dm. , 118 mk. Wchodziła w skład majoratu rząd. Maćkowe. Br. Ch. Rudniki 1. osada szlach. , pow. dzisieński, w 1 okr. pol. , o 34 w. od Dzisny, 1 dm. , 5 mk. , katol. 2. R. , zaśc, pow. dzisieński, w 4 okr. pol. , gm. Prozoroki, okr. wiejski i dobra Samojłów, Dziewniki, o 6 w. od gminy, 7 dusz rewiz. 3. R. , wś, pow. dzisieński, w 4 okr. pol. , gm. , okr. wiejski 1 dobra hr. Chrapowickich, Prozoroki, o 6 w. od gminy a 31 w. od Dzisny, ma 8 dm. , 82 mk. w 1864 r. 35 dusz rewiz. . 4. R. , wś, tamże, okr. wiejski Sanniki, o 4 w. od gminy a 36 w. od Dzisny, ma 5 dm. , 36 mk. podług spisu z 1864 r. tylko 6 dusz rewiz. ; należy do dóbr Zarembo. wo, Twardomańskich. 5. R. , wś nad rz. Berezyną, pow. oszmiański, w 4 okr. pol. , gm. i dobra hr. Chreptowiczów Wiszniów, okr. wiejski Wieronie, o 8 w. od gminy a 42 w. od Oszmiany, ma 8 dm. , 35 mk. praw. i 28 katol. w 1864 r. 26 dusz rewiz. . 6. R. , zaśc, pow. oszmiański, w 4 okr. pol. , gm. , okr. wiejski i dobra hr. Tyszkiewiczów, Wołożyn, 10 dusz rewiz. w 1864 r. . 7. R. , wś rząd. , pow. oszmiański, w 4 okr. pol. , o 56 w. od Oszmiany, 7 dm. , 51 mk. prawosł. 8. R. , fol. rząd. , pow. oszmiański, w 4 okr, pol. , o 56 w. od Oszmiany, 1 dm. , 8 mk. prawosł. 9. R. , wś, pow. święciański, w 4 okr. pol. , gm. Niestaniszki, okr. wiejski i dobra Chomińskich, Dubrowlany Dobrowlany, o 2 w. od gminy, 24 dusz rewiz. 10. R. , w dokum. Rudnicum, mko rząd. nad rz. Mereczanką, pow. trocki, w 1 okr. pol. , gm. i dobra skarbowe Międzyrzecze, okr. wiejski Rudniki, o 13 w. od gminy, 25 w. na południe od Wilna a 22 w. od Trok odległe, w 1881 r. 230 mk. Podług spisu z 1866 r. było tu 15 dm. i 160 mk. , w tej liczbie 150 katol. i 10 żydów. Kościół katol. p. w. św. Trójcy, założony w 1511 r. przez Zygmunta Starego, uposażony nadaniem gruntów d. 26 października 1611 r. przez Zygmunta III, spalony w 1655 r. podczas najazdu Szwedów, odbudowany został w 1790 r. nakładem Heleny Dąbrowskiej, podwojewodziny smoleńskiej i sściny międzyrzeckiej. Parafia katol. , dekanatu trockiego, ma 1094 wiernych. Dawniej była kaplica w Jaszunach. W skład okręgu wiejskiego wchodzi mko R. , wsie Mikaszuny, Rudnia, Zwierzyniec, Pokremnie, Żegaryno, zaśc Mieszczele, Zwierzyniec, Pokremnie, Kiernowo i Czudówka, oraz osada leśna Giry, w ogóle podług spisu z 1864 r. 227 dusz rewiz. b. włośc. skarbowych, 2 osadników w. rossyjskich i 2 żydów rolników. Jest to miejsce historyczne, jakkolwiek dziś mało komu znane, nie przechowało bowiem śladów dawnej swojej świetności. Prawdopodobnie Kazimierz IV Jagiellończyk, będąc jeszcze w. ks. litewskim i większą część życia trawiąc na łowach, upodobawszy sobie to miejsce, dogodne z powodu bliskości stolicy, polecił zbudować tu dwór myśliwski. Zdaje się, że dwór ten stanął około 1470 r. , gdy król z żoną dłużej na zimowych łowach w okolicy Wilna przebywał. Zygmunt Stary w 1511 r. zbudował w R. kościół parafialny i w miejsce skromnego domu myśliwskiego wzniósł trzy oddzielne pałacyki z ogromnych bali sosnowych, na Wysokiem podmurowaniu, otoczone sadzawkami i ogrodem. Główny gmach stał na małym wzgórku oblanym w półkole Mereczanką. Na górze w tym pałacu był alkierz i pokoje królewskie, w których w 1554 r. Zygmunt August złożył zwłoki żony swej Barbary, kiedy je na pogrzeb z Krakowa do Wilna prowadził. O kilkaset kroków, także nad Mereczanką, były dwa inne mniejsze dwory, w jednym z których zwykł był mieszkać Zygmunt Stary, w drugim zaś królowa Bona. Opodal znajdowały się inne jeszcze zabudowania dla łowczych i dworzan, oraz stajnie królewskie. W około osady znajdowały się odwieczne puszcze, pełne łosi, sarn i niedźwiedzi. W głębi puszczy znajdował się około półtory mili od Rudnik ku Międzyrzecowi ogromny zwierzyniec, rzką Żgwiżdą przerznięty i parkanem ogrodzony, pamięć o którym przechowała się w nazwie wsi i zaśc Zwierzyniec. W tym czasie przez Rudniki przechodził główny trakt łączący Wilno z Krakowem. Tędy w 1517 r. jechał do Wilna Herberstein, poseł cesarski do Moskwy. Od czasów Zygmuntów znaczenie Rudnik tak dalece urosło, że brama miejska w Wilnie od przedmieścia leżącego ku drodze do Rudnik prowadzącej, nazwaną została Rudnicką. Zygmunt III chociaż rzadko przebywał w Litwie, nie dozwolił jednak upaść Rudnikom. Syn jego Władysław IV częściej tu przebywał, kazał lepiej urządzić straż leśną i opisać puszcze łowiectwa rudnickiego. Starowolski, piszący około 1630 r. , z wielką pochwałą mówi o pałacu rudnickim; opis jego powtórzył w 1659 r. Cellaryusz, już po zniszczeniu w czasie najazdu Szwedów w 1655 r. , którzy spalili pałac ze wszystkiemi przyległemi gmach ani oraz kościół rudnicki. Wówczas spłonęły także dokumenty i metryki kościelne, poczem parafią rudnicką przyłączono do kościoła św. Stefana na przedmieściu wileńskim, następnie zaś do parafii starotrockiej. Podług podania w lasach rudnickich napadnięty został w 1661 r. przez dwóch zbójców żydów jadący z Wilna do Warszawy Piotr de Ry Dankoersee, nadworny malarz Władysława IV, który pozostawił po sobie piękne malowidła na ścianach kaplicy św. Kazimierza w Wilnie. Dankoersee pomimo 78 lat wieku i otrzymanych dziesięciu ran,

Rudniki

Rudniki