r. został panem Kijowa, a kraje te odżyły na nowo, widzimy że tenże wielkorządca kijowski Jerzemu Połowcowi ze Skwira, synowi Iwantego, a wnukowi wyżej wzmiankowanego Romana, potwierdza posiadanie oddziału przodkowskiego skwirskiego na rzece Rsi Rosi, Rastawicy i Kamienicy, który też zwano i Połowieczczyzną. Zaledwie atoli życie nowe budzić się zaczęło, gdy w 1399 r. po bitwie pod Worskłą i w 1416 r. ordy Edygi i Timur Kułtuka znowu Kijowszczyznę wyniszczyły do ostatniego, tak że Olelko Włodymirowicz 1443 1455 musiał Michałowi ze Skwira Połowcowi powtórnie potwierdzić posiadanie ojczyzny jego, bardzo spustosząłej od nieprzyjaciół naszych Opis pow. wasylkowskiego, str. 34 35. Za życia tegoż Michała Połowca burza najezdnicza za Mendligireja 1482 znowu kraj ten w doszczętne obróciła pustkowie. Michał zostawił syna Jacka i córkę Oksenię. Jacek umarł w 1536 r. , zostawiwszy syna Damiana w niewoli tatarskiej i małoletnich syna Temionka i córkę Owdotią. Ale to potomstwo jego rychło wymarło, a spadkobiercą całej fortuny Połowców został Iwan Niemirycz. Ten atoli wyrzekł się dóbr pustych, zostających w okolicy upośledzonej, zniszczonej do szczętu, tak, że już w 1547 r. posiadłość po Połowcach, ile że już niczyjej; własności nie podległa, przeszła w ręce sąsiednich mieszczan białocerkiewskish ob. przywilej Zygmunta III wydany mieszczanom białocerk. w 1547 r. w Opisie pow. wasylkowskiego, str. 91. Żaden z królów polskich nie przyczynił się tak skutecznie do zasiedlenia Ukrainy, jak Zygmunt III. To też w uniwersale swoim na obiorcze sejmiki z r. 1607 tak się wyrażał lecz napróżno w tych rozległych pustyniach zamki budować się będą, jeżeli potrzebne nie zaprowadzą się osady, jeżeli ludziom rycerskiego stanu niemające właścicieli stepy prawem dziedzicznem nie rozdadzą się, aby ci z włosciany swymi zamków tych strzegli i zagony tatarskie powstrzymywali Niemcewicz, Dzieje panow. Zygmunta III, t. II, str. 137. Jakoż za tego króla kolonizacya znaczne zrobiła postępy na Ukrainie; rzucił on życie na oddaleńsze jej krańce. Dla rychlejszego osiedlenia kraju król ten, z królewszczyzn większych powydzielał mniejsze, i tak z rozległego a pustego obszaru należącego niegdyś do Połowców a wchłoniętego później do Białej cerkwi, utworzył on jakby odrębne terytoryum, które dał w 1591 r. za krwawe zasługi Mikołajowi Ruźyńskiemu, ale ten zapewne wkrótce umarł, gdyż widzimy, źe w 1592 r. żona jego Elżbieta ze Służyńskich otrzymuje od króla prawo na odstąpienie tych dóbr królewskich ks. Kirykowi Ruźyńskiemu, który pierwszy wznawia tu osiadłość i R. zaopatruje w obronny zameczek. W 1601 r. otrzymuje R. , Skwirę, Czerniawkę i Żydowce od króla jako mensae regiae Paweł Piaskowski, który następnie za konsensem też królewskim odstępuje znów te dobra ks. Romanowi Ruźyńskiemu. Podczas walnego napadu Tatarów na tę okolicę w r. 1655, tak Skwira jak i R. bardzo ucierpiały. Roman Rużyński umarł w 1610 r. na wyprawie moskiewskiej w Wołoku i ststwo romanowskie przeszło w posiadanie żony jego Zofii z Korapczyjowskich. Lustracya z 1616 r. tak się wyraża o tem ststwie Romanów mczko, dzierżawcą jego Ks. Jejmość Romanowa Rużyńska prawem dożywotniem, które niedawno roku przeszłego ze wsiami przez Tatary jest spustoszone. Jest w nim osiadłych ludzi Nr. 52, czynsze przed spustoszeniem tatarskiem różne płacili; tych co dawali po gr. 10 jest 30, tych co po gr. 6 a niektórzy też po 4 ostatek, ale teraz dla spustoszenia przez Tatary nic nie dają. Inszych podatków nie dawali. Arenda młynów i karczmy prócz trzeciej miary młynarskiej czyni na rok fl. 150. Na tymże gruncie są Kołodeski, także BernawaBłoto, uroczysko natenczas puste. Staw jeden nowo kosztem Jejmości zbudowany, ten, iż mu spust nie był, respektując na koszt, nie kładzie się natenczas. Summa prowentu mczka tego fl. 150. Jako należące do ststwa wymienione są wsi Czerniawka al. Hrytkowce, Żydowce al. Matwiowicze, Stawiszcze, Hirsiki, Koszlaki, Skwir horodyszczę, Buki, Struków założone w 1615 r. Z tych w Czarniawce osiadłość było Nr. 30, w Żydowcach Nr. 26, w Stawiszczach Nr. 22, w Hirsikach Nr. 10, w Koszlakach po napadzie tatarskim jeden chłop tylko został; Skwir horodyszczę rok temu osiadłe, osiadłość 30; Buki przez Tatarów zniszczone; Stroków Nr. 30 bojarowie ci wszyscy na posłudze pańskiej; podatków nie dają. Za dzierżawy ststwa przez ks. Rużyńska, zamek w R. stał na wzgórku mówi lustracya z 1622 r. przy stawie postawiony, rowem i wałem okopany, palami dębowemi. ostawiony; w nim stajnia niemała, brama jedna drewniana; baszta wysoka dębowa; izdeb białych 4; pielcarnia jedna; okna ma prawie dobre; piwnica z drzewa zrąbiona. Mczko to na samym Czarnym szlaku osiadłe, wałem i palami dębowemi otoczone. Jest w niem poddanych osiadłych Nr. 20; czynszu żadnego nie dają, względem słobody, albowiem przez obóz za nieboszczyka pana Żółkiewskiego zniesione są. Młynów; Nr. 3. Arenda czyni na rok fl. 150. Staw naznaczony na wychowanie urzędnika. Wsi, do R. należące Czarniawka al. Hrytkowo, Żydowce al. Matwij owce, Stawiszcze, Hirszyki, Kozlaki. Te wsi pierwszej lustracyi powinności swoje odda

Romanowka