pelacyą do sądów zadwornych. Tymże przywilejem został nadany miastu herb, przedstawiający rysia w cwał biegącego, z roztwartą paszczą, w polu białem. W aktach miejscowych niema śladu, kiedy R. nadane zostało prawo magdeburskie, podług Buszyńskiego niewcześniej jednak jak w 1575 r. Po przyłączeniu do Rossyi R. w 1796 r. zostały mtem powiatowem namiestnictwa wileńskiego, w 1797 gub. litewskiej, w 1802 r. gub. wileńskiej a od 1842 r. wcielone zostały jako miasto pow. do gub. kowieńskiej. W 1831 r. R. dwukrotnie zajęte były przez powstańców żmujdzkich, mianowicie d. 26 marca i 10 kwietnia; zaś d. 6 lipca stoczył pod miastem potyczkę oddział korpusu gen. Giełguda z przemagającemi siłami rossyjskiemi. Sstwo grodowe rossieńskie podług spisów podskarbińskich z 1766 r. obejmowało mto R. , oraz wsi Plingie, Pokopurnie, Płauginie i Siliwki, które w tym czasie posiadali Billewiczowie, opłacając kwarty 1359 złp. 18 gr. Do sstwa należała puszcza zwana powiatową, łącząca się z puszczą Gojżewską, dla rozgraniczenia których i zabezpieczenia od wdzierających się przygraniczników na sejmie 1613 r. wyznaczeni byli oddzielni komisarze. W miarę zwiększających się nadużyć, ponownie wyznaczono komisye dla rozgraniczenia tych puszcz w latach 1631 i 1638, przyczem zostawiono do nich wstęp przygranicznikom, z zastrzeżeniem, aby niewycinano drzewa towarowego; w 1647 r. wzbroniono wstępu do miejsc naznaczonych na łowy królewskie. Wielkość tych puszcz nie jest wiadoma, ponieważ są pominięte w opisie puszcz królewskich, zrobionym w 1559 r. przez Grzegorza Wołłowicza, sstę mścigobowskiego. Sstami sądowymi rossieńskimi byli Paweł Naruszewicz 1542, Wenclaw Mikołajewicz 1547 1556, Wacław Szemet al. Szemiot h. Łabędź 1575 1581, Krzysztof Szemiot 1617, Józef Chrząstowski h. Kościesza 1674, Aleksander Jan Mosiewicz 1678, Jerzy Szymon Billewicz h. Mogiła 1764 67, Aleksander Billewicz 1770 75, Mateusz Billewicz 1783 89. Rossieński powiat zajmuje południcwozacho dnią część gub. kowieńskiej i graniczy od północy z pow. telszewskim i szawelskim, od wschodu z pow. kowieńskim, od południa przez Niemen z gub. suwalską, od południozacho du i zachodu z Prusami Wschodniemi. Długość powiatu od północy ku południowi wynosi do 70, szerokości zaś od wschodu ku zachodowi do 120 wiorst. Powierzchnia powiatu w zachodniej części przerznięta jest z północy ku południowi ciągnącem się przedłużeniem gór telszewskich. Nad brzegami zwłaszcza rzek, szczególniej zaś nad Jurą i Dubissą wznoszą się niekiedy bardzo strome wzgórza. Oddzielnie stojące wzgórza są Medżiokałnas i Zwirokałnas pod Krożami, Jawojszowska i Kołnujska pod Rossieniami i Jauniska za Niemoksztami. Podług pomiarów topograficznych najwyższy punkt w powiecie znajduje się przy Kołtynianach 766 st. ang. npm. ; dalej idą Kwasze 639 st. , Szydłów 507 st. i Chwejdany 504 st. . We wschodniej części powiatu ciągnie się od Rossień w kierunku ku zachodowi aż do brzegów Niemna obszerna nizina, pokryta błotami. W powiecie znajduje się 56 jezior, lecz wszystkie one są niewielkie. Najważniejsze są jez. Gasztwinis u Afanasiewa Gawsztwinia, na północ mka ytowiany długie do 5 w. , szerokie 1 1 2 w. ; dalej jez. Parnas w par. ławkowskiej do 10 włók rozl. , łączące się z jez. Łuksztą za pośrednictwem rzki Situwy; Galis i Apuszys u Afanasiewa Gilja i Opusza pod Cytowianami, oraz Brydwojz i Tytówka tamże; Prowirszulis w par. szydłowskiej, na pograniczu pow. kowieńskiego i szawelskiego; Szawkota i Gomerta pod Szawkotami; jez. Dowsin u Afanasiewa Dowsis pod Krożami i in. Błota zajmują 120 w. kw. al. 12500 dzies. , t. j. 1 48 całej powierzchni powiatu. Wielkich błot niema wcale. Ze znaczniejszych są w pobliżu granicy od Prus około st. pocz. Ejcze, na. wschód od niej błoto Łankesas, zajmujące do 30 w. kw. , na zachód błoto Wielkie Plinie, mające do 8 w. kw. , na południe zaś błoto Glite do 6 w. kw. Po nich idą błota Erżwukowskie, łączące się z Botockiemi, dalej pod Retowem na pobrzeżu Jury, mające do 5 w. kw. i wkońcu Szokornie w par. szydłowskiej, łączące się z błotem Tyrule, najznaczniejszem na całej Żmujdzi a zalegającem pow. szawelski na kilka mil kw. Rzeki powiatu należą do systemu Niemna. Główne z nich Jura w zachodniej części i Dubissa we wschodniej części powiatu. Po nich najważniejsze są Mitwa dopływ Niemna, Szeszuwa dopływ Jury z Anczą i Krożenta dopływ Dubissy. Pod względem geognostycznym nieznaczna część powiatu należy do formacyi dewońskiej, przeważną zaś część zajmuje formacya trzeciorzędna. Około Kołtynian znajduje się wiele kamieni narzutowych. Glebę stanowi w części czarnoziem, niespotykany na większych przestrzeniach, za wyjątkiem okolic Rossień, gdzie ciągnie się na przestrzeni 8 w. od R. do folw. Blinstrubiszek. Glina idzie od Dubissy przez Girtakole do Rossień, skąd na płd. zchd ciągnie się do Niemna. Na płn. zchd od Rossień, po prawym brzegu Dubissy, około mczek Widukle, Niemokszty, Lidowiany, Kielmy, Kroże i dalej do rz. Wirwinty w pow. szawelskim glebę stanowi piasek z przymieszką czarnoziemu w większej lub mniejszej ilości

Rossienie