wsi Kozirynek dał Jakub Iszdebsky od włók z wojtowskimi fl. 10, od zagrody bez roli gr. 4, od 2 komornic gr. 4. Summa fl. 10 gr. 8. Kazanowski Bartłomiej, sędzia łukowski uposażył parafią w 1534 r. funduszem na 4 mansyonarzów i dwu kościelnych z których jeden miał pełnić obowiązki nauczyciela, drugi zakrystyana. Reg. pobor. z 1580 wymieniają oppidum Budzin widocznie osada przyległa do Radzynia z której podsędek Kazanowski dał szosu fl. 1 gr. 18, od 2 komornic gr. 8, od 2 kół młyn. gr. 24 Pawiński, Małop. , 423. Miasto wraz z przyległymi wsiami pozostawało jako dzierżawa królewska w posiadaniu Mniszchów w końcu XVI w. Kościół paraf. w Kozirynku zostawał podobno przez lat 40 w ręku protestantów i dopiero za Stefana Batorego zwrócił go katolikom Mikołaj Mniszech. Za Jana Kazimierza posiadał je Henryk Denhoff, pułkownik królewski. Następnie zostawało w ręku Antoniego Szczuki, podkanclerzego litewskiego, po którym przeszło na Maryą z Kąckich Potocką, żonę Eustachego, gener. artyleryi litewskiej, który wzniósł tu okazały pałac w połowie XVIII w. Pałac ten dotąd istniejący składa się z głównego korpusu z dwupiętrową salą, kaplicą i rotundą ośmioboczną. Po obu skrzydłach ciągną się pawilony. Na dziedziniec pałacowy prowadzą dwie bramy z wieżami, zdobne herbami Pilawa i Brochwic, tudzież posągami przedstawiającymi Herkulesa, Tezeusza i Samsona. Ściany pałacu zdobiły portrety królów polskich naturalnej wielkości. Od Potockich dobra przeszły w 1799 r. do ks. Sapieżyny z domu Zamojskiej, która w 1831 r. odstąpiła je Szlubowskim. Kościół par. obecny wzniesiony został w 1641 r. przez Mniszchów juz na obszarze Radzynia, w miejsce dawnego istniejącego we wsi Kozirynku. Jest to budowla sklepiona w stylu włoskim. W kaplicy M. Boskiej starożytny obraz na drzewie malowany. W kościele znajduje się grobowiec marmurowy bez napisu z posągami leżącymi rycerza i niewiasty. Mają to być fundatorowie kościoła. Oficyny pałacowe już za rządu austryackiego między 1795 a 1809 r. użyte zostały na pomieszczenie władz powiatowych. R. jest miejscem urodzenia znakomitego skrzypka i kompozytora Karola Lipińskiego. Ojciec jego był tu dyrektorem pałacowej kapeli. Obecnie znajduje się w mieście kościół par. murowany, cerkiew, synagoga, szpital św. Kunegundy obecnie św. Georgia na 16 łóżek, obsługiwany od 1885 r. przez siostry czerwonego Krzyża, szkoła początkowa męzka 100 uczn. , szkoła żeńska 20 uczen. , sąd pokoju okr. I, sąd gminny okr. IV należące do zjazdu sędziów pokoju w Biały, urząd powiatowy, kasa powiatowa, urząd miejski, st. urz. pocz. i tel. , Słownik Geograficzny T. IX. Zeszyt 103. 241 dm, 26 murow. , 8 ulic, 2 place, 4471 mk. 1513 katol. , 45 prawosł. , 2790 żydów. Do mieszczan należy 2796 mr. ziemi. Miasto przedstawia się ubogo. Domy parterowe 3 o piętrze, oświetlenie skąpe kilku latarniami naftowemi, bruki zaniedbane. Jedyną fabryką Jest mały zakład wyrabiający narzędzia rolnicze i młyn parowy pod miastem. Głównym artykułem handlu mąka. Ozdobą miasta jest starannie utrzymywany kościół nowe okna kolorowe, malowane, rzeźbione piękne stalle, posadzka marmurowa, nowe ołtarze i organy, tudzież piękny park i pałac dziedziców dóbr. R. par. , dek. radzyński, ma 7878 dusz. Opis R. podał Tyg. Ilust. z 1860 r. II, 537. Dobra Radzyń składały się w 1886 r. z fol. Kozirynek al. Gubernia, Maryniu, Adamki z awulsem Biała, nomenkl. Feliksówka, Radoryż, Gradowiec, Skrzynka, attyn. Oprawy, rozl. mr. 4535 fol. Kozirynek al. Gubernia gr. or. i ogr. 632, łąk mr. 173, pastw. mr. 2, lasu mr. 185, nieuż. mr. 50; bud. mur. 11, z drzewa 17; płodozmian 8polowy; fol. Maryniu gr. or. i ogr. mr. 609, łąk mr. 25, pastw. mr. 9, lasu mr. 104, nieuż. mr. 20; bud. mur. 5, z drzewa 5; płodozmian 9polowy; fol. Adamki z awulsem Biała gr. or. i ogr. mr. 677, łąk mr. 180, past. mr. 2, lasu mr. 1740, nieuż. mr. 54; bud. mur. 3, z drzewa 20; płodozmian 4 i 7polowy; las nieurządzony. W skład dóbr wchodziły poprzednio Miasto R. , os. 446 z gr. mr. 2404; wś Kostunin al. Głubne os. 17, z gr. mr. 41; wś Jaśki os. 8, z gr. mr. 5; wś Rabsztyn os. 7, z gr. mr. 8; wś Ruda os. 4. z gr. mr. 15; wś Olszewnica os. 27, z gr. mr. 561; wś Płudy os. 19, z gr. mr. 731; wś Białki os. 36, z gr. mr. 801; wś Biała os. 50, z gr. mr. 1172; wś Kozirynek os. 33, z gr. mr. 281; wś Zabiele os. 20, z gr. mr. 352; wś Wola Chomejska os. 31, z gr. mr. 621. Radzyński powiat gub. siedleckiej, utworzony w 1867 r. z 16 gmin dawniejszego powiatu t. n. z drugiej połowy powstał włodawski, ma 29, 21 mil kwadr. 143436 w. kw. obszaru. Graniczy od płn. z konstantynowskim i bialskim, od wschodu z bialskim i włodawskim, od południa z wlodawskim i lubartowskim w części granicę stanowi Tyśmienica, od zach. z łukowskim i częścią siedleckiego. Obszar powiatu przedstawia lesiste dawniej, dziś obfite w mokradle płaskowzgórze, utworzone z pokładów napływowych. Przez obszar powiatu w części płd. wschodniej przechodzi linia działu wodnego między Bugiem a Wieprzem. Główna rzeka jest Trzna, która wszedłszy z pow. łukowskiego płynie z zachodu na wschódpółnoc koło Międzyrzecza. Wody z płd. części powiatu prowadzi do Wieprza Tyśmienica z dopł. Białką z pod Radzynia. Słabe nachylenie poziomu, utrudniając odpływ wód, sprzyjało wytwarzaniu 31

Radzymin