III, 112. Na mocy tego świadectwa, bytność w R. Henryka Sandomierskiego, syna Krzywoustego jest prawdopodobną. Lubo mylnie fundacya kościoła św. Jana jest przypisywaną księcia Kazimierzowi II, bratu i następcy Henryka w R. , to pobyt Kazimierza II w Sieklukach w puszczy Stromieckiej, zapewne na łowach Rzysz. , Cod. dipl. Pol. , I, 28 nie wyklucza prawdopodobieństwa rezydowania w R. Z tego nawet co wiemy o usiłowaniach Kazimierza i rodziny Piotra Dunina Jaksy księcia żonatego z jego córką Beatryksą i Idziego Świętosława jego syna by objąć władzę obszerniejszą już za życia Bolesława IV, można wnosić, że Kazimierz II mógł bawić i 1171 1172 w R. Koło Sieciechowa bowiem znajdowały się majątki Jaksy, temu klasztorowi darowane M, M. Acvi, III. Z tych Łęczna, później Puchaczów w lubelskiem do XVI w. nosiła nazwę Rusi Ks. Gacki, Kl. benedyk. w Sieciech. , str. 56. I o tej Rusi Jaksy mógł Piotr oślepiony 1145 uciec z synem, jako do majątków swego zięcia. Tu bawili albo do czasów jego wygnania jedynie, albo wrócili się powtórnie, gdy wyprawa Fryderyka I na pomoc Władysławowiczom podjęta w 1172 Smolka, Henryk Brodaty, str. 12 13, zmusiła Bolesława IV do zgody z nimi i wydania im Szląska. Wówczas korzystając z zamieszania ogólnego, ofiarowali Jaksa i Świętosław władzę po Bolesławie IV Kazimierzowi, który wbrew upiększeniom kroniki Wincentego Mon. Bielow. , II, 394 nie odepchnął, gwoli braterskiej miłości, daru panów małopolskich, ale pośpieszył do Łęczycy trakt wielkopolski z Rusi do niej przechodził przez Radom i tu pierwsze spisał pacta conventa z panami 1172 r. Piekosiński, M. M. Aevi, III, 2 n. 1, oraz E. S. S. w Przegl. bibl. ar cheol. 1881, Życie Zdzisława arcyb. . O pobycie Leszka Białego w R. świadczyć się zdaje tradycya o założeniu przezeń kościoła św. Stanisława 1216, oraz położenie R. na trakcie w jego wędrówkach do Mikulina, pod Jeżewem, na zjazd z bratem Konradem i legatem Rajnoldem 1211, oraz na wyprawę krzyżową z Brodatym a także 1222 w Łęczycy M. M. Aevi, III; Smolka, Henryk Brodaty. W latach 1228, 1230 i 1232 była Grzymisława, wdowa po Leszku w sąsiedniem Skrzynnie. Pobyt jej w zamku radomskim, którego kasztelan Marek jest już pod tę porę znany, wielce jest możebny. Zjazd 1224 Grzymisławy z Konradem u przeprawy przez Pilicę z Wierzbicy, stwierdza też hypotezę pobytu księżny w R. Zachodzi pytanie, czemu Grzymisława z synem została uwięziona przez Konrada nie w R. lecz w Sieciechowie, zkąd zapewne uciekali Wisłą, gdy na tym trakcie będące Zawichost i Sandomierz najprzód powstały w ich interesie Smolka. Gdy jeszcze w końcu 1234 Konrad ks. Łęczycy z Bolesławem byłym księciem Sandomierza, a obecnym ks. Sieradza i Mazowsza, rozrządza drogami w powiecie Skrzyńskim Kod. Wielkop. tem prawdopodobniejsze jest, że w tej porze Konrad rządził Skrzynnem, Sieciechowem i Radomiem. Bolesław Wstydliwy był 1262 w Skrzynnie. W ciągu procesu o fundusze maryackie od 1529 do 1779, akt z r. 1695 powołuje akt Bolesława, który dla uczczenia opata sieciechowskiego Jędrzeja, miał potwierdzić darowiznę Sadkowa przez Piotra syna Piotrka, dla kościoła św. Piotra w Starym R. uczynioną, dodając między murami Nowego R. miejsce na kościół i 7 łanów Para. Rel. Mor. 1855, str. 283, 251. Wzmianka Jędrzeja opata, znanego 1349 Kl. Sieciech. , str. 174 cofa akt do czasów Kazimierza W. , który za zgodą bisk. Bodzanty miał ów pierwszy dokument potwierdzić w Sandomierzu 1342 w kopii 1484 i dalszych. Inny egzemplarz owego aktu pomija Sadków, Bodzantę, wylicza 4 łany i oznacza rok 1351 wobec świadków Abrahama, ststy Rusi, Jana, wojew. sandomierskiego, Wilczka, kaszt. sandomierskiego, Eustachego, lubelskiego. Zaczem o Bolesławowskiej fundacyi św. Piotra nie może być mowy. W 1282 r. Janusz, kasztelan radomski do współki z Ottonem, wojew. sandomierskim zdradził Leszka Czarnego i wydał zamek w R. Konradowi ks, na Czersku. Piotrek już kasztelan i w R. 1284. Z czasów Łokietka mamy spisy 1326 i 1342 r. , z których widać, że R. był głową archidyakonatu, a rektor św. Piotra wicearchidyakonem Tejner, Mon. , I. Czasy Kazimierza W. są dla R. najważniejszymi. Król ten założył Nowy R. , obwarował go murem i nowym zamkiem, wzniósł nowy kościół z cegły p. w. ś. Jana Chrzciciela Janko z Czarn, Długosz, Lib. Ben. , II, 513. W bramie Iłżeckiej wmurowany kamień z datą 1357 i napisem opus regis Casimiri, znajomy kś. Siarczyńskiemu 178283 por. Opis pow. radomsk. .. Pam. Rel. Mor. 1855, str. 241 i nast. może określać chwilę zaczącia budowy. Kazimierz był tu 1349 r. M. M. Aevi III. Sprzedał on wójtostwo w Nowym R. około 1340 w Lublinie, w dzień św. Wincentego Konradowi z Warszawy Pam. Rel. Mor. 1856, str. 410 i tym sposobem ufundował Nowy R. Kazimierz W. w Sandomierzu 1357 r. Pam. Rel. Mor. 1856, str. 495 darował łan pola Pawłowi radomianinowi, zwanemu Płocki, wobec Ninoty, kaszt. radoms. , Sieciecha, rozpirskiego, Jakóba, sędzi sandomier. , Mikołaja, proboszcza Wiślicy, Przecława, podkomorzego poznańsk. , Jana Pakosławicza, a pisał akt Przybysław, proboszcz sandomier. Osobiście był Kazimierz w R. 1364 r. , w oktawę Boż. Nar.

Radom