 czetw. i owies 137693 czetw. ; podczas, gdy pszenicy zebrano tylko 58750, a więc mniej niż w pow. ciechanowskim 78146 i płockim 82227 czetw. . Pod względem ilości majątków mających płodozmienne gospodarstwo powiat lipnowski zajmował w 1877 roku przedostatnie miejsce w gubernii płockiej, posiadał ich bowiem 20 tylko; najuboższy rypiński 10, podczas gdy płocki 100. Pamiętać jednak trzeba, że pow. lipnowski składa się przeważnie z wielkich posiadłości i dla tego pod względem ilości ulepszonych maszyn i narzędzi rolniczych przoduje innym powiatom. W 1877 r. liczono tu 7 lokomobil, 11 parowych młocarni, 71 siewników, 754 żelaznych bron, 857 pługów angielskich i amerykańskich. Braki większych miast i dróg, sąsiedztwo z Prusami dostarczającemi tanich produktów nie pozwala na rozwinięcie się przemysłu fabrycznego, który niemal nie istnieje. Jedynemi fabrykami są gorzelnie 5 z produkcya na 74177 rs. , 4 browary i miodosytnie 6464 rs. , cegielnie 10 z produkcya na 31322 rs. , olejarnie 2 na 2284 rs. , garbarnie 4 z prod. na 5630 rs. i mydlarnie 2 z prod. 4227 rs. . Ogółem 27 fabryk, zatrudniających 97 robotn. i produkujących za 124104 rs. , co stanowi zaledwie 1 15 część produkcyi fabrycznej całej gubernii. Handlowem ogniskiem powiatu jest właściwieWłocławek, choć w innym powiecie i za Wisłą, lecz połączony drogą bitą z Lipnem, pojadający most na Wiśle i st. dr. żel. warsz. bydg. Lipno, Dobrzyń nad Wisłą i Lubicz komora nadgraniczna mają już podrzędne handlowe znaczenie. Powiat lipnowski, choć najobszerniejszy w gubernii, posiada tylko 50 wiorst dróg bitych, a więc 1. 6 wiorsty na milę powierzchni. Ludność powiatu lipowskiego, która w 1870 r. wynosiła 69031, wzrosła w 1876 r. do 73472, w tej liczbie 58220 kat, , 1558 prawosł. , 9128 protest. , 4558 żydów i 14 sekciarzy. Dla niepojętych powodów urzędo we sprawozdanie gubernatora płockiego z na stępnego roku 1878 r. podaje za 1877 r. i ogólne i szczegółowe cyfry, co do wyznań, znacznie mniejsze a mianowicie ogólną cyfrę ludności w dniu 1 stycznia 1878 r. na 69939, a co do wyznań, to katol. 56259, prawosł. 51, protest. 9255, żydów 4359 i sekciarzy 15; które z tych cyfr prawdziwsze, trudno rozstrzygnać, bo z jednego pochodzą urzędowego źródła, o stanie oświaty świadczą następne cy fry 5 szkół miejskich z 414 uczniami, 26 gminnych z 1427 uczących się, 22 wiejskich z 1300 uczniów i 13 kantoratów ewangiel. z 206 uczniami; ogółem 64 szkół początko wych z 3347 uczniów, co w zestawieniu z 272 szkołami i 14790 uczącemi się z całej gubernii przedstawia 1 4 szkół i uczących się; stosunek bardzo korzystny, ponieważ ludność powiatu stanowi zaledwie 1 7 ludności gubernii. Są siedztwo przyległej ludności polskiej pod rzą dem pruskim pobudza miejscowy lud do oświa ty. Pod względem kościelnym pow. lipnowski stanowi dekanat lipnowski dyec. płockiej, składający się z 31 parafij Bądkowo, Bobrowniki, Chełmica, Ciechocin, Czarne, Czerniakowo, Dobrzejewice, Dobrzyń nad Wisłą, Działyń, Grochowalsk, Kamkowo, Kikół, Ligowo, Lipno, Łążyn, Mazowsze, Mokowo, No wogród, osiek nad Wisłą, Ostrowite, Rokicie, Siecień, Skempe, Sobowo, Spethal Górny, Sumino, Tłuchowo, Trutowo, Wielgie, Wola i Zaduszniki. Pod względem sądowym stanowi on III okrąg sądu pokoju dla Lipna i Dobrzy nia nad Wisłą i pięć okręgów sądów gmin nych Zębowo, Bobrowniki, Nowa Wieś, Skę pe, Trzcianka Wielka. Pod względem admi nistracyjnym dzieli się na 17 gmin Bobrowni ki, Brudzeń, Chalin, Czarne, Dobrzejowice, Jastrzębie, Kikoł, Kłobock, Mazowsze, Nowo gród, Obrowo, Osówka, Oleszno, Osiek, Szpetal, Skępe, Tłuchowo. Prócz tego są tu 2 miasta i trzy osady. Dawniejszy pow. lipnow ski opisał Aleks. SławenkoSławiński w dzieł ku Lipnowskie pod względem historycznym statystycznym i archeologicznym, Warszawa, 1856. W XVI w. pow. lipnowski zajmował 22. 74 mil kw. rozl. , obejmował 4 miasta, 15 m wsi, 23 parafij. Br. Oh. Lipno 1. wś i folw. , pow. sieradzki, g2. Barczew, par. Brzeźnic, odl. od Sieradza w. 19; wś dm. 11, mk. 99; folw. dm. 2; w 1827 r. 11 dm. , 90 mk. Dobra L. , Będków, Pyszków, własność Mich. Kobierzyckiego, mają 2908 mr. obszaru, 1690 mr. lasu. 2. L. , wś włośc, pow. opoczyński, gm. i par. Przysucha, od Opoczna w. 25. Gruntu mr. 225, dm. 18, mk. 103. Łaski, Lib. ben. , wymienia wś L. w par. Skrzyńsko T, 691. 3. L. , wś i folw. .

Lipno

Lipno