Rudnik 1. wólka, w obr. gm. Pruchny, pow. bielski, obw. sąd. strumieński, na Szląsku austr. , 8 dm. , 69 mk. Ob. Pruchna. 2. R. , ob. Rudniki. Br. G. Rudnik 1. dawniej Niedźwiadka al. Niedź wiedzica, dok. Rivus Ursi w r. 1251, mylnie Hamer, niem. Radnack, Radenacker, Miala, Mialla, Maehlen i HammerFliess, rzka, lewy dopływ Noteci, w pow. czarnkowskim, pow staje w płn. wschod. części lasów kruteckich Krucz, pod wsią Nowiną, o 12 klm. na płd. zach. od Czarnkowa. Płynie od wschodu ku zachodowi; między Kruczem a holendrami Kruteckimi wpada, ubiegłszy 2 1 2 klm. , do jez. Wielkiego, które potem łączy z jez. Ru dno, a to, pod Hamrzyskiem, z jez. Białem. Odtąd tworzy na przestrzeni około 11 klm. sieć jeziór popod Miałę, jako to Górne, Bend pod Mężykiem czyli Niedźwiadą w r. 1515 t. zw. , Tobołek, Szczerki, Wądół i Główki pod Miała; oblewa następnie Maryanowo, Ka miennik i Chełst, poniżej którego w Branden burgii, naprzeciw Starych Bielic, o 6 klm. na wschód od Drzenia Driesen uchodził dawniej wprost do Noteci. Obecnie sprowadza go rów Chełstowski Neuteich do t. zw. Starej Note ci czyli Bierzwienny. R. płynie wśród samych prawie lasów od źródeł popod Kamiennik, za silając się odpływami stawów i ściekami bagnisk; z lew. brzegu przyjmuje odpływy Zdroiska pod Mężykiem, Okonina pod Miałą, Rakówek pod Piłką i Wilczych Błot powyżej Kamiennika; jeziorka na prawym brzegu święte i Moczydło nie mają wyraźnych od pływów. R. pędzi młyny, papiernię, hamry i piły w osadach, które oblewa; długość biegu wynosi około 38 klm. 2. R. , obecnie Bogdanka, rzka, lewy dopł. Warty, w pow. poznań skim, wypływa z jez. Strzeszyńskiego, o 9 klm. na zach. północ od Poznania, płynie ku płd. wsch. śród łąk i ogrodów, mija Strzeszyn, obraca młyny strzeszyński i niestachowski pod Sołaczem, oblewa Jeżyce i Grudzieniec, poniżej którego wpływa do miasta Po znania i tam uchodzi, przebiegłszy przeszło 10 klm. E. Cal. Rudnik, jezioro, w pow. grudziądzkim, przy wsi t. n. , o milę na płd. od Grudziądza, wznies. 23 mt. npm. R. 1748 było ono wydane w dzierżawę za opłatą czynszu 160 fl. R. 1782 zaś zostało puszczone w dzierżawę wieczystą; czynsz wynosić miał 65 tal. , kontrybucya zaś 5 tal. 53 gr. 6 fen. ob. Gesch. d. Graudenzer Kr. von Froehlich, I, str. 287. Kś. Fr. Rudnik 1. Mały, niem. Adamsdorf, wś, pow. grudziądzki, okr. urz. stanu cyw. Rządz, par. kat. Sarnowo, ew. Grudziądz; 286 ha 2 lasu, 81 łąk, 181 roli. W 1885 r. 84 dm. , 99 dym. , 439 mk. ; 37 kat. , 384 ew. , 18 dyssyd. 2. R. , niem. Rudnick, wś nad jez. t. n. , pow. grudziądzki, o 1 milę na płd. od Grudziądza, w którym jest par. kat. , okr. urz. stanu cyw. Rządz. Razem z wyb. M. Rudnikiem i z leśn. R. obejmuje 572 ha 63 lasu, 69 łąk i 155 roli. W 1885 r. było 85 dm. , 127 dym. i 547 mk. ; 20 kat. i 527 ew. leśn. 9 mk. i 1 dm. , wyb. 51 mk. i 8 dm. . Szkoła ewang. liczyła 1885 r. 104 dzieci i 1 naucz. Lustracya z r. 1664 donosi R. ma mieć 8 włók; była to wś królewska, płacąca rocznie 50 fl. czynszu, teraz nie jest tam nic. R. 1681 wzniosła się na nowo, w tym bowiem roku wydał ją ststa grudziądzki Marcin Borowski na dożywotną dzierżawę. R. 1667 dawała wś mesznego 4 korce żyta i tyleż owsa ob. Wizyt. Strzesza, str. 174. Po upływie emfiteutycznego kontraktu nadał r. 1721 Jan na Słupowie Szembek, kancl. kor. i ststa grudziądzki, sołtysowi Piotrowi Macz i włościanom Marcinowi Bork, Chrystyanowi Steinke i towarzyszom ich posiadła na dalsze lat 40. Sołtysa mogli sobie sami wybierać, powinni mu jednak być posłuszni stosownie do wilkierza przez ststę potwierdzonego. Dla małoletnich powinni się postarać o opiekuna, któryby zarządzał majątkiem aż do pełnoletności spadkobierców, którym potem jest zobowiązany do składania rachunku. Przy sprzedażach wystarczało zawiadomienie ststy przez sołtysa i skonstatowanie, że dochody ststwa przez to nie poniosą uszczerbku. Oprócz tego mieli wolne pastwisko w lesie starościńskim, mogli także brać drzewa obalone i w rzece do jez. uchodzącej bydło poić, nie przeszkadzając rybakowi. Za to płacili 10 zł. od włóki, więc razem 80 zł. ; od tłoki byli wolni. W połowie XVIII w. sukiennicy grudziądzcy wystawili tu sobie folusz. Starościni Dorota Amalia Buchholz Keyserling popierała ten zamiar, nadając im różne przywileje. Za to miał cech płacić rocznie 82 zł. pruskich w dwóch ratach aż do upływu kontraktu po 40 latach. Z lustr. z r. 1765 dowiadujemy się, że we wsi było 13 gburów Zube, Garnbach, Kremin, Gehrmann, Jahnke, Mager, Berent, Thiel, Bohl, Krueger, Hartke, Hartmann i Stockmann; oprócz 8 włók mieli jeszcze inne pola w dzierżawie, za które płacili rocznie 47 fl. 15 gr. Za czasów pruskich nastąpiło uwłaszczenie i to w ten sposób, że r. 1833 trzynastu gburów otrzymało 9 włók 2 morgi 221 1 2 pręt. na własność; czynsz wynosił rocznie 31 tal. , później zamieniono go na amortyzującą się rentę. I folusz przeszedł r. 1835 na własność prywątną za opłatą czynszu 10 tal. R. 1789 liczył R. z foluszem 21 dymów ob. Gesch. d. Graudenzer Kr. Ton Froehlich, I, 286. 3. R. , pustk. , pow. człuchowski, st. p. Lipienice, par. kat. Borzyszkowy, 1 1 2 mili odl. , gm.

Rudnik

Rudnik