która zresztą nie jest dokładnie oznaczoną do 78 26 płn. szer. przylądek półn. wscho dni Czeluskin w Azyi i od 35 10 wsch. dług. od Ferro przy wejściu Warty do królestwa polskiego około mta Pyzdr do 207 56 wsch. dług. przylądek wschodni w Azyi. Podług najnowszych obliczeń rozległość R. wynosi 22, 397, 460 klm. kw. , z czego na R. europejską z królestwem polskiem i Finlandyą przypada 5, 389, 628 klm. kw. , na namiestnictwo kaukazkie 472, 666 klm. kw. , na kraj zakaspijski 522, 500 klm. kw. , na Syberyą 12, 495, 110 klm. kw. i na Azyą środkową 3, 011, 140 klm. kw. Wpodane liczby nie wchodzi powierzchnia m. Kaspijskiego 439, 418 klm. kw. i m. Aralskiego 66, 998 klm. kw. . Granice, Od północy graniczy R. z m. Lodowatem północnem; od. wschodu z oceanem Wielkim albo Spokojnym; od południa dotyka części tegoż oceanu, dalej graniczy z Koreą, Chinami, Karateginem, Bucharyą, Afganistanem, Persyą, Armenią Turecką, m. Czarnem i Rumunią; od zachodu z Rumunią. Bukowiną, Galicyą, Prusami, m. Baltyckiem, Szwecyą i Norwegią. Największa długość R. europejskiej wynosi od fjordu Warangera na pograniczu z Norwegią do południowego wybrzeża Krymu 3000 klm. , największa szerokość zaś od Kalisza do Złotoustja w Uralu 2850 klm. Największa długość całej R. od fjordu Warangera do Astary wynosi 3930 zaś do gór ThianSzan na pograniczu chińskiem 4280 klm. , największa szerokość zaś od Kalisza przez Moskwę do Petropawłowską w Kamczatce 15, 285 klm. Mimo tak wielkiej rozległości 1 24 część całej kuli ziemskiej a zaś 1 7 część lądu stałego terytoryum R. przedstawia jednolitą masę, nigdzie niepoprzerywaną przez obce posiadłości. Przewaga granic morskich nad lądowemi prawic 2 1 4 do 1 przedstawiałaby wielkie korzyści dla Rossyi, gdyby nie stosunki klimatyczne, nie dozwalające spożytkować całej prawic północnej granicy i ograniczające używalność tylko na m. Baltyckie, Czarne i części oceanu Wielkiego. Znaczenie granic morskich nieznacznie jest tylko podniesione przez przyległe wyspy, z których zasługują na wzmiankę wyspy Alandzkie, Oezel i Dago na m. Baltyckim i Sachalin na oceanie Wielkim. Wyspy leżące na m. Lodowatem, jak Kałgujew, Nowaja Ziemia, Nowa Syberya i inne, jako niezaludnione i nie zdatne do uprawy, nie przedstawiają żadnych korzyści, podobnie jak przyległe im części lądu stałego. Położenie i ukształtowanie poziome. Nizina Rossyjska albo Wschodnioeuropejska rozciąga się od morza Lodowatego na północy do stóp Kaukazu i brzegów morza Czarnego na południe, oraz od Uralu na wschodzie do wyżyny Finlandzkiej, morza Bałtyckiego i wschodnich stoków Karpat na wschodzie. Między Baltykiem a Karpatami granica jest niepewną i tu nizina Wschodnioreuropejzlewa się za pomocą niziny Polskiej z niziną Niemiecką. Karpaty nie dochodzą do m. Czarnego i tutaj znów nizina Wschodnioeuropejska zlewa się z niziną Wołoską za pomocą bramy KarpackoCzarnomorskiej al. Dunajskiej. Wybrzeża oceanu Lodowatego są dość rozczłonkowane, wrzyna się tutaj w ląd morze Białe i zatoka Czeska, tworzące dwa półwyspy Koła i Kanin. Ocean Lodowaty z samej natury jest niedogodny do żeglugi, jednakże przez długi czas, gdy Rossya była odciętą od innych dogodniejszych mórz, stanowił on jedyną drogę zamorską kontynentalnej Rossyi, szczególniejsze znaczenie miało tu m. Białe, wdzierające się głęboko na południe i przerywające pas bezpłodnych tundr. Wybrzeża m. Baltyckiego są urozmaicone przez zatoki Botnicką, Fińską i Rygską, tworzące dość niewyraźne półwyspy Finlandyi, Estonii i Kurlandyi. Morze Baltyckie łączyło się niegdyś przez dzisiejsze jeziora Ładogę i Onegę z m. Białem. Jest ono ze wszystkich czterech mórz najważniejszem dla Rosyi. Ale i ono ma wiele niedogodności posiada wiele mielizn i skał podwodnych; wyjście na ocean pozostaje w obcem ręku; woda jego jest bardzo mało słoną, przez co okręty zanurzają się zbyt głęboko i prędko ulegają gniciu; przytem, wskutek małej słoności, woda Baltyku łatwo zamarza, tak że czasem całe morze a najczęściej zatoka Botnicka pokrywa się lodem. Wybrzeża m. Czarnego są jednostajne i tylko za pośrednictwem bardzo płytkiego m. Azowskiego, m. Czarne wdziera się nieco głębiej w ląd ku północowschodowi, tworząc półwysep Krymski al. Taurycki, który zbliżając się do przeciwległego półwyspu Tamań, oddziela prawie zupełnie m. Azowskie od Czarnego z wyjątkiem ważkiej cieśniny Kierczeńskiej. Wybrzeża m. Azowskiego, podobnie jak i Czarnego posiadają tylko wogóle półwyspowe smugi, zwane kosami. Wysp niema prawie całkiem. Pomimo tak słabego rozwoju brzegów, m. Czarne, jako stanowiące dalszy ciąg m. Śródziemnego, miało już w starożytności ważne znaczenie handlowe. Niedogodnością tego morza dla Rossyi jest to, że wyjście z niego znajduje się w obcych rękach. Wybrzeża m. Kaspijskiego są również jednostajne a przytem pustynne. Część wybrzeża od ujścia Kamy do ujścia Uralu przedstawia tylko bardzo drobne, wąskie ale liczne smugi piaszczyste, wchodzące wwodę bugri. Tylko wschodnie wybrzeże posiada znaczniejsze rozgałęzienie, mianowicie zatoki Miortwyj Kułtuk i KaraBogaz, obejmujące półwysep Man

Rossya