dających po 20 fl. W 1772 r. majętność wdowy po wolnym sołtysie Pfahl obejmowała 3 włóki i prawo do emfiteutycznej włóki w Rogozinku; taksa wynosiła 6000 fl. ; konie oszacowano na 366 fl. , woły i krowy na 524 fi. , owce na 261 fl. , świnie na 106 fl. Wypożyczonych było 3439 fl. , w gotówce 4320 fl. Dzieci było 4; matka zobowiązała się każdemu synowi dać 150 fl. posagu; każdej córce na 2 pary sukien, także 150 fl. , pościel na 4 łóżka a 16 fl. 12 gr. , 2 powłoki w wartości 13 fl, to wszystko oprócz działu dziedzicznego, na każdego prawnie przypadającego; wreszcie przyrzekła każdej córce wyprawić wesele za 100 fl. Boku 1792 zostało tutejsze wolne sołectwo sprzedane rotmistrzowi von Yorry; obszaru było 5 włók; za to i za wysiew i inwentarz zapłacono 10, 830 fl. Wysiew wynosił 28 korcy pszenicy, 63 żyta, 4 jarki, 24 jęczmienia, 50 owsa, 5 grochu, 5 tatarki, 1 lnu, a dla ludzi 7 1 2 k. żyta, 1 jęczm. , 1 1 2 owsa, 1 lnu, 1 grochu. Inwentarz składały 4 konie, 8 wołów, 3 krowy, 14 świń, 4 stare gęsi, 1 gąsior, 15 gąsiąt, 50 starych owiec, 50 jagniąt, 13 starych i 22 młodych skopów, 3 stare i 2 młode barany, 10 jarlaków, 2 pługi, 4 radła, 4 brony z drewnianemi i 2 z żelazncmi zębami, 1 wóz kuty czterokonny i t. d. W 1829 r. było w R. 2 wolnych sołtysów, każdy na 4 włók. , karczma dziedziczna na 2 włok. i 32 gburów na 39 włók. , którzy za pastwiska w Rogozinku płacili 177 tal. 5 sbr. fen. czynszu. Uwłaszczenie nastąpiło tu r. 1831. Obszar R. z nadmiarkiem Piątkiem wyniósł wtedy 43 włók, czynił 351 tal. 12 sbr. fen. Według topografii Goldbecka z r. 1789 liczyło R. i folw. Niedziela wówczas 54 dymów ob. Gesch. d. Grauden. Kr. v. Froehlich, str. 277 281. 2. R. Zamek, Zamek Rogoziński, niem. SchlossRoggenhausen domena fiskalna, pow. grudziądzki, st. p. Rogozińskie Podzamcze, par. kat. Rogoźno, 1 4 mili dl. Ma 494 95 ha roli or. i ogr. , 48 10 łąk, 72 33 lasu i past. , 12 57 nieuż. , 7 69 wody, razem 635 64 ha; czysty dochód wynosi około 9200 mrk; gorzelnia, sprzedaż masła i hodowla bydła i owiec. Dzierżawca t. Kries. R. 1885 wydzierżawiono tę domenę za 14, 183 mrk. W 1868 r. było na zamku i przedzamczu 42 bud. , 14 dm. , 276 mk. , 213 kat, 52 ew. ; 1885 r. 20 dm. , 244 mk. Zamek rogoziński, dziś tylko w niektórych częściach zachowany, stał na stromej wyniosłości, wznies. 150 stóp nad okolicę, przy ujściu Jardęgi do Osy. Stoki góry opadają z trzech stron, miejscami prostopadle, tylko od zachodu jest wolny przystęp. Płaszczyzna tej wyniosłości ma 200 stóp dług. i do 80 stóp szer. Z pozostałych ruin można wnioskować, że zamek był okazałą budowlą. Hartknoch Altes u. Neues PreusRog sen 1684, str. 412 pisze R. ist Tor Zeiten ein treffliches Schloss gewesen und man muss noch heutiges Tages durch 7 Thore hindurch, ehe man recht ins Schloss kommet. Wzmianka o 7 bramach tłumaczy się w ten sposób, że na podzamczu, na moście zwodowym i w dużej wieży były podwójne bramy na zewnątrz i wewnątrz, a do właściwego zamku prowadziła także brama. Najlepiej zachowała się zdaleka widzialna wielka wieża czworoboczna, wzbijająca się na 80 stóp. Oprócz niej istnieje jeszcze inna okrągła wieża, 34 st. wysoka. Szczegółowy opis zamku jako i plan sytuacyjny podał Toeppon w Zeitschr. d. Westpreus. Gesch. Ver. 1882, zeszyt VII, str. 64 68. Zamek ten zbudowali Krzyżacy celem zabezpieczenia sobie jedynego przejścia przez Osę pod Słupem do Pomezanii. W tymże celu wzniesiono warownie w Białochowie i Łasinie. Już w 1285 r. musiał istnieć tu gród warowny, bo napotykamy tu komtura. Od 1333 do 1454 r. zaś siedzieli tu tylko wójtowie. Granice wójtowstwa rogozińskiego ciągnęły się po obu stronach Osy, między bisk. pomezańskiem a komturstwem grudziądzkiem, pokrzywnickiem i radzyńskiem. Zamek wieldządzki Welsas z kilku miejscowościami należał do niego, zdaje się po zamianie komturstwa na wójtowstwo. Dawniej tworzyły te ostatnie osobne komturstwo. Po 1416 r. i komturstwo pokrzywnickie zwinięto, połączono z rogozińskiem Toeppen, Hist. comp. Geogr. , str. 172; Zeitsch. d. Westpr. Gesch. Ver. , 1886; mapa G. Henkla i Froehlicha; Gesch. d. Graudenzer Kr. , str. 276. Niektóre na lewym brzegu Wisły położone miejscowości, jak Bratwin, Zajączkowo i Czaple pow. świecki, należały do wójtowstwa rogozińskiego. Komturami byli Wynandus 1285 r. 12 marca, Arnold T. Kropf 1285 r. 25 paźdz. , Sieghard v. Schwarzburg 1290, Henryk v. Wedersberg 1291, Henryk v. Oberlingen 1291 r. 17 czerw. , Sigismund v. Schwarzburg 1300, Eiger v. Hohenstein 1301 1302, Ulrich 1306 13, Henryk Goldel 1314 15, Mikołaj 1326. Wójtowie Fryderyk v. Spira 1333, Dyteryk 1336, Ludolph 1336, Fryderyk v. Spira 1339, Jan 1342 43, Jan Wicholz Wyscholz 1357 1366, Jan Tristram Christyan 1366 69, Gottfried v. Bukin Bucken 1370 76, Henryk v. Rennenberg 1376 1382, Jan Marschalk V. Froburg 1382, Adolf v. Vyrmynne 1383 88, Henryk T. Harder 1388 90, Jan Marschalk v. Froburg 1390 91, Erwin v. Kruftele 1392 93, Paweł Rulmann v. Dademberg 1393 1404, Jan v. d. Dollen Dolle 1404 1407, Fryderyk Y. Wenden 1407 10, poległ w bitwie pod Grunwaldem, Hermann Lewe Loewe 1411, Leopold y. Reitenbach 1412 1414, Henryk Schabe Schaeven 1414 15,

Rogoźno

Rog