os. 29, z gr. mr. 718; wś Sosnówka os. 72, z gr. mr. 1478. Była to dawna posiadłość Sa piehów, którzy wznieśli tu drewniany, piętro wy pałac, na murowanych sklepieniach 1580 r. i założyli ogród. W końcu XVIII w. ks. Teodora z Jabłonowskich Sapieżyna z synem Aleksandrem sprzedała te dobra Malskim. Błażej Malski wystawił na dawnych sklepie niach murowaną rezydencyą, a matka żony jego Konstancy a Nowowiejska wzniosła ka plicę w stylu włoskim. Od Malskich przeszły te dobra w ręce Kraszewskich. Tu w młodo ści przebywał Józef Ignacy Kraszewski, a brat jego Kajetan, znany z prac literackich i naukowych, jest obecnym właścicielem tej pięknej siedziby. Ogród przechował jeszcze piętno włoskich ogrodów XVI w. w swym układzie. Strzyżone szpalery i niebotycz ne świerki są jego główną ozdobą. Za sługą obecnego posiadacza jest utworze nie obserwatoryum i bogatego księgozbioru. Obserwatoryum astronomiczne urządzone w r. 1857 posiada wielki refraktor Steinheila z Monachium, lunety i instrumenta Star kego i Ploessla z Wiednia, Leverboursa z Paryża, Mortiusa z Berlina itd. , zbiór na rzędzi do obserwacyi meteorologicznych. Bi blioteka liczy około 10. 000 tomów z działu nauk przyrodzonych, fizyki, literatury, historyi. Jest tu prawie kompletny zbiór herbarzy, wiele kronik, rzadkich druków, dokumentów, i oddzielny zbiór autografów, zebrany stara niem Bogusława Kraszewskiego, syna Kaje tana. Zbiór oryginalnych współczesnych por tretów z XVI, XVII i XVIII w. obejmuje przeszło 80 rzadkich i ciekawych wizerunków, między innemi Bony, Batorego, Czarnieckie go, Krzysztofa Radziwiłła i jego żony Sobieskiej, Karola Radziwiłła panie kochanku, Stanisława Jabłonowskiego, Kazimierza Pu łaskiego, księdza Marka, Bohdana Chmielnicgo, generała Madalińskiego, Adama Ponińskiego Bacciarelli, Fryderylca Augusta Vo gel i bardzo wiele innych zasługujących na uwagę. W kaplicy znajduje się kielich pię knej roboty z XVII w. , oraz krucyfiks heba nowy z figurką z kości słoniowej, nadzwyczaj piękny, przywieziony z Saiagossy przez je dnego z legionistów. Opis R. mieszczą Kło sy Nr 578 z 1876 r. , fPrzyroda i Prze mysł 1880 Nr 13, Złota Księga Źychlińskiego I, 100. R. gmina graniczy z gm. Ho rodyszcze, Opole i Wyryki, ma 3705 mk. i 2442 mr. obszaru, urząd gm. we wsi Sosnow ce, s. gm. okr. I i st. pocz. w os. Wisznice. W skład gm. wchodzą Aleksandrowo, Chmielita, Czeputki, Dąbrowo, Dybów, Lipinki, Motwica, Perechod, Pohoryle, Romanów, Rozwadówka, Rzeszczynka, Sapiehów, Sosnów ka, Wygnanka i Żuławy. Br, Ch. Słownik Geograficzny T. IX. Zeezyt 106. Romanów 1. odludny zaśc. nad rzką Be reżnicą, pow. borysowski, w 1 okr, pol. chołopienickim, gm. Zaczyste. 2. R. al. Romanowo, mko nad rzeką Wuswą, lew. dopł. Morocza, pow. słucki, w 3 okr. pol. kopylskim, o 23 w. od Słucka, przy gośc. ze Słucka do mka Cimkowicz i Nieświeża, ma około 130 osad, zamieszkałych przeważnie przez żydów. Dwie cerkwie św. Mikołaja i św. Jerzego, za rząd gminny, szkółka ludowa. Gmina roma nowska składa się z 9 okręgów starostw wiejskich, ma 751 osad, zamieszkałych przez 3834 włościan pł. męz. , nadzielonych 10. 550 dzies, ziemi. Miejscowość równa, dość leśna, grunta urodzajne, łąki dobre, Mko R. w 1600 r. jako wiano ks. Zofii Olelkiewiczówny prze szło w dom ks. Radziwiłłów, obecnie należy do dóbr Dochtorowice, spadkobierców ks. Wittgensteina. 3. R. , Romanowo, wś i dobra, pow. rossieński, gm. i par. Rossienie, o 4 i 5 w. od Rossień; własność Poloneza. 4. R. , ob. Romanowo, AL Jel. Romanów 1. w dokum. Romanowo, wś nad rzką Konopelką, pow. łucki, okr. pol. Rożyszcze, gm. Romanów, na pograniczu pow. dubieńskiego, o 22 w. na wschód od Łucka, 10 w. od Ołyki. W połowie XVI w. wraz z Worotniowem należała do Piotra Kiszki al. Kiszczyca. W 1860 r. własność sukcesorów Aleksandra Koźuchowskiego. Do dóbr romanowskich należą wsi Kleczanie, Kotów, Werchówka, Worotniów i Żwirów. Liczne wzmianki o R. znajdują się w dokum. ogłoszonych przez Kijowską arch. komisyę. 2. R. , dawna nazwa mka Kołki, w pow. łuckim ob. t. IV, 273. 3. R. , w dokum. Romanów Wielki, mko nad rzką Lesną, pow. nowogradwołyński, przy trakcie z Połonnego do Żytomierza, o 60 w. na płd. wschód od Nowogrodu Wołyńskiego i o tyleż od Żytomierza odległe, ma 141 dm. , 818 dusz rewiz. włościan, nadzielonych 1920 dzies. ziemi. Posiada zarząd gminny, cerkiew, dom modlitwy żydowski, aptekę, st. pocz. konną do przewozu urzędników, gorzelnię i smolarnię. Była tu filia parafii katol. Cudnów. Jeszcze w 1850 r. była w R. szkoła głuchoniemych. Od 1817 do 1821 r. istniało tu gimnazyum, utrzymywane przez jezuitów wiadomość o tych szkołach podał Miesięcznik połocki z 1818 r. . Nadto był tu klasztor wizytek, z pensyonatem dla panien szlacheckiego rodu. Dawniej w R. był wspaniały pałac, przeszło ze stu pokojów składający się, w którym znajdowała się kaplica, bogate zbiory obrazów, rzeźb, starożytności, biurko darowane przez Maryę Antoninę cesarzowej Katarzynie II, ogromnej ceny łoże tejże cesarzowej, prześliczne stoły mozajkowe, malachitowe i inne. Zbiory te przez znawców ocenione były przeszło na milion rubli. Przy pałacu był 46

Romanów

Romanów