szerszego rozwoju. Gospodarstwo rybne w niektórych majątkach zostało już zaprowadzone. Na folw. Łękawica pow. kozienicki jest 12 małych sadzawek do rozpłodu 6 dla wzrostu i 6 dla łowienia; urządzenie kosztowało rs. 6000 i przynosi dobre zyski. W dobrach Borkowice pow. konecki w trzech folwarkach urządzono 10 sadzawek, zajmujących 4 1 2 mr. , prócz tego jest siedm fabrycznych dużych stawów, zajmujących 42 1 2 mr. , do których przenosi się dwuletnie ryby; połów odbywa się co dwa lata. Zakłady przemysłowe i fabryczne są następujące 56 fabryk żelaznych, z prod. na rs. 3, 010, 988, zajmują 2397 robot. ; 38 garbarni, z prod. 717, 195 rs. , rob. 92; 11 młynów 9 parowych i 2 ameryk. , z prod. na 482, 749, rob. 48; 29 gorzelni, z prod. na rs. 814, 650, rob. 153; 7 dystylarni, z prod. na rs. 236, 112, rob. 19; 30 browarów, z prod. na rs. 144, 679, rob. 103; 3 cukrownie, z prod. na rs. 882, 000, rob. 401; 15 tartaków, z prod. na rs. 43, 028, rob. 39; 10 olejarni, z prod. na rs. 6970, rob. 22; 24 cegielni, z prod. na rs. 28, 447; rob. 123; 4 fabryk sukna, z prod. na rs. 18, 750; 4 fabryk miodu, z prod. na rs. 3381, rob. 6; 8 fabryk narzędzi rolniczych, z prod. na rs. 53, 717, rob. 278; 9 pieców wapiennych, z prod. na rs. 7940 rob. 17; 2 fabryki łóżek żelaznych, z prod. na rs. 4450, rob. 32; 3 fabryki szkła, z prod. na rs. 84, 390, rob. 65; 2 fabryki porcelany i fajansu, z prod. na rs. 34, 500, rob. 72; 2 fabryki garnczków glinianych, zprod. nars. 3630, rob. 32; 2 fabryk octu, z prod. na rs. 2, 047, rob. 3; 2 fabryki papieru bibularnie, z prod. na rs. 1890, rob. 14; 2 farbiarnie, z prod. na rs. 2375, rob. 3; 2 smolarnie i dziegciarnie, z prod. na rs. 1492, rob. 5; 1 fabr. wyrobów miedzianych, z prod. na rs. 4350, rob. 6; 1 fabr. zapałek, z prod. na rs. 1000, rob. 10; 1 fabr. świec łojowych, z prod. na rs. 1200, rob. 2; 1 fabr. serów, z prod. na rs. 2160, rob. 2; 1 fabr. farbki do bielizny, z prod. na rs. 1125, rob. 3. Istnieje prócz tego jeszcze 262 młynów wodnych zwyczajnych, z prod. na 260, 000 rs. , a 166 wiatraków, z prod. na 168, 216 rs. i 2 młyny konne, z prod. na 9619 rs. Przemysł rękodzielniczy wiejski i miejski przedstawia się w następujących cyfrach masarze przerabiający mięso wieprzowe zatrudn. 369 ludzi, poduk. za 544, 644 rs. ; farbiarze 39 pracujących z prod, 26, 289 rs. ; rzeźnicy 401 z prod. 570, 767 rs. ; rękawicznicy 19 z prod. 6040 rs. ; krawcy 1040 z prod. 134, 714 rs. ; szewcy 1970 z prod. 544, 844 rs. ; kuśnierze 98 z prod. 43, 594 rs. ; tkacze 431 z prod. 26, 406 rs. ; czapnicy 418 z prod. 30, 370 rs. ; kapelusznicy 46 z prod. 6998 rs. ; rymarze 123 z prod. 20, 778 rs. ; bednarze 271 z prod. I 18, 988 rs. ; piekarze 274 z prod. 187, 162 rs. ; I powroźnicy 83 z prod. 13, 146 rs. ; kołodzieje 432 z prod. 34, 456 rs. ; cukiernicy 21 z prod. 29, 314 rs. ; tkacze 710 z prod. 61, 865 rs. ; stolarze 714 z prod. 117, 416 rs. ; tokarze 2 z prod. 1600 rs. ; młynarze 248 z prod. 125, 761 rs. ; gwoździarze 381 z prod. 35, 361 rs. ; garncarze 414 z prod. 34, 997 rs. ; blacharze 154 z prod. 18, 275 rs. ; złotnicy 9 z prod. 6880 rs. ; rzeźbiarze 125 z prod. 32, 305 rs. ; kamieniarze 539 z prod. 47, 452 rs. ; ceglarze 78 z prod. 660, 320 rs. ; kotlarze 10 z prod. 15, 050 rs. ; kowale 1340 z prod. 113, 176 rs. ; malarze 41 z prod. 8601 rs. ; brukarze 126 z prod. 32, 305 rs. ; mosiężnicy 41 z prod. 5350 rs. ; nożownicy 9 z prod. 2226 rs. ; fabrykanci broni 6 z prod. 2720 rs. ; Zduny 77 z prod. 16, 689 rs. ; slusarze 333 z prod. 90, 185 rs. ; szklarze 217 z prod. 16, 554 rs. ; jubilerzy 3 z prod. 4500 rs. ; fabrykanci powozów 10 z prod. 2900 rs. ; fryzyerzy 21 z prod. 7700 rs. ; introli gatorzy 96 z prod. 11, 066 rs. ; kominiarze 95 z prod. 14, 225 rs. ; felczerzy 198 z prod. 34, 505 rs. ; fotografowie 4 z prod. 3400 rs. ; zegarmistrze 48 z prod. 8469 rs. W ogóle 12, 016 pracujących, produkują za 3, 757, 174 rs. Roczna produkcya grubego płótna, przez włościan wyrabianego, dochodzi do 700, 000 łokci. Co do handlu, dla braku ścisłych danych, można mieć jedynie przybliżone cyfry W wewnętrznym handlu zbyt zboża, ogrodowizn i owoców dochodzi do rs. 3, 966, 839, in wentarza żywego do rs. 1, 884, 417, drzewa do rs. 642, 215, wyrobów fabrycznych do rs. 2, 365, 739, wyrobów rzemieślniczych do rs. 257, 473; razem do rs. 9, 116, 683. Z innych guberni królestwa przywożone są zboże, owo ce, bydło, mydło, sukno, piwo, spirytus, wódka, cukier, wyroby tabaczne i t. p. , a mianowicie produkty gospodarstwa wiejsk. na rs. 680, 790; bydło, konie i inne zwierzęta na rs. 150, 572; produkty fabryczne na rs. 558, 290; wyroby rzemieślnicze na rs. 822, 072 rs. Towary przy wozowe z cesarstwa w rocznym obrocie przedstawiają sumę do 140, 000 rs. Towary zagraniczne przybywają głównie z Warszawy a w części przez granicę austryacką i pruską. Handel niemi koncentruje się w Radomiu. Przedmiotami handlu wywozowego są zboże, bydło, konie, świnie, skóry, masło, sery, jaja, drzewo. Wywóz odbywa się przez Warszawę, oraz komory w Sandomierzu i Zawichoście. Produkty powyższe wychodzą za granicę lub do cesarstwa. Przybliżony roczny obrót han dlowy wywozu do innych gubernii królestwa wynosi za zboże rs. 2, 678, 462; bydło, konie i t. p. rs. 215, 639; drzewo rs. 193, 408; wyro by fabryczne rs. 1, 513, 932; wyroby rze mieślnicze rs. 15, 000; razem na rs. 4, 616, 441. Wywozu zagranicę za zboże rs. 762, 866; by

Radom