ny wodne prod. 19, 194 rs. , dwa wiatraki prod. 4956 rs. , olejarnia prod. 1440 rs. , garbarnia prod. 2300 rs. , cegielnia prod. 165 rs. . Miasto w obecnym stanie i na obeenem miejscu zabudowało się dopiero od 1824 r. a głównie od 1861 r. , po spaleniu się dzielnicy żydowskiej nad rzką Rylską i przeniesieniu się żydów do środka miasta w 1862 r. Obecnie składa się z 284 posesyi i zabudowań 64 mur. , 160 pustych placów; ma 6485 mk. 1887 r. , w tej liczbie 3214 katol, 40 prawosł. , 184 protest. , 3046 żyd. W 1827 r. było 256 dm. 5 3189 mk. Posiadłości miejskie stanowią fol. Fawory, fol. szpitala św. Trójcy, przysiółki Pasieka pod Głuchówkiem, Pasieka pod Wałowicami, Przy Wilczyńskiej drodze. Nadzieja i Skoczydół; wsi Chrusty, Osada Dolna z młynem i Podkonice. Ogólny obszar ziemi miejskiej 3831 mr. , w tem 3316 ornej, 598 lasów, 326 ziemi włośc, 227 mr. szpitala św. Trójcy. U. , podobnie jak Piotrków i Radomsk, leży w zagłębieniu śród wyżyny wznoszącej się od południa i zachodu. Zagłębienie to jest zbiornikiem wód okolicznego płaskowzgórza, ztąd prócz zbiegających się rzek Rawki i Rylska, znajdują się tu obszerne stawy, zasilane wodami Rawki. Nazwisko miasta, będące zarazem mianem herbu a zapewne i starego zawołania rodowego, wskazuje, iż osada zawdzięcza zapewne swój początek Rawitom, których działalność kolonizatorska rozciągała się daleko na wschód północny po Wieprz i Tyśmienicę. Wś Stara Rawa w pow. skierniewickim, około 14 w. na północ od miasta R. , także nad rz. Rawką położona, może służyć za ślad kierunku w jakim się oni posuwali, a zapomniane miasteczko Rawa Lubartowska i Rawa Ruska mogą być pamiątkami rozszerzania się Rawitów na wschodnich obszarach. Przy pierwotnej osadzie, którą była dzisiejsza Stara Rawa, istniał gród książęcy a przynajmniej dwór myśliwski, czego pamiątką jest nazwa pobliskiej wsi Psary. Kiedy gród książęcy przeniesiono do Nowej Rawy niewiadomo i ztąd trudno odgadnąć o ile dawniejsze świadectwa dziejowe odnoszą się do Starej a o ile do Nowej Rawy. Dzieje, Pierwszy raz w dokumentach występuje R. jako miejsce urodzenia jednego ze świadków aktu z 1249 r. Marcina, S3ma Jana niegdyś z R. Kod. Maz. , 14; Rzysz. , II, str. 66 oraz Jana, kanonika błońskiego z 1261 r. Istniała już zapewne w końcu poprzedniego XII wieku. Zdaje się że osada ta w lesistej, nieludnej okolicy małe miała znaczenie, ztąd w czasie napadu Prusaków 1263 r. na kasztelanią łowicką i liczne wsie w okolicy, które uległy rzezi i pożarom, jedyny zamek płocki uważany był za osłonę Mazowsza Mon, Hist. , II, 588. Na początku XIV w. 1313 jest już kasztelan rawskie a więc istniał juz gród w R, która staje się Ktolicą księstwa odrębnego, wydzielonego z ziemi czerskiej. Chwilowo zabrana przez Kazimierza W. , w obawie, by Ziemowit III za przykładem Wańka, swego stryja ks. na Płocku, nie złożył hołdu Czechom, 1355 r. wróciła z zamkiem do Ziemowita z nadania tego króla Kod. Maz. , 69; Dług. , IX, 251. W 1374 r. już jest Stara i Nowa R. Kod, Wlkp. , Nr. 1697, pierwsza gdzie wieś Stara R. z dworami w obu ksiąźęcemi. Wszakże wyraźnie odróżniające się miejscowości co do fundacyi pobożnych, dostatceznie w dziejach się nie wyosobniają. Dla tego też nic można rozstrzygnąć w której R. Ziemowit II bawił 1313, 1317 r. , biorąc tytuł księcia wiskicgo, a 1350, 1353 i 1377 Ziemowit III, jako książę rawski. Przed 1382 r. więziona in była przez męża Eufemia, księżniczka ziembicka, jako podejrzana niesłusznie, za syna wspólnego Henryka, który w ukryciu pod R. się chował, gdy matkę ojciec kazał udusić za mniemane cudzołóztwo Mon. Hist. , II, 693. Dało to treść, jako okazali Koźmian i Elzenberg, Winter Tale Szekspira. Ziemowit IV dziedzic rawskiego od działów 1379 Kod. Maz. , posiadał obie R. Jedna z nich uległa spustoszeniu od wojsk Zygmunta margr. brandenb. i pana Polski 1383 Mon. Hist. , II, 748. Przed 1400 r. musiała mieć prawo niemieckie, bo tego roku służyła R. za wzór lokacyi Pobiednej. Zapewne też do Nowej R. 1385 r. kazał Ziemowit IV przywieść 10, 000 kop gr. prags. będących od korony sumą wykupową za posag, i w niej też z ich odbioru kwitował 26 maja 1389 r. podkanc. Klemensa z Moskarzewa i Hinczka z Przemankowa, podskarbiego Rżysz. , II, 765 i 809. W 1415 był Ziemowit IV w Starej R. i wspomina o prawie niemieckiem, civitatis Ravensis Kod. Maz. , II, n. 1. O Ziemowicie V, jego synu wiemy, że zmarł 1442 w Nowym Dworze pod Starą R. a pochowany jest w R. Nowej Mon. Hist. , III, 123. Ten to Ziemowit syn Ziemowitowy 1436 nadał miastu pobór wszech czynszów od rzemiosł, rezerwując część to jest 80 grzyw, i 100 spondów owsa, do zamku, co wynosiło 1616 r. 80 flor. gotówką i 200 fl. za owies Lustr. 1616 r. . Star. Pol. W 1449 r. Władysław, trzeci brat Ziemowita IV zostaje przy Rawie Ruskiej i Bełzie; w 1450 r. syn tegoż Władysław II miał pod Rawą apud Ravam w Nowym Dworze umrzeć, otruty przez Gotarda z Rybna, kasztel. sochaczews. , ale pochowany w Płocku Dług. , XVII, 340 1462 r. Tegoż roku, wcielenie księstwa przez króla Kazimierza III odbyło się w miasteczku in oppido R. , przyczem zwolnił je od podwód i nadał prawo chełmińskie Cod. epist.

Rawa