miastem i hrabstwem zarządzali gubernatorowie, a na zamku aż do końca XVIII w. odbywały się roczki podkomorskie i nawet powiatowe. Sanguszkowie mieli piękną rezydencyą w pobliżu miasteczka. Od 1750 r. do 1781 władał R. ks. Józef Paulin Sanguszko, w marszałek litewski. Zostawił on syna Romana z Anny Centnerówny, zmarłego w bezżeństwie. W 1792 r. gubernatorem rakowskim był niejaki Józef Szyszkowski, człowiek widocznie nieuczciwy, bo się w tym czasie toczyły w kryminale sprawy o wspólnictwo jego ze złodziejami mińskimi, którym dopomagał w przemycaniu kradzionych rzeczy. Fundowani w 1686 r. przez Konstancyą Teodorę z Sapiehów, żonę ks. Hieronima Sanguszki, dominikanie, mieli tu nie wielki klasztorek. Klasztor p. w. św. Ducha zgorzał w 1742 r. Za przeorstwa ks. Wołodkowicza i ze składek znowu został odbudowany ob. Pamiętnik Matuszewicza, II, 9. Po 1835 r. dominikanie zostali skasowani a kościół zamieniony na parafialny. Obecny kościół drewniany, zbudowany został w 1824 r. przez bractwo Rożańca św. Par. katol. , dekanatu mińskiego, ma 7707 wiernych; kaplice cmentarna w R. , w Kijowcu, Borzdyniu, Tupalszczyźnie, Zaniewszczyźnie i Wołmie. Bo plebanii należy z dawnych zapisów pod pobliską wsią Kuczkuny kawał gruntu. Od kilku lat parafią zarządza światły i zacny kapłan kś, Eustachy Karpowicz, a w drugiej ćwierci bieżącego stulecia był tu długo na probostwie sławny kaznodzieja Wiktor Malewicz, zmarły w Horodyszczu gub. penzeńskiej na początku 1887 r. Cerkiew p. w. Przemienienia była tu od dawna. W 1702 r. Kazimierz Sanguszko, wojewoda miński, fundował przy niej klasztor bazylianów, uposażając mnichów zapisem wsi Kuczynka Kuczkuny i 300 złot. rocznie na miasteczku Rakowie. Benefaktorami, oprócz Sanguszków, byli Macewiczowie, Sudakiewiczowie i Zajarscy. Monaster został zamknięty w 1839 r. Cerkiew wtedy zrobiono parochialną a wioskę w 1842 r. wzięto na skarb. Przy monasterze istniały znaczna biblioteka dziś rozproszona, archiwum istnieje teraz, bractwo św. Anny i szpital. Na rzecz dwóch ostatnich instytucyi zapisał w 1794 r. Dominik Zajarski, ststa janowski, 5850 złp. Z przeorów klasztoru bazyliańskiego w R. odznaczali się zacnością i nauką Adryan Pańkowski 1735, Joachim Obuch 1790 99, Tymoteusz Trzaskowski 1800, Bohuszewicz 1803 5, Antoni Przycieski 1806, Włodzimierz Trzeciakowski 180816, Julian Bohdanowicz 1820; ostatnim był Wołonczewski. Obecnie parafia prawosławna liczy około 2500 dusz; kaplice w pobliżu Rakowa p. w. Podniesienia Krzyża z r. 1737, z obrazem N. M. P. przez metropolitę unickiego Atanazego Szeptyckiego za cudowny przyznanym; w Rakowie, na cmentarzu; w Wielkiem Siole z 1823 r. ; w Pereżyrach; w Girowiczach; w Duszkowie, na cmentarzu, i filia w Wyhoniczach z 1773 r. , fundacyi Matuszewiczów, z nadaniem przez nich w 1780 r. 3ch włók ziemi. Przy cerkwi zachowało się przytulisko dla kilku ubogich z zapisów Sanguszków, Zajarskich i in. Istniał w R. niegdyś zbór kalwiński, niewiadomo kiedy i przez kogo założony, który na początku XVIII w. nie był już w ręku kalwinów. Po drugim podziale Rzpltej 1794 r. R. został zasekwestrowany Sanguszkom i oddany przez cesarzowę Katarzynę II wraz z dobrami Ilia obecnie w powiecie wilejskim hr. Mikołajowi Sołtykowowi, feldmarszałkowi wojsk ruskich. Po odziedziczeniu przez Sołtykowa dóbr rakowskich, Tomasz Świętorzecki, podstoli mścisławski, właściciel sąsiednich Krzywicz, wytoczył mu w 1798 r. proces o granicę zmienioną w czasie powodzi przez rzeczkę Połoczankę al. Pralnię. Obie strony dopuszczały się gwałtów, aż d. 21 marca 1800 r. zawarto ugodę, na mocy której Świętorzecki zrzekł się protekcyi do łąki zagarniętej mm przez nowe koryto rzeczki, rakowskie zaś dominium ustąpiło na rzecz Krzywicz młyn zwany Borek, wraz z groblą na rzeczce Wisnozie. Nie długo jednak R. zostawał w ręku Sołtykowa, sprzedał bowiem w 1804 r. R, wraz z Ilią Wawrzyńcowi Zdziechowskiemu, po 120 rubli za każdą duszę rewizką. Zdziechowski odprzedawszy Ilią w 1806 r. Józefowi Wołodkowiczowi, marszałkowi mińskiemu, R. zatrzymał przy sobie; odtąd czwarte już pokolenie Zdziechowskich włada nim. Tu się urodził około 1860 r. Maryan Zdziechowski, filolog i publicysta. Dobra R. z folw. Pomorszczyzna, bardzo porządnie administrowane przez Edmunda Zdziechowskiego, posiadają grunta w kulturze; młyny, gorzelnia, tartak, arendy i propinacya w miasteczku przynoszą znaczny dochód; lasu i łąk dostatek; ogrodnictwo w rozwoju. Miasteczko posiada przeszło 200 dm. i około 3000 mk. , przeważnie żydów, którzy się trudnią drobnym handlem, uprawą warzyw i wyrobem machin rolniczych, mianowicie sieczkarni, młynków, wialni i młocarni. Wyroby te mają zbyt nie tylko w okolicy, lecz rozchodzą się nawet do gubernii pskowskiej, petersburskiej i in. , a obrót roczny tego przemysłu wynosi do 40, 000 rubli. Początek onego datuje się od 1843 r. Mieszczanie chrześcianie zajmują się rolnictwem, handlem wieprzowiny i rozmaitemi rzemiosłami, przeważnie garncarstwem. Naczynia polewane tutejsze są poszukiwane przez lud nawet dalszych okolic. W miasteczku jest synagoga żydowska i kilka domów modlitwy.

Raków