jeziora. Do większych zaś należy jezioro Wirtukszna, słynące z malowniczego położenia wśród małych pochyłości, otoczone w części borem sosnowym a w części lasami świerkowemi, oraz część znaczna obszernego jez. Łosze, należącego do kilku właścicieli ziemskich. Wody tego jeziora ostatniemi laty znacznie się obniżyły. Większa część obszaru dóbr P. jest wzgórkowatą a po części lesistą. Błot i nieu żytków jest tu stosunkowo mało, gdyż tylko 14, 17 dzies. Lasu budowlanego 400 dzies. , opałowego 425, łąk 297 dzies. Grunt najroz maitszy. Gleba składa się przeważnie ze źwiru, gliny, marglu i piasku, i wydaje różne zboża i jarzyny; pszenica wszakże udaje się tu taj tylko w latach, w których zima dobra; gdy zaś pola śniegiem nie dość dobrze były pokry te, wtedy najczęściej wymarza. W starym dworze godnemi uwagi są biblioteka i archi wum. Pierwsza liczy obecnie do 10, 000 tomów; pomiędzy niemi wiele rzadkich starych wydań, jako to Juvenalis Satyrae Aldus z r. 1501; ,, Martialis epigrammata z r. 1501 także Aldus; ,, Biblia Leopolity; Kazania Skargi o siedmiu Sakramentach 1610; Syreniusza Zielnik z r. 1603. Archiwum liczy do 1500 numerów. Wiele się tu przechowuje pamiątek rodzinnych; pomiędzy niemi laska marszałkowska i ordery Stanisława Sołtana, w. marsz. lit. , jego pierścień zloty dar Kościu szki z napisem gdzie cnota tam sława oraz Tadeusz Kościuszko Naczelnik, pas złotolity króla Jana III, mający 4 1 2 metrów długości i 56 centymetrów szerokości, i wiele in nych. G. Manteuffel. Pręczawa, niem. Prenczawa, dok. 1533 Prenczell, rzeczka, prawy dopływ Ossy, wypływa z jez. Gapiami al. Gapy w pow. grudziądzkim, mija os. Gapę i płynie rowem przez plebańskie łąki do Gubin, gdzie przerzyna jezioro. Potem spieszy do Rogoźna i dopiero tu przybiera miano Pręczawy. Przy dworcu rogozińskim wpada do niej z prawej strony Czerwona Woda, płynąca z pod Kalmuzów. Za Kłódką zmienia P. swój płnpołudniowy bieg na płn. zachodni i łączy się z Ossą, Kś. Fr. Pręczki, 1434 Pranczkow, w XVI w, Preczkowo, wś, folw. i dobra, pow. rypiński, gm. Pręczki, par. Rogowo, odl. o 7 w. od Rypina. Posiada kościół katolicki filialny, szkołę początkową, urząd gminny, 20 dm. , 300 mk. , wiatrak, pokłady kamienia wapiennego i torfu. Na akcie z 1434 r. Kod. dypl. Mucz. Rzysz. , II, 860 podpisany jest Joannes de Pranczków, z ziemi dobrzyńskiej. Według reg. pob. pow. rypińskiego z r. 1564 wś Preczkowo, w par. Rypin, własność Walentego Przeczkowskiego, miała 5 poddanych na całym łanie i 2 zagr. ; Andrzej Przeczkowski miał 5 poddanych i 7 zagr. ; Konstancya Białymska miała 3 poddanych na całym łanie, młyn o 1 kole zwany Korzecznik, należący do Jana Gniazdko. Pobo ru płacono zł. 8 gr. 4 i 2 solidy Pawiński, Wielkop. I, 288. W 1789 r. własność Fran. Łempickiego, który wysiewa 50 kor. żyta, 2 kor. pszen. ; pobiera 269 złp. czynszu. Dobra P. w r. 1879 uległy segregacyi. W 1885 r. folw. P. rozl. mr. 1107 gr. or. i ogr. mr. 512, łąk mr. 123, pastw, mr. 38, lasu mr. 406, nieuż. mr. 28; bud. mur. 7, z drzewa 8; las nieurządzony. Do dóbr zaliczały się dawniej wieś P. os. 29, z gr. mr. 99; wś Lasoty os. 23, z gr. mr. 109; wś Dębiany os. 8, z gr. mr. 17; kol. Dębiany os. 40, z gr. mr. 230; wś Karbowizna os. 9, z gr. mr. 198; os. Pryszcze os. 1, z gr. mr. 2. Poprzednio należały do dóbr P. folw. Dębiany i Drozdowo. P. gmina należy do sądu gm. IV okr. , ma 314 dm. , 2923 mk. i 9388 mr. obszaru 6335 ornej ziemi. W gmi nie znajduje się kościół filialny katol. , ewang. dom modlitwy, szkółka, urząd gminny, browar, cegielnia, 4 młyny, 4 karczmy. W skład gm, wchodzą Balin, Bożymin, Czarownica, Dębiany, Drozdowo, Dylewo, Dziewanowo, Głowińsk, Gniazdek, Krupianka, Karbowizna, Kamionka, Kowalki. Lasoty, Pieńki, Przyro wa, Przecze, Puszcza, Prątnia, Piekiełko, Pręczki, Rejki, Sikory, Sosnowo, Szynkowizna, Szwarowy Wyręby, Wysokie Pole, Zajeziorek, Zakroczek. Br. Ch. Pręczów, Preczów, wś i folw. nad rz. Czarną Przemszą, pow. będziński, gm. Gzichów, par. Będzin; wś ma 22 dm. , 179 mk. , 198 mr. ; folw. 2 dm. , 5 mk, 51 mr. W 1827 r. było 17 dm. , 136 mk Prędkie, część Żurawiec, pow. Rawa Ruska. Prądkowice, niem. Prentkowitz, wyb. do Chełmna należące, pow chełmiński, szkoła Grubno, ma 448, 86 magd. mr; 4 bud, , 1 dm. , 14 mk, Skat. , 6 ew. 1868 r. , W r. 1710 dał Seweryn Szczuka, archidyakon chełmiń ski, siostrom miłosierdzia w Chełmnie wiatrak zwany Propowski, w Prędkowicach przed mia stem położony ob. Klasztory żeńskie przez ks. Fankidejskiego, str. 232. . Kś. Fr. Prędocin 1 wś i fol, pow. iłżecki, gm. Błaziny, par. Iłża, odl. od Iłży 5 w. , ma 92 dm. , 396 mk. , gorzelnią i wiatrak W 1827 r. było 66 dm. , 391 mk. W 1881 r. folw. P. rozl mr. 1264 gr. or. i ogr. mr. 1042, łak mr. 21, pastw. mr. 14, lasu mr. 163, nieuż. mr. 24; bud. mur. 5, z drzewa 13; płodozmian 6 i 8 polowy, las urządzony. Wś P. os. 82, z gr. mr. 805 W XV w. P. , w par. Iłża, był własnością biskupstwa krakowskiego, miał 12 łanów km. , 2 karczmy, z których dziesięcinę, wartości 10 grzyw. , płacono plebanowi w Iłży Długosz, L. B. , II, 482. Według reg. pob. pow. radomskiego z r. 1508 wś Prędoczin i

Pręczawa

Pręczawa

Pręczki

Pręczów

Prędkie

Prędocin