nym in fundo. Wszystko to, jak ślady pozostałe wskazują dotąd, otoczone było wałem z bramą wjazdową i nazywało się za murem, bo już leżało za murami zamkowemi. Z dawniejszych budynków pozostał dom murowany, jednopiętrowy. Gdy na sejmie w 1583 r. uznano potrzebę, dla prędszej sprawiedliwości, ustanawienia osobnego grodu w L. , Jan Potocki star. kamieniecki ten dom postawił, tam sądy i archiwa pomieścił. Około 1777 r. , po spaleniu tegoż, ks. Czartoryski star. kamieniecki powtórnie go odrestaurował, a w 1825 odrestaurowany kosztem, obywateli i odtąd służył za kancelaryą i archiwum marszałków star. latyczowskiego. Tu więc zasiadali na roki starostowie Potoccy w wieku XVII, Kątski 1708, Jan Tarło 1736 r. i ks. Adam Czartoryski, z tytułem generała ziem podolskich 1789. Na tymże samym dziedzińcu, również z tegoż czasu, są jeszcze 2 domy w jednym mieści się kancelaryą sądu ziemskiego, a drugi uległ zupełnej ruinie. Około L. znajduje się słup murowany z cegły, formy krągłej, niewiadomo przez kogo i w jakim celu zbudowany; powszechne jest mniemanie, że pochodzi z czasów tureckich. Na patniątkę koronacyi N. P. w L. wybity jest medal z wyobrażeniem z jednej strony N. P. z napisem Sta Virgo Maria in Eclesia Latyczov; na drugiej królewicz Kazimierz z napisem Stus Casimirus Patronus regni Poloniae et M. D. Lithuan. Archiwum latyczowskie, składające się z ksiąg grodzkich i ziemskich, przeniesione zostało do centralnego archiwum kijowskiego; obejmuje ono czas od 1667 do. 1776 r. i składa się z 414 foliałów. Niezależnie od tego złożono i papiery magistratu latyczowskiego od 1784 do 1798 r. w 8 foliałach zamknięte. Źródła Baliński, Starożytna Polska. Historyczny opis obrazu N. P. Lat. przez miejscowego proboszcza ks. Franciszka Zgierskiego. Głosy do korony Polskiej. Wędrowiec Wspomnienia z 1882 r. Marczyński, Statystyczny opis gub. podolskiej. Także Tyg. ilustr. 1872, nr. 245. Powiat latyczowski graniczy na północ z częścią gub. wołyńskiej i z pow. lityńskim; na wschód z tymże pow. i z częścią pow. mohylowskiego; na płdn. z pow. mohylowskim i uszyckim; na zach. z częścią pow. uszyckiego, z pow. kamienieckim i płoskirowskim. Pow. latyczowski zajmuje przestrzeni 49, 56 mil, czyli wiorst 2398. 12, dziesięc. 279569. Ziemia jest więcej pagórkowata i więcej glinkowata niż czarnoziem i mniej rodzi, ale za to ziarno lepsze niż w innych powiatach. Ludność pow. 114092 dusz. W tej liczbie kob. 54902, męż. 59190. Pod względem religii prawosŁ męż. 44183, kob. 40023, razem 84206; katol. męż. 7553, kob. 7271, razem 14824; protest. męż. 43, kob. 28, razem 71; żydów j męż. 6716, kob. 7020, razem 13736; różnych sekt męż. 595, kob. 560, razem 1155. Pod względem stanów szlachty męż. 770, kob. 718, razem 1488; duchow, męż. 612, kob. 612, razem 1224; mieszczan męż. 10124, kob. 10628, razem 20752; włośc. męż. 44042, kob. 41181, razem 85223; różnych męż. 3642, kob. 1763, razem 5405. W pow. latyczowskim na 1 milę kwadr, przypada 2306 mk. , na 1 w. 48. 7, na jednego mk. 2. 44 dz. Slubów w pow. latyczowskim w 1878 r. było 1310, w mieście Latyczowie 56. Urodziło się w pow. latyczowskim męż. 3014, kob. 2699, razem 5713; w m. Latyczowie urodziło się męż. 111, kob. 84, razem 195; razem więc urodziło się 5908. Zmarło w m. Latyczowie męż. 119, kob. 105, r. 224; w pow. latyczowskim zmarło męż. 1697, kob. 1636, r. 3333; a zatem przewyżka urodzonych nad zmarłymi w pow. latyczowskim jest 2380. W samym zaś Latyczowie więcej zmarło 29. Z ogólnej liczby znajdującej się w pow. ziemi; pod zabudowania, wygony i drogi 18986 dz. ; pod polami 141. 439 dz. ; pod łąkami 41. 600 dz. ; pod lasem 64. 973 dz, ; pod błotami i wodą 12. 869 dz. Pszenicy 1878 r. zasiano 41056 czetw. , zebrano 82685 cz. ; żyta 25817 i 133622; owsa 22695 i 176281; jęczmienia 8552 i 35132; hreczki 6559 i 30035; kartofli 19181 i 38363. Fabryki w pow. latyczowskim świec 5, . produkcya 2300 rs. ; mydl. 1, prod. 3300 rs. ; garbar. 7, prod. 3200 rs. ; cukru 4, prod. 330000 rs. ; gorzelni 5, prod. 90000 rs. ; wódek 1, prod. 8000 rs. ; browar. 2, prod. 800 rs. ; tytuniu 3, prod. 36500 rs. ; cegielni 5, prod. 2500 rs. ; wapna 12, prod. 8000 rs. ; powozów 2, prod. 1300 rs. ; wyrob. lasow. 7, prod. 2000 rs. ; młyn. krupcz. 5, prod. 24500 rs. ; młyn. parowych 3, prod. 4500 rs. ; razem fabr. 62, prod. 516900. W r. 1880 fabr. 58, prod. 533510, robot. 1143. W pow. latyczowskim murowanych cerkwi 31, drewnianych 74, razem 105. Kościołów katol. 6, mianowicie Zinków, Latyczów, Deraźnia, Nowosiółka, Międzybóż, Michałpol, dawniej także Hrymiaczka. Tworzą one oddzielny dekanat latyczowski dyec. łuckożytomierskiej dusz 13223. Synagog 14. Rzeki główne są Boh płynie przez północną część powiatu; do Bohu wpadają Bożek płynie z pow. proskirowskiego, wpada do Bohu pod Międzybożem. Uszyca płynie pod wsią Sudkowcami i m. Zinkowem, przechodzi do pow. uszyckiego, gdzie wpada do Dniestru. Wołczek, mała rzeczka, łączy się z Wołkiem pod m. Derażnią. Wołk zaczyna się pod wsia Szumowcami, wpada do Bohu pod Latyczowem. Miast w pow. latyczowskim 7, wsi w pow. latyczowskim 133. Powiat dzieli się na 3 polic. okręgi czyli stany w Derażni. w Międzybożu, w Michałpolu. Gmin 8 Susłowce, Wojtowco, Międzyboż, Bachmatowce,

Latyczów