czel soli wielickiej i 500 bocheńskiej. Szlachcie służyło pierwszeństwo do kupna po oznaczonej cenie. Dopiero po czterotygodniowym terminie mógł żupnik sprzedawać sól kupcom. Dochód z przewozu na Narwi należał do miasta. W 1526 r. Anna, ks. mazowiecka, wydała w Warszawie przywilej na most, potwierdzony w 1566 r. przez Zygmunta. Królowa Bona w 1549 r. nadała mieszczanom wolny wrąb w lasach starostwa. Wedle lustracyi z 1564 r. ogólny obszar gruntów miejskich obejmował 36 1 2 włok, w tem 6 wójtowskich, 3 proboszcza i 3 brześciańskie. W 1789 r. było wraz z placami i pastwiskami 76 włók i 25 mórg; obecny obszar użytkowej ziemi miejskiej wynosi 1943 mórg, a wraz z nieużytkami podobno do 165 włók. Rożańskie starostwo grodowe podług lustracyi z r. 1664 składało się z miasta Rożan i z wsi Perzanów, Łoś, Załuże, Rzaniec, Grabówka i Zołotówka por. Jadów. W r. 1765 posiadał je Stanisław Kostka Młodzianowski, opłacając kwarty złp. 1619 gr. 1, a hyberny złp. 1012 gr. 24. Na sejmie z r. 1773 75 stany Rzeczypospolitej nadały te dobra w posiadanie emfiteutyczne Ignacemu Łempickiemu wraz z ststwem makowskiem i dzierżawami Chotecka, Czarna i Biała. Wójtowstwo R. posiadał wtedy Antoni Kowalski i płacił kwarty 16 złp. Ziemia rożańska dzieliła się na dwa powiaty rożański i makowski. Zniszczone przez wojny w XVII w. i morowe powietrze w r. 1708, zaczęło się miasto podnosić dopiero w obecnem stuleciu. Z zabytków przeszłości przechował się tylko kościół parafialny p. w. św. Anny, odnowiony 1841 r. , który pierwotnie miał być kolegiatą. Późniejsze przeróbki i dodatki zatarły ostrołukowy charakter budowli, pochodzącej z początku XVI w. Po za miastem stały na wzgórzach dwa drewniane zapewne kościołki św. Jana rozebrany w XVIII w. przez strostę Łempickiego o trzy wiorsty od miasta, św. Szczepana o pół wiorsty, tudzież w mieście przy ulicy sieluńskiej stał kościołek św. Kazimierza. Z kościołów tych również jak i z zamku nie zostało śladu nawet. Dawniejszy ratusz z wieżą zniszczał zapewne w pożarze z 1813 r. Z tego miasta podobno pochodził Maciej z R. , kanonik warszawski, pleban czerski i pisarz książęcy, który około 1430 r. dokonał polskiego przekładu ustaw mazowieckich. R. par. , dek. makowski, 5596 dusz; do par. należy filia ZawadaPonikwa. Historyą R. wraz z dokumentem z 1403 r. podał W. H. Gawa recki w Pamięt. Płockim z 1830 r. Dobra rządowe R. składały się w 1854 r. z folw. Byszewo 667 mr. , Prycanowo 228 mr. , lasu 2951 mr. ; os. młyn. Gościejewo 23 mr. , Olda 7 mr. , Wyszel; wójtow, Gościejewo 52 mr. , wójtow. Rożan 167 mr. , Załuźe 53 mr. , Maków 83 mr. ; grunta Gorzanka Poduchowna 246 mr. . Wsie Byszewo 213 mr. , Gościejewo 259 mr. , Prycanowo 228 mr. , Załuźe 873 mr. , Łoś 920 mr. , Perzanowo 750 mr. , Jankowo 496 mr. . Słoniawy 941 mr. . Wsie Rożan, Rżaniec, Dłutówka, Grabówka, Witowy Most, Zimna Woda, Wy szel, Olkowa Kępa, Gutowo rozległość niepodana. Z dóbr tych wydzielono w 1835 r. na majorat dla pułkow. Teodora Moeller folw. Smrock 517 mr. , Bazar 465 mr. , lasu 1139 mr. ; młyny Smrock 23 mr. , Bazar 11 mr. ; wsie Smrock 394 mr. . Makowiec 915 mr. , Daniłów 153 mr. . Na obszarze lasów rządo wych odkryto w 1817 r. bursztyn. Z opłaty za prawo poszukiwania zebrano w ogóle 4612 rs. Br. CL Rózana, ob. Siennica Różana. Rózana 1. mko nad Zelwianką, pow. Słonimski, w 2 okr. pol. , gm. Różana, o 36 w. od Słonima a 119 w. od Grodna, przy trakcie z Grodna przez Wołkowysk do Słonima. Ma 2767 mk. 1398 męż. i 1369 kob. , w tej liczbie 1805 żyd. , obszerny rynek, sklepy murowane, zarząd okr. polic. dla gmin R. , Trybuszki maryińska, Mieżewicze i Podlesie żyrowicka, zarząd gminy, urząd miejski, st. poczt. na rozdrożu pomiędzy traktami wiodącymi do Słonima, do Prużany i do Wołkowyska, cerkiew paraf. z b. monasteru bazylianów, kapł. prawosł. cmentarną, kośc. katol. paraf. z b. kosc. dominikańskiego i kaplicę cmentarną, kilka fabryk sukna. Par. prawosł. , dekan. błahoczynia kossowskiego, ma 3623 wiernych. Kościół katol. p. w. św. Trójcy, z muru w 1617 r. wzniesiony przez Lwa Sapiehę. Par. katol. , dekanatu sokólskiego, ma 1254 wiernych. Dawniej należała do parafii kaplica w Połońsku. W parafii powierzchnia nierówna, grunta gliniaste, kamieniste i żwirowate; łąk i lasów dużo. Zraszają rzeki Zelwianka i Różanka. Zaraz za miastem na wzgórzu, w pięknem położeniu, wznosił się wspaniały pałac ks. Sapiehów, wymurowany w guście francuskim, z obszernemi skrzydłami i pięknym portykiem, sprzedany później żydom i na fabrykę sukna przerobiony. Dawniej znajdowały się w mieście klasztory dominikanów i bazylianów. R. oddawna stanowiła dziedzictwo Sapiehów, którzy niejednokrotnie przyjmowali tu monarchów i odbywali ważne narady w sprawach krajowych. Najpierwszym z królów, który odwiedził R. , był Zygmunt I, przyjmowany wspaniale przez Jana Sapiehę, wojew. podlaskiego. W 1617 r. królewicz Władysław udający się na wyprawę wojenną, przybył tu w sierpniu i przez dwa dni odpoczywał, hojnie ugaszczany przez Lwa Sapiehę, kanclerza w. litew. , który zgroma

Różana