wyjściu wolności mieli płacić z łanu po grzywnie i groszy sześć, a na przyjazd króla lub królowej dawać osep, kapłony, jaja i t. p. daniny. Około r. 1439 oddano zarząd parafii Bożogrobcem czyli Miechowitom, którzy do r. 1839 zarządzali nią, utrzymując osobnego pracpositus a. Do r. 1494 nic nie słyszymy o naszem mieście, ale w tym roku przedstawili mieszczanie swe dyplomy Janowi Olbrachtowi, który je potwierdził. W nowym dokumencie brzmi nazwa miasta Lajźaysko. Od togo czasu zaczęły się nieszczęścia. Tatarzy, ponawiając napady na Polskę, docierali do L. i niszczyli je w latach 1498, 1500, 1509 i 1519. Ostatni napad musiał być najdotkliwszym; chcąc podnieść podupadłe miasto, utworzył Zygmunt I jarmark na Wniebowstąpienie Pańskie. W pięć lat później w r. 1524 naszli znowu Tatatrzy i zdobyli nieobronne miasto. Z tego powodu wydał Zygmunt I dyplom przeniesienia Leżajska, w którym mówi My przed kilku miesiącami zniszczyli Tatarzy miasto Lyeżensko i obrócili je w perzynę, o ozem naocznieśmy się przekonali, przybywszy z wojskiem w celu wypłoszenia nieprzyjaciół z ziem ruskich, dowiedzieliśmy się, że opodal stąd znajduje się miejsce, od samej natury obronne i małym nakładem mogące byó umocnione; przeznaczamy je na założenie i przeniesienie miasta, które odtąd i na przyszłość ma się nazywać Leżajsk zygmuntowski Sigismundi Lyeżensko. Osadników uwolnił Zygmunt I na dwanaście lat od podatków, poczem mieli płacić od wymierzonego łanu po grzywnie. Od domów nie mieli płacić żadnych podatków. Przytem naznaczył król jarmarki na Wniebowstąpienie Pańskie, Maryą śnieżną i św. Mikołaja, a targi na dnie czwartkowe. Ażeby miasto nie ulegało dalej nieprzyjacielskiemu zniszczeniu nakazał Zygmunt I obracać część dochodów starostwa na zbudowanie zamku i obronę, polecił miasto obwarować parkanami i w tym celu dozwolił mieszczanom wrębu w lasach królewskich. Chcąc podnieść zamożność mieszczan, dat im pastwinko i zakazał w targi wprowadzać ze wsi słodów do miasta. Troskliwość króla widną jest w dyplomie z następnego roku 1525, w którym dozwolił mieszczanom zbudować wagę i postrzygalnię i ustawić pod ratuszem jatki, z których czynsz kazał obracać na pożytek miasta. Zarazem zakazał w okolicznych wsiach warzyć piwo lub inne trunki, W następnych latach zastawiła rzplita L. , aż sejm w r. 1534 pozwolił to starostwo wykupić królowej Bonie i trzymać dożywociem. Gospodarka Bony musiała być korzystną dla młodej osady, albowiem słyszymy o nowych budowlach. W 1596 poświęcono kościół Bożego Ciała, stojący przy drodze do Giedlarowy, a w 1611 Maryi Magdaleny w Wierzawicach; zbudowano zapewne także w owym czasie drewniany kościół w nowem mieście. Ale koniec wieku XVI i początek XVII były bardzo burzliwe, z powodu rozterek religijnych. Między r. 1604 a 1609 powstał spór Stanisława Stadnickiego z Łańcuta z Łukaszem Opalińskim, podobno o psa myśliwskiego. Stadnicki, starosta żywułtowski, człowiek bardzo niespokojny i nawykły do wojaczki, zebrał zaciągi w Węgrzech i Wołoszy i najechał Opalińskiego w Tarnawcu, poczem na czele tych żołdaków, podobnie jak on sam po największej części reformowanych, napadł na Leżajsk, miasto zrabował a kościół wraz z archiwum spalił. Zygmunt III nadał nowe przywileje w r. 1616 kościołowi, który w 1619 został z gruntu odbudowanym. W późniejszych czasach spalili Tatarzy L. w r. 1623 i lud uprowadzili do niewoli. W r. 1656 gospodarowali tam znowu Szwedzi, a nawet Karol Gustaw miał się w tem mieście kilka dni zatrzymać. Verdum zastał w mieście drewniane ściany z balów zamiast murów; Liske, Cudzoziemcy, 110. Mieszczanie rozprószyli się, a jak lustratorowie z r. 1664 powiadają, że z zamka nie pozostało nic prócz wałów. Późniajsze czasy nie sprzyjały rozwojowi miast. L. został podobno jeszcze raz zniszczony w r. 1672 a lustracya z r. 1765 wykazuje dochód z miasta tylko na 210 złp. Mieszczanie mieli prawo przewozu na Sanie pod wsią Stawem i wolne robienie piwa, wiśniaku i miodu. Tkaczów było 35, W owym czasie aż do r. 1772 dzierżawił sstwo leżajskie Józef Potocki, krajczy kor. , płacił z niego 99256 zł. 6 gr. a wydatek wynosił 10741 zł. 22 gr. Później 1819 r. przeszło ststwo na własność Mierów, od których kupił je Alfred hr. Potocki, ojciec b. namiestnika Galicyi. Teraz stanowi część ordynacyi łańcuckiej. W naszem stuleciu dotknęły pożary miasto jeszcze w r. 1834 i 1873. Ostatnim prepozytem Miechowitów był Michał Pieniążek, zm. 1839 r. Prócz kościoła farnego były jeszcze 1 św. Trójcy w Starommieście, drewniany na podmurowaniu, zbudowany na miejscu pierwotnego kościoła, który jednak już podczas wizytacyi biskupa Wacława Sierakowskiego był zrujnowanym, 2 Bożego Ciala, 3 w zamku i 4 w klasztorze oo. bernardynów. Obecnie istnieje tylko ostatni. Parafia rzym. katol. należy do dyec. przemyskiej, dek. leżajskiego. Przyłączone są do miej Dębno, Hucisko, Jelna, Judaszówka, Łukowa, Piskorowice, Przychojec, Rzuchów, Siedlanka, Staremiasto i Wierzawice, Cała ludność parafii ma 8694 rzym. katol. , 85 akat. i 1986 izrael. Par. gr. katol. obejmuje Staremiasto, Siedlankę, Przychojec, Łukowe, Jelnę, Hucisko, Rudę Jandę i Wierzawice, należy do dyec. przemyskiej, dek. kańczuskiego, i liczy ogółem

Leżajsk