się, zwłaszcza w epoce gdy puszcze pokrywały powierzchnią, zbiorników stojących wód, których działanie wytworzyło rozległe pokłady torfów, dochodzące na linii działu wodnego między Tyśmienicą a Krzną do 4 sążni grubości koło Łuzek i Przegalin. Ten błotnotorfiasty obszar na 6 wiorstowej długości nieprzedstawia najmniejszego spadku. Z ogólnego obszaru powiatu, wynoszącego 291, 555 mr. Pamiat. kniżka siedl. gub. za 1887 r. podaje 251437 mr. zajmują pola orne 164, 204 mr. , łąki 33, 000 mr. , past. 47, 322 mr. , lasy 21, 251 mr. , wody, błota i nieuż. 19496 mr. , zabudowania i ogrody 6582 mr. Gleba przeważnie sapowata choć nie brak i obszarów glinkowatych, wydających pszenicę. Na suchszych, wyniosłej szych miejscach porozkładały się nieliczne lecz rozległe stosunkowo osady wiejskie. Wielka własność przeważa. Dobra Międzyrzecz Potockich mają 41, 530 mr. , Radzyń Szlubowskich 11, 268 mr. , Suchowola Kickich 5760 mr. , Milanów Uruskich 5657 mr. , Żelizna Zabiełłów 5494 mr. , Wohyń Brzozowskich 4819 mr. , Siemien, Bezwola, Branica, Kąkolewnica, Ustrzesz mają od 3000 do 4500 mr. obszary włościańskie tych dóbr nie są tu wliczone. Za to posiadłości od 500 do 2500 mr. jest zaledwie 17 w 1877 r. . W ogóle obszar większej własności 106 folw. należy do 40 właścicieli, posiadających 152, 418 mr. Z tego tylko 17 folwarków, mających 21, 393 mr. , zostaje w dzierżawie. Do włościan 149 wsi należy 124, 723 mr. , do miast i osad miejskich 14, 414 mr. Gospodarstwo rolne wymaga tu znacznych nakładów dla wydobycia plonów z opornej gleby. Dobra Ustrzesz i Przegaliny Wielkie przeprowadziły wydrenowanie. Większa część łąk i pastwisk, wydających lichą, kwaśną trawę, potrzebuje koniecznie osuszenia, które tu musi być przeprowadzone współcześnie na znacznym obszarze, W 1886 r. wysiano; 16, 320 korcy pszenicy, 35, 017 kor. żyta, 17, 148 kor. owsa, 7, 457 kor. jęczmienia, 5868 kor. gryki, 3925 kor. innych zbóż, 57, 300 kor. kartofli. Zebrano 66, 500 pszen. , 124, 530 żyta, 138, 108 owsa, 55, 927 jęczm. , 34, 308 gryki, 23, 590 innych zbóż, 543, 830 kart. i 990, 000 cent. siana. Hodowlę bydła utrudnia brak dobrej paszy. Wyróżnia się poprawnem bydłem obora w Suchowoli ks. Czetwertyńska. Ogółem jest 6405 wołów i buhai, 10, 170 krów, 6016 jałowizny i 3185 cieląt; koni jest 11, 247, z tego u właścicieli większych 2136, u włościan 8522, w miastach 589. Bez wad było 3582. Hodowla owiec rozwija się pomyślnie. Ogólna ilość poprawnych i włościańskich wynosi 70, 198. Najznakomitszą mają dobra Radzyń 4300 sztuk, inne znaczniejsze znajdują się w dobrach Ustrzesz, Branica, Suchowala, Milanów, Planta, Przegaliny, Międzyrzecz. Ogrodnictwo w dość pomyślnym stanie, dzięki wzrastającej dbałości o produkcyą owoców w ogrodach większych posiadłości i u amatorów ogrodnictwa po miastach i probostwach. Pszczolnictwo znajduje się też na drodze postępu; większa część pasiek założona w ostatnich latach, ztąd rezultaty produkcyi jeszcze nie wielkie. Jedwabnictwo na małą skalę prowadzone jest w Olszewnicy Al. Błociszewski, z produkcyą kilkunastu funtów jedwabiu rocznie. Gospodarstwo rybne jedno tylko na wielkim stawie i kilkunastu sadzawkach rozpłodowych w Siemieniu. Staw ten, mający 1200 mr. , jest zbiornikiem wód dających początek Tyśmienicy. Hodują się w nim karpie; każdy spust daje do 10, 000 rs. dochodu. Przemysł fabryczny jest właściwie gałęzią przemysłu rolniczego, gdyż polega na przerabianiu produktów rolnych w młynach, gorzelniach i małych browarach. Młyny parowe istnieją; w Międzyrzeczu 2 hr. Potockiej przerabiający 60, 000 korcy i Szym. Papierni 40, 000 kor. , pod Radzyniem Szl. Klepfisz, 40, 000 kor. , w Żeliznie wydzierżawiony, daje 150 rs. miesięcznie. Młyny wodne walcowe w Borkach, Borowem, Czechu, Rudzie, Siemieniu, wydzierżawione przez żydów od 800 do 2200 rs. , przerabiają od 2500 do 7000 kor. rocznie. Jest jeszcze 6 młynów zwykłych. Wiatraki istnieją prawie w każdej wsi a między niemi jeden tylko holenderski, walcowy pod Międzyrzeczem. Gorzelnie, w liczbie 11 Bojanówka, Branica, Kąkolewnica, Maryanka, Milanów, Olszownica, Przegaliny, Rudzieniec, Suchowola, Ustrzesz, Żelizna, przerobiły w 1886 r. 780, 000 pud. kartofli i 39, 000 pud. słodu, wyrobiły zaś 13 milionów stopni Tralesa. Przeważna część okowity idzie za granicę. Browar w Bezwoli przerabia 1690 kor. słodu, produkuje do 15, 000 antałków piwa i daje zysku czystego do 6, 000 rs. Prócz tego istnieją 4 garbarnie, jedna z obrotem rocznym do 40, 000 rs. i trzy małe, fabryka mielonej kości pod Międzyrzeczem z prod. na 4000 rs. , fabryka zapałek w Międzyrzeczu z prod. do 15, 000 rs. rocznie 80 rob. , wreszcie fabryka obsadek do piór stalowych w Międzyrzeczu 50 rob. , spalona niedawno, odbudowuje się na nowo. To ostatnie miasto, stanowiące główne ognisko handlowe i przemysłowe powiatu, posiada dwa zakłady sortowania i czyszczenia szczeciny, puchu, pierza i skórek zajęczych, sprowadzanych tu z Cesarstwa a wyprawianych ztąd po przerobieniu za granicę. Głównymi przedmiotami handlu wywozozowego są okowita, mąka, tudzież tuczne woły od 40 do 100 sztuk przy każdej gorzelni, barany i świnie. Główną linią komunikacyjną jest droga żel. warsz. terespolska, przerzynająca powiat na długości 29 w. stacya w Mię

Radzymin