dło, konie, etc. rs. 123, 000; drzewo rs. 68, 200; razem na rs. 954, 066. Jarmarków w gubernii odbywa się po miastach i osadach w ciągu roku 332. Jednym z ważniejszych jest jarmark w Skaryszewie w pierwszą niedzielę wielkiego postu, na który sprowadzane bywają konie, bydło miejscowe i z Cesarstwa. Zakupu dopełniają i kupcy z zagranicy. Obrót na tym jarmarku dochodzi do 177, 222 rs. Główna linia komunikacyjna na obszarze gubernii droga żelazna iwangrodzkodąbrowska, otwartą została 15 stycznia 1885 r. Dzieli się ona na 3 oddziały od Iwangrodu st. dr. żel. nadwiśl. do Bzina przez Radom wiorst 90; od st. Koluszki warsz. wied. do Bzina 105 w. i od Bzina do Bodzechowa 46 w. Drogi bite szosa państwowe idą w trzech kierunkach a szosa krakowska od Białobrzeg do Bzina 73 2 w. ; b Lubelska, po lewym brzegu Wisły, 53 2 w. i c od Bzina do Zawichosta 87 7 w. Gubernialnych ziemskich dróg w różnych kierunkach ośm. I rzędu, obejmujących 469 1 2 w. , w tej liczbie 4011 4 w. dróg utrzymywanych z funduszów podatku drogowego. Dróg powiatowych II rzędu 66 wiorst 1650, z tych szossowanych 1491 w. Drogi te utrzymywane są szarwarkiem. Dróg wiejskich i polowych III rzędu 301 w. Na drogach tych jest 308 mostów, w liczbie tej 10 taryfowych. Przewozów przez rzeki jest 7 przez Pilicę przy wsi Białobrzegi, na Wiśle przy Mniszewie, przy drodze do Lublina, przy twierdzy Iwangród, przy Zawichoście, przy Sandomierzu dla mieszkańców Galicyi. Ludność gubernii w 1886 r. wynosiła 697, 273 głów, t. j. 343, 089 męż. , 354, 184 kob. Co do wyznania katol. 587, 048, prawosł. 1199, ewang. 11, 392, żydów 97, 634. Urodziło się w ciągu roku 30, 429 męż. 15, 711, kob. 14, 718; zmarło w ciągu roku 17, 912 męż. 8989, kob. 8923. W 1867 r. ludność gubernii wynosiła 498, 852 dusz; 1870 r. 527, 343; 1875 r. 572, 708; 1879 r. 613, 086. W miastach mieszkało w 1880 r. 66, 290. Najgęstsze zaludnienie miał pow. sandomierski 75 mk. na wiorstę kwadr. , najmniejsze iłżecki 46 mk. na wiorstę. Budowli murowanych było 4095, drewnianych 72, 091. Dawniejsza gubernia radomska miała w 1863 r. na obszarze 438 8 mil kwad. 966, 946 mk. , a więc 2203 mk. na 1 milę; dziś zaludnienie wynosi 3113 mk. na 1 milę. Zakłady naukowe były w 1887 r. następujące gimnazyum męzkie 24 nauczyc. z dyrektorem i inspektorem, uczniów 605; gimnazyum żeńskie 28 nauczaj. , 211 uczennic; progimnazyum męzkie 11 naucz. , 148 uczniów; progimnazyum żeńskie 15 naucz. , 54 uczennic; prywatne progimnazyum męzkie 7 naucz. , 115 uczni; prywatne progimn. żeńskie 6 naucz, , 52 uczen. ; seminaryum nauczycielskie 7 naucz. , 134 uczniów; seminaryum duchowne katolickie 7 naucz. , 55 uczni; dwie szkoły 2 klasowe męzkie 4 naucz. , 193 uczni; jedna 2 klasowa żeńska 6 nauc, 258 uczeń. ; jedna 1 klasowa męzka i żeńska 3 naucz. , 99 uczn. ; prywatna 1 klasowa żeńska 2 naucz. , 18 uczen. ; pryw. 1 klas. żeńska żydowska 1 naucz. , 11 uczen. ; szkół rzemieślniczych niedzielnych 11 11 naucz. , 366 uczni; szkół początkowych wiejskich 134 153 naucz. , 9290 uczni; szkół ewangielickichl2 męzkich i żeńskich, w tych nauczycieli 12, uczących się chłopców 501, dziewcząt 193; hederów żydowskich 193 naucz. 197, uczących się 3765. Pod względem kościelnym gubernia R. obejmuje dyecezyą sandomierską, dzielącą się na 7 dekanatów, mających prawie te same granice co i powiaty tejże nazwy. Dekanaty te dzielą się na 183 parafii. Kościołów parafialnych ma gubernia 183, filialnych 20, kaplic 83, klasztorów męzkich 3, żeński 1. Parafie prawosławne należą do eparchii warszawskiej; kościołów ewangielickich 2, domów modlitwy ewang. 8, synagog 40, domów modlitwy żydow. 51. Nad zakładami dobroczynnemi wywiera kontrolę rada gubernialna zakładów dobrocz. i rada miejska zakład, dobroczynnych w RadoW 1887 r. było w gubernii szpitali 6 miu. 1 żydowski, domów przytułku 6, ochron dla dzieci katol. 2, ochrona prawosławna 1, lazaretów więziennych 2, rada dobrocz. 1, dom ochrony dla starców 1. Najwyższą instytucyą sądową jest sąd okręgowy w Radomiu. W gubernii jest 10 sędziów śledczych 3 w Radomiu, 6 w miastach powiatowych i 1 w Szydłowcu; 8 okręgów sądów pokoju i 40 sądów gminnych, rozdzielonych na dwa okręgi zjazdów sędziów pokoju Radom i Sandomierz. Pod względem administracyjnym gubernia dzieli się na 7 powiatów radomski, kozienicki, iłżecki, konecki, opoczyński, opatowski i sandomierski, 145 gmin wiejskich i 11 miast. Bibliografia. W latach 1815 16 wychodził w R. Dziennik departamentowy radomski; w 1817 do 36 r. Dziennik urzędowy województwa sandomierskiego; 1837 43 r. Dziennik urzędowy gub. sandomierskiej; 1844 66 r. Dziennik urzędowy gub. radomskiej; odtąd Radomskija gub. wiedomosti. W 1831 r. wychodził tu Inwalida radomski. Obecnie od kilku lat Gazeta radomska. Szkoły pijarskie ogłaszały drukiem swe programaty. W programacie na r. 1824 ks. Antoni Michał Wolicki, rektor, zamieścił historyą tego kolegium. Gimnazyum tutejsze wydawało od 1834 do 1840 r. Akta uroczyste zakończenia kursu rocznego nauk. Opisy i widoki R. pomieszczał Tyg. Illustr. z 1864 r. t. X, str. 348 i 440, 1866 r. t. VIII, 204 i 1880 r. R. i jego okolice przez S. Przyborowskiego, t.

Radom