kiem tego wykupna całe R. rozdzielone zostały na place obywatelskie. Po ustanowieniu dla Żmujdzi sądów ziemskich, pierwsze roki sądowe spraw ziemskich odbyły się w R. w 1575 r. nazajutrz po Trzech Królach. Składali ten sąd Kazimierz Orwid, sędzia, Krzysztof Stankiewicz, podsędek, i Adam Rustejko, pisarz. W 1581 r. przeznaczono R. na miejsce posiedzeń trybunału żmujdzkiego; postanowienie to jednak pozostało bez skutku, wkrótce bowiem przyłączono Żmujdź do trybunału litewskiego. Rossienie szczyciły się opieką i późniejszych królów polskich, jako to Zygmunta III i Władysława IV. Pierwszy z nich w 1592 r. ochronił mieszczan od niesłusznych wymagań dzierżawcy sstwa rossieńskiego Łukasza Zdana, nakazującego wybudować dom na sądy kosztem miasta, drugi zaś w 1643 r. potwierdził czynności rewizorów królewskich, którzy w 1620 r. odznaczyli place oraz uregulowali czynsze z nich na rzecz króla. Ssta generalny żmujdzki Jarosz Wołłowicz, uważając, że juryzdykcye sądowe mieszczą się w prywatnych domach, darował na ich pomieszczenie własny swój dom; dar ten postanowieniem sejmowym z 1641 r. zatwierdzony został, w późniejszym jednak czasie, dla braku funduszów upadł i dziś na tem miejscu stoi maneż wojskowy. W 1645 r. Mikołaj StankiewiczBillewicz, ciwun ejragolski i pisarz w. litewski, oraz Adam, ciwun twerski, rodzeni bracia, osadzili przy parafialnym kościele dominikanów i wznieśli dla nich klasztor murowany na wzgórku nad rzką Rossiańką, w mniejszej części miasta, składającej dawniej samą niemal juryzdykę klasztorną. Fundacyą tę potwierdzili Władysław IV w 1646 r. a Jan Kazimierz w 1649 r. Domikanie, oprócz juryzdyki, posiadali dawniej folwark Olcie i mieli kapitału 14, 865 rs. oraz utrzymywali parafią w mieście. W 1720 r. Jakub Wizbor Dowiat, łowczy żmujdzki, ufundował w drugiej części miasta poza groblą kościół i klasztor ks. karmelitów. Kościół jednak niebył wykończony i po 1832 r. przeszedł wraz z klasztorem na własność rządu; w 1852 r, oddany został. ewangielikom, którzy niedokończony kościół przerobili na dom modlitwy swego wyznania i pracę tę w bardzo prędkim czasie dokonali. Oprócz tego było w R, kolegium pijarów, fundowane w 1749 r. przez Ludwika Sienickiego h. Bończa i uposażone przez niego folwarkiem Dukszty pod Wilnem, dla odległości zostającym w dzierżawie u pijarów wileńskich. Pijarzy utrzymywali w R. szkołę wyższą, która przez komisyą edukacyjną zamienioną została na podwydziałową o 3 klasach, lecz w późniejszych czasach podniesiono ją do sześciu klas. Szkoła ta pod względem doboru nauczycieli wykładał tu między innymi kś. Stanisław Jundziłł, późniejszy profesor uniwersytetu wileńskiego, wykładu nauk oraz wzorowego porządku, miała pierwszeństwo pomiędzy szkołami na Żmujdzi, zanim nie otrzymało nad nią przewagę gimnazyum w Krożach. Również i wyznanie helweckie miało w R. swój zbór, fundowany na wyniosłej górze nad rzką Izliną, o 1 w. za miastem od strony Niemokszt, w 1601 r. przez Dorotę z Mitkiewiczów Szemiotową, wdowę po Stanisławie Szemiocie, ciwunie pojurskim, kuchmistrzu lit. , bracie rodzonym Melchiora, pierwszego kasztelana żmujdzkiego. Szemiotowa uposażyła zbór ten wsiami Perkuniszki i Żołpinie, we włości widuklewskiej, oraz Dojnie, w rossieńskiej, mającemi ogółem 35 włók osiadłych i zapisała mu 200 kop gr. lit. Początkowo przy zborze utrzymywało się aż trzech duchownych, pierwszym ministrem był Benedykt Kotarski. W 1715 r. już tylko jeden się znajdował, żyjąc z roli, a w 1754 r. żadnego ministra nie było, sam zaś zbór afiliowany do kiejdańskiego. Podczas konfederacyi barskiej zbór ten został do szczętu zburzony przez szlachtę pod przewodnictwem Wojciecha Billewicza. Rossienie, niegdyś miejsce sądów tak ziemskich jako też grodzkich dla całego księstwa, zostały od 1764 r. głównem miastem pod względem juryzdykcyi sądowej połowy tylko Żmujdzi. Stany bowiem Rzpltej na sejmie koronacyjnym, na prośbę panów, dla prędszego wymiaru sprawiedliwości ustanowiły dwie t. zw. repartycye sądowe na Żmujdzi, w R. , do której należało 13 powiatów, i w Telszach, do której dołączono 15 powiatów. Przez konstytucyą z 1766 r. dodano Telszom jeszcze dwa powiaty. Akta ziemskie rossieńskie, przechowywane obecnie w centralnem archiwum w Wilnie, są najstarsze na Żmujdzi, wszakże zaczynają się dopiero od 1575 r. i do 1640 r. pisane są prawie wyłącznie po słowiańsku, podług zwyczaju przyjętego wówczas w całej Litwie. Potem aż do 1697 r. dokumenta były wpisywane do ksiąg aktowychpo polsku, lecz arynga urzędowa przy ich wprowadzaniu do akt pisała się po rusku. Od 1697 r. zaś wszystko już w polskim języku zapisywano. Skorowidz nazw geograficznych znajdujących się w 40 księgach akt odnoszących sie do XVI w. , obejmujący w sobie 9742 nomenklatur, w tej liczbie 580 nazw rzek, rzeczek i strumieni, wydał archiwista centralnego archiwum w Wilnie Jan Sprogis p. n. Geogr. słowar drewnej żomajtskoj zemli XVI stol. Wilno, 1888. W 1792 r. d. 20 marca Stanisław August nadał R. przywilej renovationis, którym zapewnia mieszczanom dziedzictwo domów i placów oraz podległość tylko magistratowi, z a

Rossienie