1 browar 350 rs. , 1 fabr. octu 350 rs. , 1 olejarnia 484 rs. . W 1827 r. było tu 232 dm. , 3008 mk. ; w 1860 r. 261 dm. 47 murow. i 4532 mk. 2097 żydów, obecnie jest 5401 mk 2225 żydów. Początkiem L. był gród, istniejący w przeddziejowej tylko epoce na usypanej wyniosłości, zwanej dziś górą św. Antoniego od umieszczonej tamże statui. Centralne położenie L. nadawało się do wytworzenia tu miejsca zebrań i obrad. Stąd zawsze L. było stolicą powiatu, miejscem odbywania sejmików i zjazdów. Władysław ks. łęczycki i dobrzyński, syn Ziemowita, wyniósł w 1349 r. osadę, jaka zwykle powstawała przy gro dach, do rzędu miast, i nadał jej prawo niemieckie i 26 włók ziemi. Razem z ziemią Dobrzyńską przechodziło L. te same koleje dziejowe, będąc stolicą powiatu. Władysław Jagiełło, nagradzając szkody ponoszone od krzyżaków, nadał miastu jeszcze 60 włók ziemi i zwolnił od wszelkich służebności na zawsze. Razem z założeniem miasta wzniesiony został zapewne na miejscu dawnego drewnianego murowany kościół Wniebowzięcia Panny Maryi, w stylu ostrołukowym. Późniejsze przerabiania, obniżenia dachu mianowicie i kopuła umieszczona na wieży, zeszpeciły i zmieniły pierwotne formy. Istniały w L. jeszcze dwa kościoły, niewiadomo kiedy i przez kogo założone św. Barbary na cmentarzu, rozebrany z powodu zniszczenia w 1819 r. , i św. Ducha przy ulicy Młyńskiej, zniesiony w 1724 roku. W r. 1820 wzniesiono tu ewangielicki kościół par. z muru pruskiego, a w 1868 r. na miejsce jego nową świątynię w stylu ostrołukowym. Istniała dawniej w L. szkoła podwydziałowa a następnie powiatowa 4klasowa. Utrzymywały się tu również czas jakiś fabryki sukna. Cechy rzemieślnicze w liczbie 10 mają przywileje z XVII jeszcze wieku. Opis kościoła w L. podał Pamiętnik religijnomoralny z 1860 r. Por. Tyg. illustr. z 1869 r. , t. III, 212 i z 1871 r. t. VIII, str. 88; ,, , Kłosy t. XV, str. 307. Czyt. też Kod. dypl pol. t. II, 712. Par. L. dek. lipnowski ma 5900 dusz. Leśnictwo rządowe L. składa się ze straży Ciechocin i Szczutów; posiada 7936 mr. lasu. Folw. LWójtostwo albo Borek, rozległy mr. 273 grunta orne i ogr. mr. 224, łąk mr. 30, pastw. mr. 4, wody mr. 2, nieuż. i place mr. 13, bud, mur. 2, z drzewa 4. Folw. ten w r. 1872 oddzielony od dóbr Lenie Wielkie. Sstwo niegrodowe lipnowskie albo lipińskie w województwie inowrocławskiem, w ziemi dobrzyńskiej, r. 1592 zaliczało się do województwa chełmińskiego, a po r. 1736 do województwa brzeskokujawskiego. W r. 1771 posiadał je Ignacy Zboiński, kaszt. płoc, opłacając z niego kwarty złp, 260 gr. 23, a z wójtostwa złp. 520, hyberny zaś złp. 154 gr. 5. Powiat lipowski gub. płockiej, stanowi część dawnego pow. t. n. , z którego drugiej połowy utworzono pow. rypiński. Posiada on prze ważnie naturalne granico. 0d płdn. i pldn. zachodu granicę stanowi Wisła od ujścia rzeki Skrwy aż do granicy pruskiej; od punktu zetknięcia się Wisły z granicą pruską, aż pod sam Lubicz, niema naturalnej granicy, którą znowu nieco powyżej Lubicza tworzy od zachodu i północy Drwęca, a w części wpadający do niej Ruziec, oddzielający pow. lipnowski od rypińskiego. W dalszym ciągu linia graniczna obu powiatów wije się w zakrętach aż do zetknięcia się z rz. Skrwą w pobliżu Kokoszczyna; odtąd Skrwa tworzy wschodnią granicę powiatu aż do ujścia do Wisły. Ogólny obszar powiatu wynosi 30. 44 mil kw. ; przedstawia on wyżynę wzniesioną średnio nad poziom przyległej Wisły na 200 stóp; podczas bowiem, gdy poziom Wisły ze 147 stóp pod Włocławkiem obniża się do 130 stóp poniżej Nieszawy, to obszar powiatu przedstawia w części środkowej wzniesienia 400 do 440 stóp z obniżeniem się w pobliżu dolin Wisły, Drwęcy i Skrwy do 300 a nawet 230 stóp. Brzeg do liny Wisły aż do Włocławka wznosi się od raz u niemal do 400 stóp, po za Włocławkiem zaś podnosi się nieznacznie tarasami lesietemi, t worzącemi pas około 9 wiorst szerokości, ciągnący się do granicy pruskiej. Jestto najnieludniejsza i najuboższa część powiatu. Po za tym pasem dopiero występuje charakterystyczna bezleśna wyżyna, która, zacząwszy się w pow. kolskim, obejmuje włooławski i część gostyńskiego i przechodzi po za Wisłę, stanowiąc obszar lipnowskiego i rypińskiego powiatu. Cechuje ją żyzna, po części gliniasta gleba i liczne jeziora, tudzież kotliny po wyschniętych jeziorach. Jeziora te zajmują 0. 08 mili kw. Największe z nich Ostrowite ma 300 mr. ; po niem idą Wielkie 200 mr. , Tupadłowskie 102 mr. , Trębińskie 90 mr. . Święte 60 mr. . Skupiły się one przeważnie w środkowej części powiatu i stanowią głównie tylko pozostałości dawnych znacznie większych jeziór. liczne pojeziorne kotliny w pobliżu brzegów Drwęcy i Skrwy świadczą o wielkiem bogactwie wód tego obszaru, które, w miarę coraz słabszego zasilania przez naturalne zbiorniki, znikały stopniowo. Jeziora środkowo swój byt zawdzięczają wyniosłemu położeniu, które, utrudniając zbyt szybki odpływ a nawet przerywając go w wielu razach zupełnie, przedłuża powolne konanie drogą wyparowania. Wisła zabiera wody południowo wschodniej części powiatu; niewielka rzeczka Mień idąca z pod Lipna i większa od niej Skrwa prowadzą wody jezior, a więcej jeszcze leśne, z wschodniej lesistej części powiatu okolice Skępego. Za linią działu wo

Lipno