wiodzi, sprawił szyki i ruszył pod stolicę przy końcu października. Jakub Sieniński, syn wzmiankowanego Jana, przyjąwszy wyznanie aryańskie, założył 1602 r. i uposażył szkołę; ta osadzona będąc biegłymi mistrzami, wabiła młodzież nietylko aryańską ale ewangielicką i katolicką, tak dalece, iż liczba uczniów wzrosła do tysiąca, między którymi bywało po 300 szlacheckiej młodzi. Leszczyńscy, Braniccy, Tarłowie, Niezabitowscy i inni pobierali nauki; każdy zaś musiał się przykładać do jakiegoś rzemiosła. Nauczyciele i rektorzy, głośni nauką i przez piśmienne prace, byli Osterodus, Piotr Statorius, Volkelius, Smalzius, Twardochlebowski, trzej Lubienieccy, Stoińscy, Crellius, Jonas Schlichtingius, Piotr Morszkowski, Jerzy Manlius, Paweł Grokierus, Marcin Ruarus, Jerzy Nigrinus, Joachim i Waw. Stegmann. Uczone zakłady tutejsze, w kwitnącym będące stanie, zjednały sobie imię Aten Sarmackich, Athenae Sarmaticae. R. 1606 podczas rokoszu Zebrzydowskiego, wiele ucierpiało miasto, zwłaszcza że i Sieniński podniósł był oręż przeciw królowi; mieszkańcy obawiając się zemsty, opuścili chwilowo swe siedziby. Obalenie i zelżenie 1638 r. przez młodzież aryańską krzyża, za miastem stojącego, stało się przyczyną upadku R. Gdy przyszła o tem wiadomość w czasie sejmu, naznaczono komisarzów jednego senatora, dwóch z izby poselskiej na czynienie inkwizycyi na miejscu. Dnia 19 kwietnia dekret ferowano aby Sieniński przysiągł zwyczajem katol, że nigdy nie wiedział, ani kazał figury Chrystusa rujnować; szkoły na wieczne czasy są zniesione pod karą 10, 000 czerw. zł. , toties quoties do skarbu wniesienia na czyjąkolwiek instancyą. Ubolewając nad tem zdarzeniem Sandius, mówił post hos casus, Racovia adeo decrevit, ut tantum nil remaneat, nisi magni nominis umbra. Aleksandra z Sienińskich, wdowa po Wiszowatym, odziedziczyła R. , a przeszedłszy na łono kośc. katol. , czynnie zajęła się wyrugowaniem do szczętu aryanów; domy od wynoszących się za bezcen nabywali żydzi, wojna zaś szwedzka ostateczny zadała cios miastu. W marcu 1657 r. Kozacy z wojska Rakoczego, ks. Siedmiogrodu, w liczbie 400, zaprzątając się rabunkiem, napadnięci zostali przez podjazd polski i do jednego wycięci. Ciała ich przez dni kilkanaście leżały wśród rynku, i dopiero za nadejściem Szwedów uprzątnięte. 6. R. , wś, w 1174 i 1221 r. Rakovici, w XV w. R. major i Rakówek, pow. jędrzejowski, gm. Raków, par. Jędrzejów odl. 7 w. , posiada urząd gminny. Lud wiejski trudni się wyrobem sit. W 1827 r. było 28 dm. , 268 mk. Nadany w 1153 r. Kod. Małop. , II, 1, 8, 11, 20 klasztorowi w Brzeźnicy Jędrzejowie. W XV w. wś R. major, w par. Jędrzejów, należąca do opactwa jędrzejowskiego, miała łany km. , karczmę, zagr. , folwark i młyn, z których dziesięcinę snopową i konopną dawano klasztorowi. Prócz tego klasztor pobierał z łanów kmiecych jaja, sery, osep, powabę Długosz, L. B. , II, 71, i III, 364. W 1490 r. istniał Rakówek w par. Imielno Jemielno. W r. 1581 wś R. , w pow. ksiązkim, własność opactwa jędrzejowskiego, miała 6 łan. km. , 3 zagr. z rolą, 3 kom. z byd. , 1 rzem. , 1 2 karczm. Pawiński, Małop. , 86, 439. W 1833 r. wś i fol. R. wchodzi w skład dóbr rządow. ekonomii Jędrzejów. R. gmina należy do s. gm. okr. I w Jędrzejowie, ma 12, 031 mr. obszaru i 3474 mk. 1867 r. . Br. Ch. Raków 1. mko i dobra nad rz. Isłocz, lewym dopływem Berezyny niemnowej, pow. miński, przy trakcie handlowym z Mińska ku Pierszajom do Wołczyna i dalej w Oszmiańskie, na piaszczystej płaszczyźnie, otoczonej malowniczemi okolicami, w 2 okr. pol. i gm. Raków, o 18 w. od st. dr. żel. lipaworomeń skiej Radoszkowicze i o 15 mil od Mińska. O przedhistorycznem osiedleniu tego miejsca świadczy dobrze zachowane horodyszcze obok dworu dziedzica, jak niemniej wielki kurhan na rozlewie rz. Isłocz i znajdywane na brzegu tej rzeki narzędzia krzemienne. Horodyszcze wśród gajów, na 18 stóp nad poziom łąk usypane, ma formę nieco wydłużonej podkowy, zwężonej od strony północnej, kędy się znajduje zagłębienie wchodowe. Długość okopiska tego wynosi 110 łokci, szerokość 50 łokci. Na południowym krańcu jego znajduje się taras z wyraźnemi szczątkami murowanego ofiarniczego ołtarza, a wnętrze całego horodyszcza obwiedzione jest wałem, powstałym z okopania tego miejsca rowem, szerokim na kroków kilkanaście, do którego sprowadzono prawdopodobnie wodę z tuż płynącej rzeki, przez co okopisko było zarazem miejscem obronnem. W czasach litewskich R. był własnością w. książąt i wchodził w skład dóbr baksztańskich. W 1465 r. oddany przez króla Kazimierza Jagiellończyka za zasługi jednemu z Kieżgajłłów. W 1550 r. ostatnia z rodu Kieżgajłłówna, wojewodzianka trocka, wniosła R. z przyległościami jako wiano Janowi Zawiszy, stście spiskiemu, zaś w pierwszej połowie XVII w. dostał się on z ręką Anny Zawiszanki, wojewodzianki witebskiej, Szymonowi Samuelowi kn. Sanguszcze, wojewodzie witebskiemu Niesiecki, VIII, 240 i X, 109, wyd. Bobrowicza. Sanguszkowie nazwawszy dobra rakowskie hrabstwem, przyjęli, nawet urzędownie, tytuł hrabiów na Rakowie, tak jak Gasztoldowie na Gieranonach, Chodkiewiczowie na Hłusku, Bychowie i Lachowiczach, Radziwiłłowie na Mirze i Kojdanowie. Za Sanguszków R. był świetny;

Raków

Raków