uczciwemu Mikołajowi Blum Claus Blumen i jego prawym sukcesorom wś R. z 34 włókami do osadzenia, z prawem chełmińskiem i sprzedaje mu sołtystwo prawem dziedzicznem. Pomieniony Mikołaj i jego następcy mieć mają 4 włoki wolne wiecznie od wszelkiego czynszu dziedzicznem prawem. Bo tego dajemy mu i jego sukcesorom trzeci grosz od sądu, drugie dwa zaś ma nam na zamek tucholski oddawać. Posiadacze reszty 30 wł. będą z każdej wł. na św. Marcin po pół grzywny płacili i po 2 kury i 2 dni usługi czynili przy sianie albo w innej potrzebie. Chcemy przytem, aby wszyscy posesorowie tych włók, t. j. sołtys z kmieciami swymi, co rok dawali plebanowi swemu po pół wiardunku zamiast dziesięciny. Nadajemy także sołtysowi i kmieciom łąkę przy rzece, za co, co rok, 2 grz. nam będą płacili. Będą nam wreszcie pomagali przy budowlach i czynili inne usługi, któro całej ziemi pożyteczne są, ile razy im od braci naszych będzie nakazane. Dan w Tucholi w dzień św. Bartłomieja ob. Cod. Belnensis, str. 11. R. 1355 oświadcza Henryk de Thaba, komtur człuchowski, że wszyscy mieszkańcy wsi Raciąża mają wolne pastwisko i suche drwa, także brzezinę, między mostem Sylestri Zeleska i jez. Przyżarcz aż do ostrowu w tem jez. ob. Cod. Beln. , str. 47 i odpisy Dregera w Peplinie, str. 117. R. 1450 w dzień św. Franciszka nadaje Henryk Rabensteiner, . komtur tucholski, Henrykowi, sołtysowi w R. , i Piotrowi Peyoten 4 wł. we wsi i 6 mr. łąk, osobno leżących, na prawie chełm. Henryk sołtys i Piotr Pijote będą rocznie płacili 4 grz. praskiej monety i 2 korce owsa chełm. miary; są wolni od tłoki; tylko w razie jeżeli kraj będzie w potrzebie, mają służyć jak inni; nadto udziela im wolne rybołówstwo dla własnego stołu w jez. Przyżarcz. Za czasów Rzpltej należał R. do sstwa tucholskiego. Lustracya tegoż sstwa z r. 1570 podaje R. villa, in qua templum, habet 33 mansos, de quibus parochus 3 mansos habet et 17 mansi ante annum igne perierunt. Ejusdem, t. j. jest dzierżawą Jerzego Żalińskiego; 13 mansi possessi ad 20 gr. , 3 hortulani ad 2 gr. , opifex ad 6 gr. , l. caupona hereditaria karczma ad 20 gr. , czopowe ad 15 gr. Wizytacy a Trebnica z r. 1653 donosi, że wówczas było we wsi 10 włościan, dawniej 12, każdy dawał mesznego 1 półkorcze alias rzeszetnik żyta i tyleż owsa, tak samo 2 wolni, sołtys płacił 2 korce żyta i tyleż owsa, a od 1 pustej włóki ćwierć korca żyta i owsa, tak samo karczmarz od pustej wł. Młynarz dawał od 2 pustych wł. in duplo, a od młyna 1 1 2 korca żyta i owsa. . Do probostwa należały 4 włóki z łąkami i ogród przy plebanii, oprócz tego miał proboszcz wolne rybołówstwo w pobliskiem jeziorze, do kościoła zaś należało pół włóki ob. str. 112. R. 1648, gdzie uchwalono pobór podwójny a akcyzę potrójną, płacili tu poddani od 27 wł. osiad. , 2 karczem i 3 ogrod. 57 fl. 14 gr. ob. Roczn. Tow. Przyj. N. w Poznaniu, 1871, str. 184. Według lustracyi z r. 1664 miała wś R. 37 włók, sołtyskich 4, plebańskich także 4, wybraniecką 1, którą wś zastępuje w cieżarach, lemańskich włók 4, gburów 6; kościół był collationis regiae; czynsz wynosił 152 fl. 14 gr. R. 1672 d. 18 marca nadaje Andrzej Morsztyn 2 włóki Zabłotnowską i Niecewską, w spustoszonem starostwie, Albrechtowi Kuberowskiemu i jego spadkobiercom. Posiada on już lemańskie włóki t, z. Pliszkowskie, które kupił. Wolno mu piwo warzyć i ryby latem łowić; czynszu będzie płacił rocznie 9 zł. Dan w Warszawie. Przywilej ton potwierdza król Michał w Warszawie r. 1673 d. 20 czerwca. W wizytacyi Jezierskiego z r. 1695 czytamy, że wówczas było tu tylko 6 włościan, dawniej zaś 12, każdy dawał mesznego pół korca żyta i tyleż owsa, także z pustych włók. Dwóch wolnych dawało toż samo. Sołtys płacił 2 korce żyta i tyleż owsa, młynarz zaś 2 półkorcze żyta i tyleż owsa. W szkole mieszkał organista, który uczył także chłopców. Prowizorami kościoła byli Marcin Bruski, sołtys, Paweł Bury i Aleksander Pytlowski str. 14. R. 1705 d. 15 wrześn. nadaje ssta tucholski Bieliński Mateuszowi Łukowiczowi 2 puste wł. t. z. Bednarskie, prawem wieczystem; czynsz będzie płacił jak inni, od tłoki będzie wolny, może je też sprzedać. Dan w Niborku. R. 1726 d. 23 listop. nadaje August II prawem wieczystem Mateuszowi Łukowiczowi szlachcicowi 1 wł. wybraniecką po śmierci pana Kazimierza Cisowskiego; dzierżawca wanien mu ją oddać według lustracyi, będzie miał także drzewo na opał i budowle, piwo i gorzałkę może warzyć dla własnej potrzeby. Co rok, albo wedle potrzeby Rpltej, uzbroi jednego wybrańca jak węgierskiego piechotnika. Inne ciężary będzie ponosił wedle konstytucyi koronnej na wybrańców. Zresztą nie będzie płacił żadnego czynszu, nie będzie też szarwarkował, ani żadnych żołnierzy na kwaterę przyjmował. Dan w Grodnie. R. 1750 d. 30 czerwca nadaje August III Stanisławowi Lubiewskiemu 2 włóki Ksiąszkowskie; czynsz miał rocznie wynosić 6 zł. prusk. i 8 korcy owsa. Dan w Warszawie. R. 1767 dnia 16 kwietnia przychyla się Stanisław August do prośby Wawrzyńca Grabowicza i Magdaleny Schultz, właścicielki 4 włók, należących oddawna do młyna, aby im ich przywilej potwierdził. Kontrybucyą będą płacili zwyczajną. Dan w Warszawie. R. 1770 d. 10 czerw. nadaje Anna Goltz, starościna tucholska, Wawrzyńcowi

Raciąż